Фото: ЕПА

Многу политичари продолжуваат да ги поддржуваат најголемите агробизниси и да ја обликуваат кризата како „земјоделци наспроти природата“. Тоа е лажна дихотомија, која трагично ги повредува огромното мнозинство земјоделци

Земјоделците низ Европа се мачат и излегуваат на улиците да протестираат. Но кога политичарите и големите земјоделски лобија го обвинуваат европското зелено законодавство, тие не само што ги доведуваат во заблуда земјоделците туку и го ризикуваат нивниот опстанок.
Гневот на земјоделците е легитимен и ние го споделуваме. За само 15 години, ЕУ загуби близу 40 отсто од своите земјоделци, речиси исклучиво мали и средни фарми, кои или згаснаа или беа купени од поголеми конкуренти.
Проблемот е во начинот на кој функционира системот за храна и земјоделство во Европа. Меѓу многуте тешкотии со кои се соочуваат земјоделците, се издвојуваат три. Субвенциите, регулативите (или недостиг од нив) од ЕУ и динамиката на пазарот се насочени кон корист на најголемите играчи.
Прво, Заедничката земјоделска политика на ЕУ (ЦАП) ги наградува најголемите сопственици на земјиште и најиндустриските фарми, бидејќи најголемиот дел од средствата се распределува врз основа на земјоделските хектари.
Второ, моќните трговци на мало и прехранбените компании се способни да им наметнат ниски цени на земјоделците.
Трето, агрохемиските мултинационални компании ги притискаат земјоделците на изворот со зголемување на цената на нештата што им се потребни, како што се хибридни семиња, пестициди, ѓубрива и лекови за животни. Тоа ги турка помалите производители од бизнисот, бидејќи само индустриските фарми можат да преживеат продавајќи по ниски цени, а истовремено да преземат повисоки трошоци.
Пораката до семејните бизниси е: станете големи или излезете од играта.
Разговорите за трговскиот договор ЕУ-Меркосур го зголемуваат притисокот, со земјоделството како потенцијален чип за преговори на ЕУ за пристап до јужноамериканскиот пазар. Договорот може да ја отвори вратата за увоз на големи количества говедско месо, одговорно за масовно уништување на шумите и деградација на шумите.
Земјоделците исто така се погодени од влијанието на климатската криза. Сушите во моментов носат околу 9 милијарди евра годишни економски загуби низ ЕУ и ОК. Екстремните горештини и сушата, шумските пожари, поплавите и бурите го опустошија европското обработливо земјиште. Тие исто така ги уништуваат природните системи од кои зависат земјоделците, како пчелите и другите опрашувачи. Малите и средните фарми, кои веќе се борат да останат во живот, може да бидат збришани со еден временски настан.

Предавство на земјоделците

Наместо да ги поздрават мерките за подобрување на екосистемите од кои во голема мера зависат земјоделците, одредени политичари и големи земјоделски лоби-фирми ги направија заштитата на природата и Зелениот договор на ЕУ лесно жртвено јагне. Особено екстремно десничарските и конзервативните политичари го инструментализираат незадоволството на земјоделците и го вперуваат прстот кон регулативата за животната средина. Но, испраќањето на пораката на гневните земјоделци дека зелените правила се виновни, додека поддржувате систем што работи само за мал процент гигантски играчи на пазарот, не е ништо помалку од предавство.
Првиот одговор на Европската комисија на протестите на земјоделците беше да одобри, трета година по ред, отстапување од барањата на ЦАП за да се остави мал процент од обработливо земјиште. Тоа не само што предизвикува значителна штета на екосистемите и може дополнително да ги намали цените со зголемување на производството туку го оттргнува вниманието од вистинските системски реформи што очајно им се потребни на земјоделците.
Не е имплементирано ниту едно од главните правила за Зелениот договор и не се постигнати целите на стратегијата на ЕУ „Од фарма до виљушка“ – иако тие би биле од корист за земјоделците.
Доколку беа усвоени правилата на ЕУ за „одржлива“ употреба на пестициди, со финансиска и структурна поддршка за земјоделците, тие ќе можеа да ја намалат зависноста од агрохемикалии. Тоа ќе беше добра вест за здравјето на земјоделците, како и за нивните паричници. Наместо тоа, вториот одговор на комисијата на протестите беше да ги повлече плановите за намалување на употребата на пестициди.
Ажурираната директива за индустриски емисии, насочена кон ограничување на загадувањето од фабричките фарми, можеше да помогне во ублажувањето на климатската криза, но на крајот ја поттикна со олабавување на правилата за најголемите фарми за свињи и живина и целосно игнорирање на добитокот. Планот за воведување легислатива за „систем за одржлива храна“ беше отфрлен уште пред да биде поднесен од комисијата, а ветеното ажурирање на условите за благосостојба на животните беше напуштено.

Најмоќните земјоделски лобија и нивната конфедерација на ЕУ, Копа-Когека, беа одлучувачки во одредувањето кои правила на ЕУ се зајакнати, а кои ослабени. И покрај нивните тврдења дека ги претставуваат сите земјоделци, тие често заземаат позиции што ги бранат интересите на малцинството земјоделци: најголемите и најмоќните играчи, кои можат да напредуваат во впечатлив нефер систем на храна.
Многу политичари продолжуваат да ги поддржуваат најголемите агробизниси и да ја обликуваат критиката како „земјоделци наспроти природата“.
Тоа е лажна дихотомија, која трагично ги повредува огромното мнозинство земјоделци. Тоа намерно го оддалечува фокусот од основните причини за проблемите со кои се соочуваат земјоделците и ја влошува нивната ситуација додека не останат само најголемите фарми.
Земјоделците и природата се сојузници – пазарната динамика, погрешните субвенции и недостигот од соодветна регулатива се она што ги поставува земјоделците пред очајнички избор помеѓу неодржливо индустриско производство или банкрот.