Покрај загрозувањето на нивното физичко и психичко здравје, конфликтите имаат катастрофален ефект врз образованието на милиони принудно раселени деца. За да можат овие деца и млади да ја добијат шансата што ја заслужуваат и еден ден повторно да ги изградат своите татковини, меѓународната заедница мора да ги поддржи земјите во кои тие се сместени
Талентот можеби е универзален, но можностите не се. Во текот на мојот живот запознав голем број ученици и студенти што уживаа во студиите, стекнуваа знаења, вештини и доживотни пријатели, но и работеа на својата иднина сè додека некаков драматичен настан не им го промени животот од корен. Тоа значи дека одеднаш се нашле во опасност и биле принудени да ги напуштат своите домови. Нивниот талент остана несмален, заедно со нивниот ентузијазам и желба, но можноста за учење исчезна, понекогаш засекогаш.
Покрај тоа што ја загрозува физичката и психичката благосостојба на младите, принудното раселување има катастрофален ефект врз нивното образование, загрозувајќи ги нивното идно здравје, шансите за вработување и приходите. Доколку секој возрасен во светот заврши основно и средно образование, според УНЕСКО, глобалната стапка на сиромаштија ќе биде повеќе од преполовена. Студијата на Светската банка покажа дека секоја дополнителна учебна година може да ја зголеми идната моќ за заработка на девојчињата за 12 отсто. Дополнително, се покажа дека возрасните со високо образование живеат поздрав и подолг живот, стапуваат во брак подоцна, а жените имаат помала веројатност да доживеат рана бременост.
Покрај создавањето можности за напредување во кариерата, образованието може да обезбеди безбедна средина, особено за раселените деца. За младите луѓе што биле принудени да ги напуштат своите домови, игралишта, спортски тимови и пријатели, училиштето нуди заштитен простор, мерка за стабилност и нормалност, како и шанса да формираат нови врски, овозможувајќи им на децата и младите да истражуваат и да истражуваат додека им се дава алатка за напредување во светот на возрасните.
Со оглед на придобивките што може да ги донесе образованието, неприфатливо е речиси половина од децата бегалци на училишна возраст во светот моментално да не одат на училиште. Според Агенцијата за бегалци на ООН (УНХЦР), бруто-стапката на запишување на децата бегалци на основно ниво изнесуваше 68 отсто во текот на учебната 2021-2022 година, во споредба со приближно 100 отсто запишување за нивните врсници што не се бегалци. На секундарно ниво, бруто-стапката на запишување бегалци беше значително помала, од 37 отсто, што беше под просекот за обичните граѓани во секој регион. Она што охрабрува е што уписот на бегалците во високото образование се зголеми од еден на шест отсто во текот на изминатите неколку години, што ги одразува напорите на УНХЦР да го зголеми уписот на младите бегалци во високото образование до 2030 година.
Но има уште многу работа. Од 26,7 милиони бегалци што моментално се под надзор на УНХЦР, три четвртини живеат во земји со ниски и средни приходи, а повеќе од 20 отсто живеат во најмалку развиените земји во светот. Додека многу земји што се домаќини на бегалци имаат донесено инклузивни политики за бегалци, им недостигаат ресурси, како што се дополнителни наставници и капацитети, за да обезбедат квалитетно образование. Дури и кога се достапни ресурсите, многу бегалски семејства, како и сите економски ранливи луѓе, мора да ги одмерат трошоците за книги, транспорт и такси со други потреби, како што се здравствената заштита и електричната енергија.
Инвестирањето во образованието значи инвестирање во развој, човекови права и мир, особено кога станува збор за бегалците што би можеле да ги обноват своите татковини кога ќе можат да се вратат. Но за да добијат образование од квалификувани наставници и да имаат пристап до ажурирани материјали за учење, младите бегалци мора да бидат интегрирани во образовните системи на нивните земји домаќини.
За да се постигне ова, се потребни огромни колективни напори, поради што меѓународната заедница мора да ги поддржи земјите домаќини, од кои многу немаат строга контрола на доселувањето за да се овозможи интеграција на бегалците. Во јануари 2021 година, заедничкиот извештај на УНХЦР и Светската банка ги процени годишните трошоци за образование на сите ученици бегалци во земјите домаќини со ниски, пониски средни и високи средни приходи, од прво одделение до последната година од средно училиште, на 4,9 милијарди долари. Но ова беше многу пред руската инвазија на Украина да расели уште милиони ученици.
Оваа бројка може да изгледа застрашувачки за многумина. Но тоа е дел од просечните годишни трошоци за образование во земјите домаќини на бегалци и минимум во споредба со трошоците за образование на земјите со високи приходи. Освен тоа, кога се мери со позитивното влијание на образованието врз вработувањето и вештините, здравствените резултати, намалувањето на сиромаштијата и економската инклузивност, а да не зборуваме за интелектуалното исполнување и човечкото достоинство, 4,9 милијарди долари годишно се исклучително скромни трошоци. Студијата на Светската банка исто така покажа дека со фокусирање на земјите со ниски и средни приходи, кои сочинуваат само 20 отсто од глобалните трошоци за образование, би можеле да обезбедиме речиси половина од сите бегалци на училишна возраст да го завршат своето образование.
Вториот Глобален форум за бегалци на УНХЦР ќе се одржи во Женева во декември и ќе понуди можност за зголемување на неговите обврски. Неколку земји, вклучувајќи ги Норвешка, Шведска и Данска, веќе воведоа или ветија дека ќе усвојат поинклузивни политики. Но за да се остварат овие мерки и да се развие потребната инфраструктура, потребни се повеќе инвестиции.
Еден од клучните предизвици на нашето време е да им се обезбедат на сите деца во криза образовните можности што ги заслужуваат. Пристапот до образование на децата бегалци ќе придонесе за помирен, поотпорен свет и ќе помогне да се затвори јазот меѓу талентот и можностите. Цената на неуспехот може да биде огромна, но успехот ќе се исплати многу повеќе во годините што доаѓаат.
Автор: Филипо Гранди е висок комесар за бегалци во Обединетите нации
