Пред неколку години имав сѐ: работа, пари, здравје, стан, брак, социјален живот, планови за иднината, а потоа поради исцрпеност изгубив сѐ, вели Крунослав Нујиќ (49), татко на две деца, дипломиран хемиски инженер и доктор по биологија со 20-годишно искуство во фармацевтската индустрија, како и автор на книгата „Исцрпеност, приказната за нас“ (Burnout, the story of us).
Првата средба со синдромот на работна исцрпеност, исто така познат и како синдром на прегорување и синдром на професионално согорување, Крунослав ја доживеа на 27-годишна возраст. Симптомите што го придружуваа беа вознемиреност, исцрпеност, палпитации, уртикарија на кожата, блага депресија, чувство дека сѐ е премногу за него. Кога се обратил кај докторот, добил одговор дека е под стрес, но без совет што да прави, пишува „Живим.глорија“.
– Стресот често се банализира, а неговото прифаќање е општествено наметнато. Речиси никогаш не се зборува за фактот дека стресот е совршена основа за исцрпеност. Кога го доживуваме, често сме уште поподложни на напнати ситуации, и приватни и деловни. Морав да ги намалам моите напори на работа, престанав со испитите на постдипломски студии, престанав да излегувам, одморав, пешачев, спиев, почнав со масажи и психотерапија. Ситуацијата се подобри по една година, но не сакав да дадам отказ, успеав да ја решам со промена на начинот на живот – објаснува Крунослав.
Тој додава дека исцрпеноста повторно го стигнала по неколку години и целосно му го променила животот.
– Работата стана многу напорна. Работев на неколку проекти паралелно, а често и прекувремено. Работите станаа сѐ поинтензивни и во мојот приватен живот. Мојата сопруга падна во депресија, а јас се грижев за децата и домаќинството. Бев на нозе 13-14 часа на ден. Имаше замор, исцрпеност, немир и вознемиреност, но не можев да реагирам поради лошата ситуација дома – раскажува Крунослав.
Некои од психосоматските симптоми со кои се сретнал во тоа време биле вртоглавица, слабост и чувствителност на бучава.
– Бев на концерт кога ми се случи целосен колапс. Телото не можеше повеќе да издржи. Правев разни тестови и сѐ беше во ред, односно наодите сугерираа дека не е ништо органско, туку дека сѐ е поврзано со стресот и психата. Сфатив дека повеќе не можам да работам и дадов отказ – изјавил тој.
Целосен пресврт
Ова доведе до нови животни промени за Крунослав и неговото семејство. За да преживеат, морале да прават драстични потези.
– Во тој момент не работеше ниту мојата сопруга, па останавме без пари. Прво ја продадовме колата, а потоа станот. На крајот се разведовме бидејќи товарот на исцрпеноста и депресијата беше преголем и не можевме да најдеме излез – раскажува Крунослав.
Додава дека сето тоа траело околу две години, а потоа успеал да го рестартира животот, си нашол нова работа, стан, партнер и социјален живот. Прегорувањето, посочува, му ги променило сите сегменти од животот.
Врз основа на она што го доживеал и научил, Крунослав сака да им помогне на другите да ги препознаат симптомите за кои зборуваме кога станува збор за феноменот на согорување.
– Сè започнува со губење мотивација и ентузијазам, потоа следуваат замор, исцрпеност, недостиг од концентрација и меморија. Потоа се појавуваат разни психосоматски и психички проблеми како анксиозност, депресија, дигестивни проблеми, несоница, главоболки, намален имунитет и други. На крајот, целосното исцрпување доаѓа кога личноста повеќе не е функционална за ништо – објаснува тој.
Книгата како еден вид терапија
Сопственото искуство го довело до пресвртница во животот, во која почнал да гледа на својата ранливост. Четиригодишното образование за психотерапија ориентирана кон телото, проследено со техники на системска констелација и емоционална слобода, му овозможи да се пронајде и прифати себеси, а потоа, преку работилници, да им даде помош на оние на кои им е потребна. Книгата „Исцрпеност, приказната за нас“ ја напишал како еден вид терапија.
– Во првото поглавје ја презентирав личната приказна и тој чин на пишување ми беше своевидно отворање – наведува тој и додава дека е важно да се претстави личноста во вистинско светло.
Луѓето околу нас, вели тој, често не разбираат дека навистина поминуваме низ тежок животен период и покрај тоа што можеби сакаат да помогнат, често тоа го прават на сосема погрешен начин и ни создаваат дополнителен притисок.
– Околината често не одобрува покажување слабост, бидејќи најчесто овие луѓе и самите се ранливи. Затоа ми беше важно да зборувам преку книгата. Да се разбуди свеста на многумина – истакнува тој.
Илустрацијата на корицата на книгата пренесува силна порака за прифаќање.
– Срцето нè претставува нас, а запалениот оган ја претставува состојбата на исцрпеност. За да излеземе од оваа состојба, потребни ни се раце што ќе нѐ прегрнат. Со други зборови, љубовта спрема себе и љубовта на другите кон нас – објаснува тој и додава дека токму недостигот од оваа љубов е главната причина за исцрпеноста.
Ние не поставуваме граници и не се сакаме себеси. Ако другите ни се поважни, ние се исцрпуваме поради нив, всушност го носиме фактот дека не се прифаќаме себеси.
– Не сакав да останам на површина. Во книгата навлегов во длабочина и на главниот наслов ги додадов зборовите „приказната за нас“ и со тоа сакав да пренесам порака за прифаќање какви што сме навистина – заклучува тој.
