Во првиот бран напади на Хамас и другите екстремни исламистички групи врз Израел, на 7 октомври, од Газа беа истрелани повеќе од 5.000 ракети. За време на операцијата „Поплава во Ал акса“ имаше толку голем број ракети истрелани во краток интервал, што некои од нив ја совладаа способноста на израелскиот противвоздушен одбранбен систем „Железна купола“ да одговори. Веќе месец и половина воените експерти низ светот, а најмногу во Израел и во САД (бидејќи овој противвоздушен систем го поседуваат и развиваат токму овие земји), се прашуваат и длабоко анализираат, барајќи одговор на прашањето „како едноставните и евтини ракети на Хамас го пробија суперсофистицираниот противвоздушен одбранбен систем ’Железна купола‘ на Израел“. Одговорот најчесто е многу едноставен…
Анализа на воените експерти
Со истовремено истрелување голем број ракети за време на воениот конфликт, Хамас постигна заситеност на израелската противракетна одбрана, така што дел од ракетите, и покрај ефективната операција на израелскиот противракетен систем, сепак навлегоа на израелска територија!
Кратка анализа на трите клучни компоненти на „Железна купола“
Сите системи за противвоздушна и противракетна одбрана се состојат од три клучни компоненти.
1. Први се радарите за откривање, идентификација и следење на дојдовните проектили или авиони.
„Железна купола“ (Iron Dome) е противракетен систем специјално дизајниран за борба против балистички ракети со краток и среден дострел, кои често летаат на ниски траектории, што покрај малите димензии претставува дополнителен проблем за нивно откривање.
Радарот на „Железна купола“ работи на растојанија од четири до 70 километри, според производителот „Рејтион“. Откако овој радар ќе открие објект, системот проценува дали тој претставува закана. Доколку се потврди дека објектот е закана, радарот на „Железна купола“ продолжува да го следи проектилот што доаѓа. Брзината на проектилот варира во зависност од видот и намената, но се пресметува дека неговата брзина е еден километар во секунда, така што одбранбениот систем има најмногу една минута да одговори на нападот.
2. Потоа е вклучен вториот елемент на системот за противвоздушна и противракетна одбрана, центарот за контрола на пожарот. Оваа компонента одредува, со помош на компјутерски системи, соодветен одговор на идентификуваната закана. Притоа се користи континуираното ажурирање на радарските информации за летот на ракетата за да се одреди оптималниот одговор на прашањето кој воен брод да истрела ракети пресретнувачи и колку да лансира против проектилот што доаѓа.
3. Третата компонента е самата ракета пресретнувач. Во случајот со „Железна купола“, станува збор за суперсонична ракета со брзина од околу 2,2 маха, односно 2.695 километри на час или 0,75 километри во секунда. Бидејќи најчестата брзина на балистичка ракета против која дејствува „Железната купола“ во терминалната фаза на летот е околу еден километар во секунда, проектилот за пресретнување на ракетите е речиси секогаш побавен од проектилот што мора да го собори.
Американската влада досега потроши 2,9 милијарди долари за развој на овој софистициран противракетен систем
Компјутерските системи ја пресметуваат оптималната траекторија на ракетата пресретнувач така што во последната фаза на нападната балистичка ракета, нејзината траекторија се судира со траекторијата на балистичката ракета, а потоа ракетата пресретнувач ја уништува со експлозија на нејзината боева глава.
Бидејќи е речиси невозможно да се постигне директен контакт помеѓу балистичка ракета и ракета пресретнувач, се користи осигурувач за близина што ја активира боевата глава во близината на проектилот што треба да се собори.
Ракетата на системот „Железна купола“ во последната фаза на летот е насочена во насока на противничкиот проектил со помош на инфрацрвен сензор. Овие сензори во компјутерскиот систем на ракетата пресретнувач се ажурираат од моментот кога ќе ја зафатат целта и ја водат ракетата кон проектилот што е закана. Ракетата на системот „Железна купола“ е долга три метри и со пречник од 150 милиметри, а тежи 90 килограми. Боевата глава на ракетата содржи 11 килограми експлозив. Секој проектил чини околу 60 илјади долари, така што пресретнувањето на илјадниците проектили е исклучително скапа работа. Системот е мобилен и потребни се само неколку часа за распоредување од транспорт до борбена позиција.
Американската влада досега потроши 2,9 милијарди долари за развој на овој софистициран противракетен систем, а откако ракетите на Хамас го пробија системот на почетокот на октомври, може да се очекува да продолжи со неговото подобрување, па милиони нови долари ќе да се инвестира во него. Развојот на „Железна купола“ започна во 2007 година, а беше пуштен во оперативна употреба во 2011 година.
Израел има 10 борбени локации на „Железната купола“ низ Израел, од кои секоја вклучува од три до четири повеќекратни ракетни фрлачи. Секој баталјон има од 60 до 80 ракети пресретнувачи. Во претходните напади од Појасот Газа, во кои беа вклучени помал број проектили и ракети, „Железната купола“ беше 90 проценти ефективна.
Хамас истрела повеќе илјадници ракети за кратко време, а Израел имаше помалку од 1.000 ракети пресретнувачи подготвени да им се спротивстави
Причината поради која овој систем беше поразен од ракетите на Хамас на почетокот на октомври се крие во играта со бројки. Хамас истрела илјадници балистички ракети за кратко време, а Израел имаше помалку од 1.000 ракети пресретнувачи подготвени да им се спротивстави.
Дури и ако „Железната купола“ беше 100 проценти ефикасна, ако секоја ракета пресретнувач уништеше по една ракета на Хамас, стотици ракети на Хамас сепак ќе можеа да навлезат во противракетната одбрана на Израел.
Нападите на Хамас јасно покажуваат дека дури и најдобрите и најмодерни системи за противвоздушна одбрана можат да бидат совладани ако се бројно инфериорни пред бројот на закани на кои треба да се спротивстават.
Израелската противракетна одбрана се гради со години со високи финансиски инвестиции. Играта со бројки игра улога и во односот помеѓу вложените средства и добиените ефекти. Ракетите истрелани од Хамас чинат во просек околу 600 долари, што ги прави сто пати поевтини од ракетите пресретнувачи на „Железната купола“. Вкупните трошоци за Израел за истрелување на сите негови ракети пресретнувачи од почетокот на конфликтот веќе се проценуваат на околу 48 милиони долари. Ако Хамас навистина истрела околу 5.000 проектили, цената што ќе ја плати е само три милиони долари.
Така, во внимателно испланирана и изведена стратегија, Хамас собра голем број различни видови евтини ракети за кои беше познато дека ги надминуваат одбранбените способности на „Железната купола“. За жал за Израел, нападот на Хамас претставува остар пример за асиметрија на војната – поевтин и помалку способен систем можеше да победи поскап високотехнолошки систем.
Од искуството за користење на израелската „Железна купола“ ќе се извлечат заклучоци, кои ќе влијаат на понатамошниот развој на противракетните и противвоздушните системи. Меѓу другото, развојот ќе биде насочен уште повеќе кон употреба на високоенергетски ласери.
Пробивањето на „Железната купола“ ќе го забрза развојот на системите
за воздушна одбрана
Пред сè, очигледна е потребата од многу поголем арсенал на одбранбено оружје што може да одговори на голем број ракетни закани во краток интервал, а во исто време цената на распоредено одбранбено оружје треба значително да се намали.
Ракетниот напад на Хамас врз Израел и пробивањето на „Железната купола“ ќе го забрзаат развојот на системите за воздушна одбрана со насочена енергија базирани на високоенергетски ласери и микробранови со висока моќност. Станува збор за оружја што сликовито се опишуваат како оружје за бесконечно списание бидејќи можат да испуштаат огромен број пулсирања што ги заменуваат ракетите или топовите, со што имаат незначителен трошок во споредба со испуканите куршуми или ракети и може да бидат смртоносни сѐ додека се снабдени со електрична енергија.
