Состојбата на македонското малцинство во Бугарија во 2021 година продолжува да биде лоша во врска со ескалацијата на односите со Македонија поради обидите на бугарските власти да го принудат Скопје да го негира постоењето на малцинството и медиумската кампања во Бугарија.
Ниту едно од правата предвидени во Рамковната конвенција за националните малцинства не му е доделено на македонското малцинство. Во училиштата децата не учат ништо за македонската нација и малцинство; напротив, информациите ги добиваат на начин што не остава простор за постоење на македонската нација и малцинство. Македонскиот литературен јазик и историја сè уште не се изучуваат. На телевизиите и медиумите постојано и на различни начини се пласира ставот дека не постои македонска нација и сѐ што е македонско е бугарско, стои во годишниот извештај за состојбата со човековите права на македоското малцинство во Бугарија за 2021 година. Извештајот е изработен од Комитетот за човекови права за толеранција со поддршка на ОМО Илинден-ПИРИН, Здружение на репресирани Македонци во Бугарија, жртви на комунистички терор, ОМО Илинден, Здружение за заштита на основните граѓански права, Граѓанска иницијатива за признавање на македонската националност Бугарија и заштита на правата на граѓаните на Бугарија со македонска самосвест, Македонски клуб за етничка толеранција во Република Бугарија, „Народна војна“ и „Македонски глас“
– Во историските преноси и дебати не е застапено македонското гледиште. Самата македонска самосвест („македонизам“, како што се означува во Бугарија) се третира како вештачка антибугарска идеологија. Македонска самосвест во Бугарија (но и македонската нација како целина) се третира како производ на комунистички експеримент или како резултат на странска непријателска пропаганда. Нетолеранцијата кон Македонците продолжува да преовладува во општеството, а тие се предмет на говор на омраза, често широко циркулиран во медиумите, без санкции од државните институции и без јавна осуда.
Искористувајќи ја вештачки создадената атмосфера на нетрпеливост, државата успешно ги држи малцинствата надвор од политичкиот и општествениот живот на земјата – индивидуално и колективно, со тоа што одбива да регистрира партии и организации кои ги бранат правата на Македонците – стои во извештајот.
Македонците не се претставени во државните институции ниту преку избрани претставници (поради немање регистрирана партија) ниту преку организации, додаваат оттаму.
Тие велат дека во Бугарија ниту една регистрирана партија во Бугарија не ги брани правата на Македонците и дека Македонците имаат третман како нешто што не постои.
– Нема (и нема) македонски претставници во Малцинската комисија. Кога се зборува и пишува официјално за етничките групи во Бугарија, Македонците не се споменуваат, а македонската култура, јазик и историја не се претставени во ниту една владина публикација или официјална веб-страница. Македонците не се вклучени во ниту една програма за етничките заедници и не добиваат никаква помош од државата за зачувување и развој на нивната култура и идентитет.
Оваа година Комисијата против дискриминација (и ниедна друга државна институција) не презеде ништо за состојбата и проблемите на Македонците во Бугарија и покрај тоа што бројот на пресудите на ЕСЧП против Бугарија се зголеми на 14. За 31 година демократија , ниту една бугарска официјална институција не го направила тоа. И покрај големиот број препораки од меѓународните институции, бугарските власти и понатаму одбиваат да стапат во дијалог со претставниците на македонското малцинство.
Република Бугарија покажа силна желба да го оневозможи покренувањето на ова прашање во Европската унија – стои во соопштението.
Оттаму додаваат дека состојбата не изгледа како да ќе се подобри без серозна надворешна интервенција, особено од европските институции.
– За да се започне со решавање на постоечките проблеми со македонското малцинство во Бугарија, во Бугарија мора да се направат следните промени: 1. Да се повлече одлуката на Уставниот суд од 29 февруари 2000 година и декларацијата на бугарскиот парламент од 6 март 1990 година, со која официјално се постулира дека бр. Македонска етничка припадност, како и ставот на владата и декларацијата на парламентот од 9 ноември 2019 година. Тие служат како идеолошка и правна основа за дискриминација. Владата треба официјално да се изјасни дека македонското малцинство повеќе нема да биде ускратено или дискриминирано и дека неговите права ќе бидат заштитени. 2. Државата официјално да го признае постоењето на националните малцинства во Бугарија и концептот „национални малцинства“ да се вметне во Уставот. Направете ги потребните законски измени за да не може да се користи принципот на единство на нацијата за негирање на самото постоење на националните малцинства и нивните права. 3. Да се измени Законот за регистрација на невладини организации со воведување членови кои ќе оневозможат малцинствата да се самоопределат и да ги заштитат нивните права да се толкуваат како неуставни, антидржавни, загрозувачки на територијалниот интегритет и основи за одбивање регистрација. 4. Да се преземат мерки за да се осигура дека уставната забрана за регистрација на организации по етничка основа не може да се толкува и користи против правото на малцинствата да формираат организации.
5. Бугарија да ги спроведе одлуките на ЕСЧП и македонските организации да бидат регистрирани. Да се укине блокадата пред регистрација на македонските организации.
6. Да се започне активен дијалог меѓу државата и претставниците на македонското малцинство за решавање на постоечките проблеми, а македонски претставник да се приклучи на Комисијата за малцинства2. Дијалогот треба да започне веднаш, без да се чека признавањето на малцинството, бидејќи „признавањето од страна на малцинската држава не е предуслов за да се биде квалификуван за одбрана на Рамковната конвенција“, а да се фокусира на примената на Рамковната конвенција за Македонците за конкретни прашања. членовите од Конвенцијата3.
7. Во идните пописи треба да се воведе посебна графа „македонски“ и кога ќе се спроведе, јавно и официјално да се објави дека секој што се чувствува Македонец може слободно да се идентификува како таков4.
8. Да се преземат мерки за унапредување на толеранцијата кон македонското малцинство и заштита од говор на омраза и институционална дискриминација.
9. Изучувањето на македонскиот литературен јазик, култура и историја да се вклучи во образовните програми за децата од македонското малцинство, како и на државните универзитети. Истовремено, треба да се модифицираат основните образовни програми за да не се исклучат македонската нација, малцинството и нивната историја, култура и јазик (нешто што не е ново и се правеше во Бугарија во минатото, а потоа беше напуштено) – стои во соопштението.
