Соодветните активности на ЕУ и на НАТО неизбежно влијаат едни на други, бидејќи двете институции работат на релативно сличен пазар. Фактот дека ЕУ разви свој безбедносен идентитет во последните 20 години, главно во однос на улогата на НАТО (особено како актер за управување со кризи), го докажува ова влијание. Слично на тоа, НАТО разви наратив за сопствените компаративни предности како начин да се разликува од одбранбениот проект на ЕУ
Кога се гледа воспоставувањето на односите меѓу Европска Унија и НАТО треба да се земат предвид два елемента. Прво, штом ЕУ почна да изразува волја да игра улога во безбедносните и одбранбените прашања (крајот на 1990-тите) се постави прашањето за нејзиниот однос со НАТО како главен одбранбен актер во Европа; ова беше време кога, на пример, во Соединетите Американски Држави беа поставени прашања за тоа што ќе донесе ЕУ, што НАТО веќе не го прави. Второ, од самиот почеток, Европската безбедносна и одбранбена политика (ЕСДП) на ЕУ беше конципирана со операциите на НАТО за управување со кризи како шаблон. Во голема мера, ЕУ сакаше да го повтори она што НАТО го правеше во тоа време во Босна и Херцеговина (Силите за стабилизација во Босна и Херцеговина, СФОР). Така, од самиот почеток, односот ЕУ – НАТО беше и за комплементарност, односно соработка и за конкуренција на пазарот за управување со кризи.
Во врска со договорите, работите беа сосема јасни во однос на поделбата на задачите меѓу НАТО како колективен одбранбен актер и ЕУ, која развиваше безбедносна агенда што не е колективна одбрана. На пример, Договорот на ЕУ од Мастрихт (1992) јасно ставаше до знаење дека „Политиката на Унијата (во доменот на одбраната) ќе ги почитува обврските на одредени земји-членки според Северноатлантскиот договор и ќе биде компатибилна со воспоставената заедничка безбедносна и одбранбена политика во тие рамки“.
Со други зборови, ЕУ може да развие само агенда што би била компатибилна со она што НАТО веќе го прави. Сепак, во пракса, линијата што теоретски ги разликува соодветните агенди на двете организации беше тешко да се идентификува, а волјата на ЕУ да игра улога во одбраната беше извор на тензии со НАТО.
Соодветните активности на ЕУ и на НАТО неизбежно влијаат едни на други, бидејќи двете институции работат на релативно сличен пазар. Фактот дека ЕУ разви свој безбедносен идентитет во последните 20 години, главно во однос на улогата на НАТО (особено како актер за управување со кризи), го докажува ова влијание. Слично на тоа, НАТО разви наратив за сопствените компаративни предности како начин да се разликува од одбранбениот проект на ЕУ. На оперативно ниво, паралелните операции што ги водат двете институции на Западен Балкан во Аденскиот Залив, Средоземно Море и во Ирак ги наведоа да развијат свои специфичности или механизам за соработка на начин што немаше да се случи доколку не се реализираа паралелните операции.
Меѓуинституционалниот натпревар исто така беше еден од поттикнувачите на процесите на адаптација на двете институции.
Почнувајќи од 2016 година, трите заеднички декларации за соработка ЕУ – НАТО (2016, 2018, 2023 година) им дозволија на двата актера да ја институционализираат својата соработка, со што до одреден степен ќе ги обликуваат нивните соодветни активности.
Интеракцијата меѓу ЕУ и НАТО е обликувана од фактот дека повеќето земји-членки на ЕУ зависат од НАТО за сопствената одбрана. Впрочем, 23 од 32 (со наскоро приклучување на Шведска) НАТО-сојузници се исто така земји-членки на ЕУ и за повеќето од нив НАТО останува нивниот главен одбранбен гарант.
НАТО како институција влијае на одлуките на ЕУ во смисла дека, како што беше кажано претходно, јасното позиционирање на НАТО во одбранбениот сегмент неминовно одредува „што останува“ за ЕУ. На истиот начин, некои сојузници на НАТО – како што се САД или Турција, можат да влијаат врз креирањето политики на ЕУ во одредени политички или географски области.
Поконкретно, САД играа клучна улога од 1990-тите во предупредувањето на ЕУ против несаканиот ефект од дуплирањето или дискриминацијата на ЕУ врз партнерите од ЕУ (сојузниците на НАТО) во одбранбениот сектор. Ова беше повторувана дебата во ЕУ, што покажува дека влијанието на САД навистина одигра улога. САД, исто така, играат клучна улога во доменот на одбранбената индустрија, создавајќи зависности за европските држави, кои потоа имаат влијание врз политиката на ЕУ.
Во поинаков контекст, Турција до одреден степен влијаеше врз креирањето на политиките на ЕУ во Медитеранот (соработката ЕУ – НАТО (или недостигот од неа) помеѓу поморските операции предводени од ЕУ и НАТО).
Механизмот Берлин плус, преку кој средствата на НАТО може да се стават на располагање на ЕУ (како што е случајот во Босна и Херцеговина) е уште еден пример за можното влијание на Турција врз политиката на ЕУ.
Сепак, за проширувањето на ЕУ (каде што донесувањето одлуки е едногласно), тешко е да се види како државите што не се членки на Унијата (како што се САД) би можеле опипливо да влијаат врз донесувањето одлуки.
На пример, тешките односи меѓу ЕУ и Турција за пристапните преговори со ЕУ не може да се каже дека на кој било начин (негативно или позитивно) се под влијание на позицијата на САД. Во 1990-тите, САД беа за проширување на ЕУ, бидејќи тоа ќе промовираше воспоставување либерален мировен простор (паралелно со проширувањето на НАТО), но сепак има малку докази дека позицијата на САД навистина одиграла улога во последователните проширувања.
На истиот начин, одлуката во јуни 2022 година да им се додели кандидатски статус на Украина и Молдавија (а потоа на Босна и Херцеговина во декември 2022 година) најдобро се опишува како колективна суверена одлука на земјите-членки на ЕУ, а не како резултат на некое надворешно влијание.
Тиери Тарди
