Тие велат дека моќта е таму каде што се парите. Транснационалната капиталистичка класа (ТНК) е составена од голем број луѓе што денес контролираат повеќе од половина од светското богатство преку различни инвестициски фондови и на други начини. Но моќта на таа група не доаѓа само од парите
„Затоа што понекогаш е многу пријатно да се биде навреден, нели? А човек знае дека никој не го навредил, туку сам ја измислил навредата и наредил да биде поубава, сам претерал за да направи сцена, зграпчи збор и направи планина од зрно песок, самиот го знае сето тоа, а сепак тој е прв навреден, пријатно му е да се навреди, навреден е до степен да чувствува големо задоволство, а тоа води до вистинска омраза…“ (Достоевски, „Браќа Карамазови“). Така, преку зборовите на старецот Зосима упатени до Фјодор Карамазов, Достоевски нè поучува за изворите на омразата.
Многумина Карамазови, а знаеме каков човек беше Фјодор Карамазов, се навредија деновиве и му се завртеа на Порфирие. Од зрно песок, од еден единствен збор – не толку груб, туку понеочекуван, тие наши Карамазови прво се навредуваат, а потоа ги извртуваат зборовите во својата имагинација за да можат посладољубиво да уживаат во својата навреда.
Изгледа станавме многу понавредливи, па веќе не се навредуваме како луѓе – лично и лично за чест и граници, туку некако колективно, како што рече, за задоволство. Тројца, на пример, Дејан Вук Станковиќ ги навредувал, па толку го мразеле што не можеле да го поднесат неговото постоење на улица. Му се заканувале, како што сведочеше, дека следниот пат кога ќе го сретнат ќе го претепаат. Се прашувам кого навреди Дејан Вук? Не верувам дека се познаваат лично. Некој, без сомнение, го убедил Дејан дека го навредува здравиот разум на слободните граѓани, па сега тие уживаат во нивната слобода (и навреда) малтретирајќи го на улица.
Имам впечаток дека некаде, а ние не ни знаеме за тоа, се формирани центри за следење навреди. Тие центри внимателно снимаат кој, што и кого се навредува. Небитно е дали навредите се искажуваат на телевизија, социјалните мрежи, познати личности или во приватни домови. Важно е јавноста да биде свесна за навредата за јавноста да биде навредена и да го осуди тој што навредува. Центрите денес не ги интересира дали некој ги навредува Бога, државата, „Тито и партијата“, порано за тие навреди одеа во затвор. Денешните центри се грижат за заштита на апстрактните поединци и „ранливите групи“.
Тоа е многу похумано, тие станаа, така да се каже, хуманитарни центри. Обичен граѓанин е убеден дека државата е моќна и дека може да се брани ако некој ја навреди. Бог треба да биде уште помоќен, па не му треба ниту заштита. Тито и партијата веќе ги нема, па навредите на нивна сметка и не се бројат. Само за ранливите групи и нивните права нема кој да се грижи, а тие се насекаде во светот и секаде каде што има ранливи и загрозени. Но се најде кој ќе се грижи за нив. За глобалниот систем управуван од транснационалната елита, тие станаа вредност сама по себе, нешто како бог или национално знаме – бидејќи не знаат за бог, а немаат (сѐ уште) глобална држава. Нешто за кое се оди во војна, за што се умира, за што вреди да се даде животот, па затоа и да им се одземе животот на другите.
Се разбира, исто како што Крстоносните војни се водеа првенствено со цел да се ограбат и освојуваат нови земји, сето тоа во име на „ослободување“ на Христовиот гроб, и додека капиталистичките држави се бореа да ги заштитат своите интереси или да стекнат богатство на сметка на оние што имаат корист најмногу од нив. Така и заштитата на правата на ранливите групи е само симболичен вредносен систем со кој глобалната елита, односно транснационалната капиталистичка класа во чие име дејствува, ја легитимира својата глобална надмоќ.
Има ли вистина во тоа што го кажувам? Еве го експерименталниот доказ. Обидете се, за доброто на експериментот, да го навредите „Бог Отец“ или „Мајката црква“, на пример да кажете пред камера дека патријархот на СПЦ е „брадест изрод…“; да ги навредите, на пример, во весник или на јавен собир државата, нејзините симболи, претседателот, што и да е. Малку ги затвораш очите, стискаш заби и… ништо. Кому му е гајле, во најлош случај ако сте претерале, нема да добиете јавен аплауз и сто илјади лајкови, но ништо повеќе. Но да го видам тој јунак што, повторно заради научна верификација, ќе ја нападне која било ранлива група – нема да има време ни да трепне, а праведниот гнев на целата навредена јавност во медиумите под контрола на ТНК, вклучувајќи ги и социјалните мрежи, ќе се нафрли врз него.
Поради овие причини, воопшто не сум импресиониран од „храброста“ на оние што го острат своето перо против црквата и државата. Тие се исто толку смешни како и оние што се јуначат над мртвиот Тито и партијата. Храброста се покажува денес – ако некому му е до тоа – кога ја напаѓате глобалната елита, односно вредностите што ги штитат, како што се човековите права и правата на маргиналните групи.
Од каде оваа милост кон ранливите групи? Се разбира, ова не се однесува на гладните и болните, туку главно на оние што иритираат или лесно можат да дојдат во судир со вредносниот систем на црквата и националната држава (гладните и болните се оставени на грижата на црквата и државата). Овие две институции – црквата и националната држава – се главните конкуренти за моќ и влијание на транснационалната капиталистичка класа.
Во таа борба многу земји веќе потклекнаа, станаа инструменти на глобалната капиталистичка класа. Некои се обидуваат да се приспособат за да зачуваат дел од својот суверенитет, како што тоа го прават Кина или Србија, а некои сами влегоа или почесто се вовлекуваат во отворена конфронтација, како Русија, а порано Либија или Сирија. И многу верски организации, особено деноминации или некои нови цркви, се дел од истата глобална приказна, додека други, како што е Католичката црква, се обидуваат да се приспособат на новите околности, сметајќи дека ова време ќе помине, како што помина и времето на моќни средновековни владетели и нововековните капиталисти и диктатори. Само неколку, меѓу нив, се чини, СПЦ, енергично даваат отпор, инсистирајќи на одбрана на сопствените вредности.
Глобалната капиталистичка класа ја сочинуваат не само сопствениците и клучните директори на транснационалните корпорации туку и државните службеници, јавните интелектуалци и оние што би сакале да станат такви групи. Активната глобална елита ја сочинуваат организации како Г7, НАТО, СТО, ММФ, Светска банка… А кога, на пример, Г7 ќе одлучи нешто, тогаш се активира еден многу сложен, софистициран и често невидлив за голо око систем на дејствување на транснационалната капиталистичка класа.
Протестите во Белград, на пример, деновиве ги водат или режираат оние што се дел или би сакале да станат дел од ТНК. По нив следуваат и оние што веруваат дека се борат за праведна цел – за правата на загрозените, понижените и навредените. (Овде не мислам на првиот собир одржан во спомен на жртвите на масовните злосторства). Никој, или барем мнозинството, очигледно не припаѓа на ранливите групи, но тие имаат емпатија за правата на ранливите. Тие се убедени дека власта е во рацете на државата и црквата и медиумите, кои им се импатични и дека тие се генератори на насилство.
Тие велат дека моќта е таму каде што се парите. Транснационалната капиталистичка класа се состои од голема група луѓе, кои денес контролираат повеќе од половина од светското богатство преку различни инвестициски фондови и на други начини. Огромна сума од тоа богатство беше инвестирано во „медиумите, индустријата, трговијата и воено-индустрискиот комплекс“. Но моќта на таа група не доаѓа само од парите. Нејзината вистинска моќ почива на тоа што успеа да ги убеди своите следбеници дека власта е во рацете на државата и црквата и дека таа не постои.
Владимир Вулетиќ
(„Политика“, Белград)
