Со толку многу дебати за стагнацијата, инфлацијата и стагфлацијата во последните месеци, вреди да се запрашаме дали песимизмот што преовладува е оправдан. Иако го делев мрачното сценарио (рано предупредувајќи дека може да биде „лоша година за пазарите“), почнувам да размислувам за моите претходни ставови, од четири причини.
Прво, изненаден сум од тоа колку стана широкораспространет наративот за рецесијата. Се чини дека речиси сите веруваат дека развиените земји се движат кон или веќе се во рецесија. Дадов повеќе интервјуа со деловни консултанти што сакаат да знаат „како да се подготват за рецесијата“. Како што забележав во едно од нив, не знам за никаква претходна рецесија што била толку самоуверено очекувана како оваа што наводно ни се случува сега.
На крајот на краиштата, главната причина што „рецесијата“ е толку страшен збор е што рецесиите обично се неочекувани. Економските прогнозери имаат тенденција да не ги гледаат додека не пристигнат. Тоа е она што се случи во 2007-2008 година со светската финансиска криза и повторно во 2020 година, по доаѓањето на пандемијата на ковид-19. Сепак, сега, дури и некои централни банки (Банката на Англија) отворено прогнозираат рецесија подоцна оваа година. Дали економските прогнози одеднаш станаа подобри или се случува нешто друго?
Имено, два последователни квартала од негативниот раст на БДП обично се земаат како знак дека економијата е во рецесија, а БДП на САД се чини дека опадна во првите два квартала од оваа година. Но, сигурно, треба да ги земеме предвид конкретните причини за очигледното економско намалување. Некои од нив, како значителниот пад на резервите, раскажуваат приказна за пошироката економија на која ѝ се контрадикторни други показатели. Извештајот за вработување во јули на Бирото за статистика на трудот на САД, на пример, беше значително посилен од очекуваното. Во однос на тие податоци, не би бил изненаден ако Националното биро за економски истражувања прогласи дека САД не се во рецесија.
Втората причина за мојот скептицизам во врска со преовладувачкиот наратив е тоа што не сите среднорочни и долгорочни показатели укажуваат на одржлива повисока инфлација. Внимателно набљудуваниот индекс на петгодишните очекувања за инфлација на Универзитетот во Мичиген можеби накратко се искачи над три отсто, но оттогаш падна на 2,9 отсто, што сугерира дека просечните потрошувачи го сметаат годинешниот огромен пораст на инфлацијата како привремен. Ако сте член на Одборот на Федералните резерви на САД (ФЕД), премногу е рано да бидете силно убедени во ова откритие. Но ако потрошувачките мислења продолжат да се менуваат во наредните месеци, се сомневам дека ФЕД ќе стане помалку агресивен во политиките.
Трето, иако цените на многу стоки остануваат значително покачени во истиот период за разлика од пред една година, тие исто така се намалија во последно време. Доколку тие останат релативно стабилни, вкупната инфлација во многу земји ќе почне да опаѓа, можеби значително. Интересно е тоа што додека прогнозата на Банката на Англија за рецесија и уште повисока инфлација привлече големо внимание, се чини дека малкумина забележаа дека централната банка на крајот очекува инфлацијата нагло да падне од нејзиниот очекуван повисок врв во поголемиот дел од 2023 година.
Конечно, во повеќето истражувачки белешки на инвестициските банки во денешно време постои силна претпоставка дека централните банки енергично ќе се борат против секакво групирање на финансискиот пазар, бидејќи не можат да си дозволат финансиските услови да се олеснат во сегашната средина на ниска невработеност, нагорни притисоци на платите и загриженост за инфлацијата. Сепак, иако ова секако беше пораката што се слуша од централните банкари, јас тежнеам да се потпирам на поговорката што вели „ако можете да бидете сигурни во нешто, тоа е дека централните банкари во одреден момент ќе го променат своето мислење за економската клима“.
Меѓутоа, никој не може да даде совршена прогноза. Потсетете се дека во текот на 2020 година и поголемиот дел од 2021 година, консензусот меѓу централните банкари беше дека инфлацијата е минлива. Иако оттогаш ги сменија ставовите, сепак може да излезе дека не погрешиле целосно.
Повторно, рано е за преголем оптимизам. Не сакам да оставам впечаток дека стравовите од рецесија се неоправдани. Ако неодамнешниот пад на инфлациските сигнали (како што се цените на стоките, куќите и половните автомобили) и долгорочните инфлациски очекувања се сменат, би морал да отстапам. Но откако сум дел од финансиските пазари во поголемиот дел од изминатите 40 години, секогаш сум заинтригиран кога има толку силен консензус за нешто, особено кога некои од вистинските докази се противат на тоа.
Во секој случај, секако, се надевам дека песимизмот навистина е претеран. Напредните економии се соочуваат со големи предизвици, не само со постојан слаб раст на продуктивноста, што има негативни импликации за многу други домени на општествениот и економскиот живот. Без разлика на сè, ќе се соочиме со огромни повторливи предизвици во наредните години. Би било скромно олеснување ако признаеме дека дозволивме да нè надвладее песимизмот.
Автор: Џим О’Нил е поранешен претседател на Одборот за управување со средства во „Голдман Сакс“ и поранешен министер за финансии на Велика Британија, а актуелно е член на Паневропската комисија за здравје и одржлив развој
