Харизматичниот основач на конзервативната младинска организација „Трнинг поинт Ју-ес-еј“ и долгогодишен сојузник на претседателот Доналд Трамп држеше говор под шатор на кампусот во Орем, Јута, кога еден истрел го погоди во вратот. Тој се сруши, беше итно префрлен во локалната болница и подоцна прогласен за мртов. Кирк, кој стана речиси исто толку влијателен во орбитата на претседателот колку што беше со младите конзервативци на кампусот, претходно оваа година предупреди за она што го нарече нова „култура на атентати“ кај либералната левица. Во април, тој ги цитираше анкетите на НЦРИ, кои покажуваат дека значителен процент од самоидентификуваните либерали го сметаат насилството врз јавни личности како Доналд Трамп и Илон Маск за барем „донекаде оправдано“
Политичкото насилство во САД достигнува кулминација
Атентатот на влијателниот конзервативен коментатор Чарли Кирк (31) на кампусот на Универзитетот „Јута Вели“ во средата попладне предизвика тревога низ целата земја, приклучувајќи се кон низа неодамнешни високопрофилни акти на ужасно јавно насилство што сигнализираат опасен пораст на политичките и идеолошките тензии во Америка.
Харизматичниот основач на десничарската младинска организација „Трнинг поинт Ју-ес-еј“ и долгогодишен сојузник на претседателот Доналд Трамп држеше говор под шатор на кампусот во Орем, Јута, кога еден истрел го погоди во вратот. Тој се сруши, беше итно префрлен во локалната болница и подоцна прогласен за мртов.
Од средата навечер, потерата по напаѓачот остана во сила откако двајца претходно осомничени беа кратко приведени на испрашување. Директорот на ФБИ, Кеш Пател, претходно нарече едно од тие лица „субјект“ во пукањето, но лицето подоцна беше ослободено без обвинение.
Кирк предупредуваше дека насилството во САД станало нормално
Кирк, кој стана речиси исто толку влијателен во орбитата на претседателот колку што беше со младите конзервативци на кампусот, претходно оваа година предупреди за она што го нарече нова „култура на атентати“ кај либералната левица. Во април, тој ги цитираше анкетите на НЦРИ, кои покажуваат дека значителен процент од самоидентификуваните либерали го сметаат насилството врз јавни личности како Доналд Трамп и Илон Маск за барем „донекаде оправдано“.
– Политичката левица го нормализира насилството, па дури и политичкото, односно атентатот, како легитимно средство за постигнување на своите цели – објави Кирк на Икс. Тој ги обвини демократските лидери дека молчат додека провокативната реторика ескалирала на социјалните мрежи и универзитетските кампуси, каде што често доаѓал да дебатира за идеи и политики со други млади луѓе од сите политички ориентации.
Во разговор за „Њузвик“ кратко по убиството на Кирк, Алекс Голденберг, виш советник на НЦРИ, кој неодамна разговараше со магазинот за сторија за растечката закана од политичко насилство од либералната левица, рече дека смртта на Кирк ги одразува точните предупредувачки знаци наведени во истражувањето на групата.
– Иако сè уште не знаеме доволно за мотивот, онлајн прославите што ги гледаме се во согласност со нашето истражување за новата култура на атентати и растечкиот апетит за политичко насилство – рече Голденберг, осврнувајќи се на виралните објави од корисниците на социјалната платформа „Блускај“, кои ја слават смртта на Кирк, татко на две мали деца.
Ваквите грижи сега се преиспитуваат по неговото убиство, кое предизвика широка осуда од сите страни на политичкиот спектар, но исто така и остро обвинување од стручњаци и јавни личности од десницата, кои го гледаат дрското убиство на една од нивните највлијателни млади ѕвезди како ништо помалку од еден значаен момент во долгата историја на американското политичко насилство.
Осуда на убиството, но и појава на експлозивно ниво на бес
Политичките лидери беа обединети во осудата на убиството. Од Трамп и претседателот на Претставничкиот дом, Мајк Џонсон, до поранешната потпретседателка Камала Харис и гувернерот на Калифорнија, Гевин Њусом, високи функционери и од десницата и од левицата бргу издадоа изјави во кои го осудуваат нападот и повикуваат на деескалација. Но среде тие повици за смиреност, меѓу десницата се појавија и знаци на експлозивно ниво на бес.
Илон Маск напиша на Икс: „Левицата е партијата на убиството“, објава што беше широко споделена за неколку часа и предизвика реакција од некои корисници и медиумски личности што се приврзани кон демократите.
Аналитичарот на политички податоци Лакшја Џаин го нарече атентатот „апсолутно ужасен“ и ги критикуваше оние што го потценуваат.
– Ако некој може да биде застрелан поради десничарски ставови, може да биде застрелан и поради левичарски ставови. Нормализацијата на насилството апсолутно никому не му помага – напиша Џаин.
Тој исто така, посочи на системските празнини што се протегаат надвор од идеологијата.
– Им олеснуваме на ментално болните луѓе во оваа земја да добијат и да користат оружје – рече тој, повикувајќи на итна реформа на системите за ментално здравје и пристап до оружје во земјата.
Сè уште не е познато кој бил мотивот зад нападот во средата или каде и како е купено оружјето.
Сè поопасна нормализација на политичкото насилство
Атентатот врз Кирк е досега најпознатиот пример за она што истражувачите на екстремизам во НЦРИ го гледаат како сè поопасна нормализација на политичкото насилство – честопати маскирано како сатира, бунт или црн хумор на интернет.
НЦРИ посочува на случајот со Луиџи Манџоне, 26-годишникот обвинет за атентат врз здравствен работник на улица на Менхетен минатиот декември, кој оттогаш е презамислен во маргиналните активистички кругови како херој или одмаздник. Сликата на Манџоне е споена во мемиња со ликот Луиџи од видеоигрите на Нинтендо, прикажувајќи го како одмаздник на системска неправда.
– Изгледа како шега. Но не е. Тоа е метод на радикализација завиткан во хумор – рече советникот на НЦРИ, Макс Хордер.
Според НЦРИ, дигиталните супкултури го градат она што го нарекуваат „структури на дозволи“ за насилство – простори каде што политичкото убиство повеќе не е табу, туку се сугерира или дури и директно се поздравува.
– Не станува збор само за тоа кој го повлекува чкрапалото. Станува збор за тоа кој ја објавува шегата повторно, кој се смее, а кој молчи. Така се гради коридорот до насилство – објаснува коосновачот на НЦРИ, д-р Џоел Финкелштајн.
Анализата на онлајн однесувањето спроведена од групата покажа зголемена прослава на насилството врз политичките личности, што се претставува како акт на отпор. Дури и пред дебатата на кампусот во средата да се претвори во крвопролевање, тие загрижености веќе се материјализираа во секојдневниот живот. Во јули 2024 година, Трамп преживеа обид за атентат од снајперист на покривот за време на митинг во Пенсилванија, во морничаво слична случка. Два месеца подоцна, друг маж беше уапсен откако наводно чекал во голф-клубот на Трамп во Флорида со планови да го убие.
Атентатот врз Кирк, изјавија претставници на НЦРИ за „Њузвик“, веќе предизвика славенички реакции во некои онлајн простори, што тие тврдат дека се докази за опасна промена во начинот на кој се нормализира политичкото насилство. Иако НЦРИ неодамна ја истакна зголемената насилна реторика кај либералната левица, поширокиот модел го опфаќа идеолошкиот спектар. Студија од 2022 година откри дека иако политичкото насилство постои од двете страни, десничарските екстремисти во САД имаат многу поголема веројатност да извршат смртоносни напади. Исто така, во 2024 година, сите убиства поврзани со екстремисти беа поврзани со крајната десница – осум од 13 извршени од бели супремацисти, а преостанатите пет поврзани со антивладини екстремисти според Лигата против клевета, група против омраза.
Смртоносните инциденти ги продлабочуваат партиските поделби
Убиството на Кирк доаѓа по уште два други инцидента на јавно насилство, кои ги продлабочија партиските поделби околу криминалот и идеологијата. Во Шарлот, Северна Каролина, 23-годишната Украинка Ирина Заруцка беше избодена до смрт во воз. Нападот, снимен на видео, покажа како напаѓач, идентификуван од полицијата како Декарлос Браун, повеќепати ја боде во вратот пред таа да искрвави. Браун беше ослободен неколку недели претходно според програмата за пренасочување пред судењето по ненасилно дело, едно од 14-те негови евидентирани апсења.
До моментот на убиството на Кирк, приказната за Заруцка избувна во целосна национална дебата за пресекот на криминалот, расата, менталното здравје, па дури и за медиумската пристрасност. Републиканците, како и некои демократи, го припишаа убиството на реформите, кои се насочени кон меко справување со криминалот. Истата недела во Минеаполис, 23-годишната Робин Вестман отвори оган за време на миса во католичко училиште, убивајќи две деца и повредувајќи уште 18. Вестман, која се идентификуваше како трансродова личност и изврши самоубиство на местото на настанот, зад себе остави историја на екстремистички написи. Како и по атентатот врз Кирк, многу демократи повикаа на построга контрола на оружјето и подобра грижа за ментално здравје.
