Во рамките на фестивалот „Македокс“ почна да се одржува онлајн работилница за монтажа со данскиот монтажер Јеспер Осмунд и со данскиот критичар Ту Стин Милер, која ќе трае до 20 август. За работилницата се одбрани четири проекти во фаза на постпродукција од Балканот. Јеспер е стациониран во Копенхаген и Буенос Аирес. Денес зад себе има сто филма и многу од нив премиерно се прикажувале на реномирани филмски фестивали.
Што сакате да им споделите на учесниците на работилниците?
– Да се биде трпелив и упорен во процесот на истражување на материјалот и инспириран од магичниот кромид, кој „Македокс“ го држи како симбол.
Ќе ги охрабрам сите што работат со документарни филмови секогаш да ја задржат својата љубопитност и отвореност кон новите слоеви во приказната или личноста, особено кога тие се против нашите очекувања.
На што треба да се внимава при градењето на филмската документарна приказна?
– Обрнете внимание на едноставноста на нештата. Колку поедноставно го направите наративот толку полесно ќе се движите и ќе можете да ја пренесете сложената повеќеслојна приказна.
Еден од вашите мастеркласови е „Монтажа без скрипта“, на што посебно сакате да укажете?
– Често го користам изразот „монтажа без сценарио“, бидејќи, според мене, тоа е природата на работата на документарни филмови. Кога првпат почнав како помошник-монтажер, работев само со играни филмови и сè што требаше да знам беше да се најде во сценариото. Потоа, еден ден, кога мојот драг пријател, филмски уредник Нилс Паг Андерсен, ми се јави да ми ја понуди мојата прва работа како монтажер на документарен филм, мојата природна реакција беше: „Но, Нилс, не знам од каде да почнам?“ А тој само одговори: „Ќе дознаеш“. Тоа стана почеток на долгото патување, обидувајќи се да ја дознаам и причината зошто целосно ја напуштив фикцијата.
Данските документарни филмови секогаш се добро скроени, дури доведени до перфекција. На што се должи усовршувањето во монтажата, што е тоа што ве прави најдобри?
– Термините „добро изработени“ и „совршеност“ секогаш ќе бидат предмет на дискусија. Но, подобрувањето на уредувањето од моја гледна точка има многу врска со „кромидот“, продолжувате да одлепувате нови слоеви во обид да ги разберете вашата приказна и вашите ликови сè подлабоко и подлабоко.
Што, според вас, е најважно при монтажата на филмот?
– Секогаш запомнете дека хронологијата е најлошиот непријател на доброто раскажување. И тоа, кога раскажувате приказна, не објаснувајте, не проповедајте, не донесувајте заклучоци, само раскажувајте приказни и поставете ги на низа што ќе ѝ овозможи на вашата публика сама да ги направи анализите и заклучоците.
Со повеќе од 30 години искуство како филмски монтажер, имате монтирано над сто документарни филма. На што се должат вашата умешност и успешност во монтажата?
– Трпение, упорност и пред сѐ љубопитност. Мојот процес отсекогаш бил учење преку работа. Како млад асистент уредник, бев тврдоглав и решен брзо да ги научам вештините за да го совладам занаетот за добро раскажување приказни. Но одамна морав понизно да прифатам дека никогаш нема да го напуштам процесот на учење. Го имав луксузот да работам со режисери и продуценти што или учествуваа во тој процес или го разбираа доволно за да ми дадат слобода да го истражам.
Која е вашата улога како монтажер, како соработувате со режисерот?
– Поминувам многу време разговарајќи со режисерот, но често претпочитам сам да се нурнувам во материјалот, да одлучувам и да не бидам продолжување на умот на режисерот. Порано се нарекував себеси „брачен советник“. Мојата работа беше да го обединам комплексниот материјал според почетната визија на режисерот. Денес, кога треба да ја опишам мојата улога како монтажер на документарни филмови, сѐ повеќе се нарекувам себеси „бабица“. Се трудам максимално да го обликувам и зачувам оригиналниот материјал во здрава, независна и единствена креација, креација во која режисерот може да се преслика и гордо да ја нарече „моето бебе“.
