Неединството во европскиот блок доведе до замор и бесцелно талкање на Унијата во интегрирањето на земјите од Западен Балкан, ризикувајќи го самиот мир и заради некои други „повисоки“ политички цели
За нецели два месеца во Бугарија во последните две години ќе се одржат петти по ред парламентарни избори. Политичката криза не стивнува затоа што таа земја, 16 години по влезот во Европската Унија, не ги достигна европските стандарди во сегментите на политичкиот, економскиот, судскиот или воопшто општествено-политичкиот живот. Иако стана членка на Унијата во 2007 година, потенцијалот на Европската Унија во процесот на проширување на своето политичко влијание во голема мера е нереализиран. Заедно со Романија стана членка на ЕУ пред сѐ поради тогашните геополитички и геостратегиски цели.
Во споредба со денес, тогашната Европска Унија имаше визија, ширеше влијание и имаше дефинирана надворешнополитичка цел, иако никогаш не беше целосно јасно координирана поради големиот обем на суверено одлучување од страна на земјите-членки. Сепак, таа го спроведе многу успешно, научена од историјата, пред сѐ Првата и Втората светска војна, како и Студената војна и поларизацијата на светот во односот меѓу Соединетите Американски Држави и Советскиот Сојуз. Со падот на „железната завеса“ и распадот на Советскиот Сојуз, како и членството на Полска во НАТО, откако тогашниот претседател на Русија, Борис Елцин, даде согласност за членство на поранешната членка на Варшавскиот пакт во американската Европска воена алијанса и со тоа му дозволи на НАТО да се приближи до границата со Русија. Тоа беше направено доста револуционерно, иако беше максимално незамисливо, на почетокот на деведесеттите години на минатиот век.
ЕУ заедно со САД и НАТО тогаш имаше стратегија, која, за жал, беше изгубена поради конкретни политички случувања на европско тло. За само неколку децении исчезна суштината на заедништвото на паневропската заедница, која и покрај тоа што е изгубена во надворешната политика, сепак ги поставува економските животни стандарди. Сепак, секој проект достигнува фаза на заситеност, вклучувајќи ги и идејата и проектот за обединета Европа, која автентично негува и прифаќа различни пристапи кон животот, сѐ со една цел – зачувување на мирот. Дали тој мир е загрозен и дали тој мир е загрозен од ескалацијата на војната во пошироките области на Европа?
Тензии на Балканот
Од Бугарија до земјите од поранешна Југославија, што денес во јавниот дискурс е познато како Западен Балкан – кој ги вклучува Србија, Косово, Македонија, Црна Гора, Албанија и Босна и Херцеговина – се чувствуваат големи тензии. Во последните две децении ниту една од овие земји не постигна подобри услови за животот на своите граѓани, освен што образуваа генерации квалитетни работници, кои својот подобар живот го постигнаа на германскиот и европскиот пазар.
Речиси секоја од земјите од Западен Балкан е во одредени политички и економски кризи, кои првенствено ги чувствува секој просечен жител што повеќе не може да живее од своите месечни примања. Луѓето овде веќе не живеат, туку преживуваат.
Иако постојат различни пристапи и гледишта за тоа што е важно во креирањето на надворешната политика на една земја, или во конкретниот случај на сојузот на европските држави, очигледно надворешната политика е одраз на внатрешната политика на една земја. Не е можно да имаме здрави односи со другите ако во општеството имаме ерозија на вредностите, особено оние вредности што нѐ оддалечуваат од заедништвото.
Во последната деценија десничарските партии дојдоа на власт во значителен број европски земји, а во нивниот пристап кон решавањето на европските проблеми, парадоксално, повеќе се наклонети кон поранешното традиционално советско, а денес руско влијание – како што се Унгарија и многубројните поранешни советски републики.
Умор и бесцелно талкање на Европската Унија
Неединството во европскиот блок доведе до замор и бесцелно талкање на официјалната Унија во интеграцијата на земјите од Западен Балкан, ризикувајќи го самиот мир и заради некои други „повисоки“ политички цели. Слободата во контекст на државите во денешниот политичко-економски поредок се дефинира првенствено со воена моќ и инвестирање во слобода преку воена надмоќ. Во оваа смисла, Европската Унија целосно се потпира и инвестира во Алијансата повеќе од половина век. Дали е тоа доволно за ЕУ и САД во нивната идеолошка, политичка, економска и социјална борба со Русија?
Без оглед на оцената, Европската Унија и САД мора да создадат нова визија и стратегија, како во меѓусебните односи, така и во односите со Русија. За да се зачува мирот, тие мора да им посветат посебно внимание на земјите од Западен Балкан, кои сами мора да вложат максимални напори да ја најдат својата заедничка оска наместо да бараат можност за остварување на индивидуалните интереси. Без заеднички интереси и заеднички напор, нема просперитет за граѓаните на Западен Балкан, па ни на целата Европа. Во овој историски момент се важни и визијата и храброста. Дали денес има храбри херои на мирот или повторно ќе ги погледнеме и ќе ги оплакуваме хероите на војната?
Овој текст ќе го завршам со цитатот на Лав Толстој со кој ја започнува својата Ана Каренина: „Сите среќни семејства си личат едни на други, секое несреќно семејство е несреќно на свој начин“. Дали сакаме да бидеме среќни или несреќни?
Гана Фориќ
