Бранка Холингсворт Нара, илустраторка од Хрватска
Бранка Холингсворт Нара е родена во 1974 година и живее во Самобор. Дипломирала графичко обликување во Загреб, а постдипломски студии за илустрации за деца и млади завршила на Школата за дизајн и уметност при универзитетот ЕИНА во Барселона. Работи како самостојна илустраторка на учебници, книги за млади, сликовници и корици за книги, авторка е на плакати и промотивни визуализации и раководителка на стрип-работилница за млади. Со илустрација за деца се занимава повеќе од 20 години. Соработува со многу издавачи. Како една од 23-те авторки на стрип во регионот, застапена е во антологијата „Женскиот стрип на Балканот“. Реализира повеќе изложби, а добитничка е на наградата „Овца во кутија“ за најдобра сликовница за 2020 година и две пофални награди „Григор Витез“ за 2011 и 2018 година.
Што најчесто ги советувате надежните автори, кој е најважниот сегмент во создавањето сликовница?
– Не сакам никому да му кажувам како се прави сликовница, туку сакам да споделам некои мои искуства што му претходат на креативниот дел од создавањето. Имено, сликовниците имаат некои технички барања, како што се димензиите или бројот на страници што мора да се следат, бидејќи тоа често подоцна ќе влијае на цената на самиот производ. Зборувам овде за комерцијални сликовници што издавачите би биле подготвени да ги испечатат бидејќи можат да остварат профит. Тоа не мора да значи дека тие не се мали уметнички дела, туку само дека се во дадените „ограничувања“. Денес овие ограничувања би можеле да се наречат и предизвик. Мислам дека ваквите предизвици можат да ја поттикнат креативноста кај илустраторите. Во исто време, не можам никому да му кажам како да нацрта сликовница, бидејќи тоа е мало уметничко дело, а тоа значи уникатен резултат на креативноста на секој од нас.
Имате седумдесетина објавени книги, како успевате секоја приказна да ја направите толку единствена?
– Како илустраторка, ѝ давам слика на приказните раскажани од другите. Моја задача е да ја раскажам таа приказна преку слика. Не знам како писателот ги замислил ликовите или пејзажите во приказната, но неговите вештини за пишување ме инспирираат да создадам слики што ќе ги ставам на хартија. Секој писател раскажува приказна на свој начин и тоа соодветно создава карактеристични слики во мене. Затоа често сликовниците што ги правам не се исти. Целта ми е да раскажам приказна со слика, а јас сум само посредник. Не се изразувам толку преку таа слика, колку што сакам да раскажам приказна, да пренесам емоција. И јас така го правам тоа. Тоа не е нешто од што почнав, туку нешто до што дојдов со години работа. На почетокот бев многу незадоволна што немам препознатлив стил, што секоја книга е различна, но потоа едноставно го прифатив тоа.
Кога знаете дека една идеја е доволно зрела за да е запишана?
– Повеќе се сметам за илустраторка отколку за писателка. Сè уште сум многу незрела како писател, јас сум само почетник и многу ми е тешко да се изразам преку пишување. Можеби еден ден ќе созреам ако продолжам да пишувам. Досега пишував детски текстови и дефинитивно ми е полесно да пишувам кога ќе ми дојде инспирација отколку според „задача“. Како и со цртањето, тргнувам од атмосферата. Исто така, сакам да почнам од заплетот наместо од ликовите, што е можеби потешка опција, но тоа е нешто на што морам да работам, меѓу другото.
Како ги создавате и боите ликовите, колку длабоко влегувате во нив, дали знаете која им е омилена боја, дали се срамежливи, кој број на чевли носат?
– Кога цртам ликови, сакам да го гледам нивниот карактер. Поради тоа често претерувам со некои нивни карактеристики. Особено ако имам неколку лика, ми се допаѓа што сите се различни еден од друг – и по висина и по дебелина, боја на коса или кожа. Ми се допаѓа и тоа што моите ликови се животни, измислени или реални. Децата многу лесно влегуваат во сликата, а потоа и во приказната.
Дали корицата или насловот играат најважна улога при изборот на сликовницата?
– Како и кај книгите за возрасни, корицата е првото нешто што ќе го привлече вниманието на детето или на родителите. Интересен и звучен наслов е попривлечен за паметење, а сликата на корицата е особено важна за сликовниците. Според трендовите, можеме да кажеме дека одредена боја ќе продаде повеќе примероци, но тоа е повеќе случај со светските издавачи каде што се води сметка за секој детаљ.
Какви поуки сакате да впијат децата од вашите сликовници?
– Кога цртам за деца, сакам да замислам дека мојот цртеж е нивниот влез во светот на имагинацијата, оаза во која секогаш можат да се повлечат од секојдневието. Би сакала тој пејзаж да остане во нив до крајот на животот како потсетник дека животот е убав.
Колку се важни сликовниците за детскиот развој, каква улога играат врз оформувањето на нивната личност?
– Денес има неспоредливо повеќе детска литература и сликовници од кога било досега. Технологијата им овозможи на авторите да не треба да зависат од издавачи, уредници, уметнички директори…, што е одлично, но од друга страна, исто така, отвора простор за многу поголем опсег на квалитет на сликовниците. Затоа е важно возрасните што ја купуваат книгата да ја читаат, погледнат и оценуваат сликовницата. На нив останува да се едуцираат за сликовниците, за децата да добијат квалитетно читање. Од друга страна, мислам дека е потребна поголема отвореност при изборот на теми за деца. Не мора сите приказни да ја имаат логиката на реалноста или да бидат прирачници за тоа како треба да се направи нешто. Наместо тоа, сликовниците треба да се како бегство од реалноста или, уште подобро, како продолжение на реалноста, па нека имаат отстапување од правилата, логиката и конструкциите поставени од возрасните.
Каков развој бележи продукцијата на сликовници?
– Каква е иднината на сликовниците? Не знам. Мислам дека продукцијата ќе се зголемува, но дали ќе преовладува класична хартиена книга или дигитален формат, не знам и мислам дека не е важно. Важно е да им раскажувате приказни на децата и да комуницирате со нив за светот и општеството што ги опкружува за да се чувствуваат како дел од заедницата.
