Брисел е под притисок на напливот на илегални имигранти
Од унгарско-српската граница до полско-белоруската, минатата година се покажа дека без огради е речиси невозможно да се ублажи протокот на незаконска масовна миграција и да се спроведе ефективна гранична контрола. По нелегалното пристигнување во Европа на 330.000 луѓе во 2022 година, што е 64 отсто повеќе отколку во 2021 година, некои политичари и експерти повторно алармираат, апелирајќи за посилна заштита на границите, вклучувајќи и поставување на повеќе физички бариери. Сепак, заклучокот од неодамнешниот специјален состанок на Европскиот совет покажа дека Европската Унија (ЕУ) и некои земји-членки сè уште се строго против оградите и тие не го поддржаа распоредувањето заеднички средства за изградба на физички бариери.
Европскиот отпор кон граничните ѕидови има силни историски и симболични корени. Сеќавањето на Железната завеса, која ја делеше Европа речиси педесет години и создаде заштитен простор од социјалистичките режими, сè уште е многу силно меѓу генерацијата што моментално го води континентот, како што е идејата за отворен и инклузивен европски блок. Холандскиот премиер Марк Руте за време на состанокот на Европскиот совет рече дека дебатата изгледа како „да има волја за изградба на голем Берлински ѕид околу Европската Унија“. Според „Политико“, германскиот канцелар Олаф Шолц дал сличен аргумент кога се обидел да го смири расположението и прашал дали ЕУ сака да се претвори во тврдина, па додал дека „ѕидовите едноставно не функционираат“.
Каков е ставот на земјите на ЕУ за надворешните граници ?
Сепак, другите земји-членки имаат различни мислења и интересно е што тие се главно држави на првата линија на надворешните граници на ЕУ, кои веќе ја искусиле ефективноста на физичките бариери и кои бараат заедничко финансирање од Брисел за нивната заштита на границите. Меѓутоа, нивниот обид не беше нов. Во 2021 година, дванаесет земји-членки, меѓу кои Австрија, Бугарија, Кипар, Чешка, Данска, Естонија, Грција, Унгарија, Летонија, Литванија, Полска и Словачка, побараа ажурирање на шенгенскиот граничен кодекс на ЕУ да се дозволат „физички бариери“ како мерки за заштита на границите, но тоа беше без успех. Пред неодамнешниот состанок на Европскиот совет, осум земји од ЕУ повторно побараа поефикасна контрола на границите, додека други, како унгарскиот премиер Виктор Орбан и австрискиот канцелар Карл Нехамер, експлицитно се залагаа да се воведе финансирање за подигање огради за „да се заштити цела Европа“. Пред состанокот на Европскиот совет, претседателот на Европската народна партија на Европскиот парламент, Манфред Вебер, менувајќи го своето претходно мислење, исто така во авторски текст тврдеше дека „постои волја да се одржи слободното движење внатре во ЕУ, но тогаш луѓето мора да знаат дека надворешните граници се заштитени. Ова значи и изградба на огради каде и да е потребно“. Тој подоцна објави на Твитер: „Оградите, во исклучителни случаи, не се табу. Мораме да воспоставиме ред на надворешните граници на Европа. Како што се гледа во Шпанија, Грција и Бугарија, може да бидат неопходни технички мерки и спроведување на законот“.
Поради отпорот на некои земји-членки, потенцијалниот напредок не се случи. Наместо тоа, Европа се одлучи на полумерки. Во своите заклучоци, земјите-членки ја повикаа Европската комисија „веднаш да мобилизира значителни европски фондови и средства за поддршка на земјите-членки во зајакнувањето на капацитетите и инфраструктурата за заштита на границите, средствата за надзор, вклучувајќи ги и воздушниот надзор и опремата“. Со други зборови, да нема огради.
Поважна е репутацијата на политичарите
Слушајќи ги аргументите, тешко е да се замисли зошто воздушниот надзор некако се смета за подобар метод за заштита на границите. Единственото разумно објаснување е дека некои земји-членки сè уште инсистираат на симболика наместо на практична заштита. Се разбира, позирањето со невооружен дрон е поубаво отколку со боцкава жица, а на политичарите не им се допаѓа лошата репутација. Тоа е едно објаснување зошто носителите на одлуки, кои се против оградите, ги обвиваат своите аргументи во хуманитарност, понекогаш со извонреден успех. Претседателот на жирито што ѝ ја врачи наградата за мир на УНЕСКО на поранешната германска канцеларка Ангела Меркел, која пушти најмалку 1,2 милион мигранти и бегалци во нејзината земја во 2015 година, на церемонијата ја пофали за „нејзината човечност, дух на солидарност и изразено чувство за етика и инспиративно лидерство“. Помалку внимание е насочено на непријатниот факт што само 49 отсто од бегалците што дојдоа во Германија од 2013 година, можеа да најдат стабилно вработување во рок од пет години по пристигнувањето, што претставува значителен товар врз системот на социјална помош.
Дали има лек за незаконското доселување?
На крајот од краиштата, ефикасната заштита на границите не е прашање на симболика, туку повеќе е практична работа. Ниту фантастичните фотографии и хуманитарната симболика, ниту наградите нема да спречат некој да го ризикува својот живот и да дојде во отворена Европа. Дроновите нема да спречат никого да ја премине официјалната граница, ниту ќе го забават движењето на мигрантите што нередовно пристигнуваат. Надзорот, се разбира, е составен дел од заштитата и управувањето на границите, но само доколку се спроведат другите столбови, вклучувајќи ги работната сила и правните бариери, а понекогаш и оградите. Ниту во северноафриканската шпанска енклава Сеута, ниту на полско-белоруската граница, ниту на унгарско-српската, камерите и дроновите не го ублажија протокот на незаконската масовна миграција, туку само добро заштитените огради. Без ѕидови, граничната контрола би била невозможна, како што се покажа за време на европската миграциска криза во 2015 година.
Европа е под притисок и мора да ги задржи и заштити своите вредности. Но вредностите не се еднакви на празната симболика за избегнување на зборот „ограда“.
