- Зрелоста на една нација не се гледа во бројот на векови зад себе, туку во способноста да ја претвори историјата во иднина. Таа се мери со силата на институциите, со мудроста на образованието, со енергијата на економијата и со живоста на културата. Македонија денес е повикана да покаже дека нејзината приказна не завршува со документи и сведоштва, туку продолжува со дела што ќе ја вградат во европската архитектура на вредности. Секој историски период е предизвик. Овој е предизвик на нашата генерација. Ако некогаш борбата била за признавање, денес борбата е за развој, за одржливост, за иднина. Историјата е веќе напишана – со привилегии, со документи, со крв и со зборови. Сега е време да ја напишеме иднината – со институции што ќе бидат темели на доверба, со образование што ќе биде светлина за младите, со економија што ќе биде двигател на достоинствен живот и со култура што ќе биде мост меѓу традицијата и современоста
Се раскажува дека во една виенска библиотека, каде што се чува привилегијата на царот Леополд Први од 1690 година, еден млад истражувач од Македонија ја држел во раце пожолтената хартија и долго ја гледал. Кога библиотекарот го прашал зошто толку внимателно ја проучува, тој одговорил: „За вас ова е документ. За мене ова е огледало. Во него гледам дека мојот народ не бил сенка, туку име, признание, дел од историјата“. Слична приказна се пренесува и за руските архиви од 18 век. Македонски војници, запишани со своето име во царските регистри, не знаеле дека нивните потписи ќе станат сведоштва за иднината. За нив тоа бил обичен воен повик, но за нас денес тоа е доказ дека македонскиот идентитет бил институционално вграден во европската историја. Овие анегдоти ја носат симболиката дека документите не се само хартија – тие се живи сведоци. Тие се како тивок хор од минатото што зборува низ вековите: „Вие постоите, вие сте дел од Европа, вашата приказна е запишана“.
Историјата е како река што тече низ вековите – понекогаш мирна, понекогаш бурна, но секогаш носи со себе камчиња на вистината. Привилегијата на Леополд и руските документи се токму тие камчиња што не можат да се избришат од колективната меморија. Тие се како светилници во маглата на политичките оспорувања, потсетувајќи дека македонскиот народ не е сенка, туку светлина што одамна е запишана во европската историја. Но реката не тече сама – таа ги обликува бреговите, создава мостови и долини, остава траги што не може да ги избришат ни времето ни заборавот. Така, и овие документи не се само суви записи на хартија туку и живи сведоштва што ја обликуваат нашата самосвест. Тие се како корени што се протегаат длабоко во земјата, хранат и зацврстуваат едно дрво што расте кон небото. Тоа дрво е Македонија – со круна што се издигнува гордо, со гранки што се протегаат кон сите страни и со лисја што шушкаат во ритамот на европската историја.
Секој документ е како прстен во стеблото – знак на еден историски период, сведоштво за една борба, доказ за едно постоење. А кога ќе ги погледнеме сите прстени заедно, гледаме дека дрвото не е младо, ниту случајно никнато. Тоа е дел од голема шума на европските народи, каде што секое дрво има своја приказна, свој белег, своја борба за светлина. Овие сведоштва се жива симболика – тие не се само минато, тие се сегашност што нè потсетува на нашата должност.
Како што светилникот не служи само да ја осветли ноќта, туку да го покаже патот кон иднината, така и овие документи не се само доказ за она што било туку и патоказ за она што треба да биде. Тие нè учат дека македонскиот идентитет е докажан, па нема потреба одново да се брани, туку треба да се живее со достоинство.
Сега да се насочиме кон современоста. Нема потреба да го потврдуваме идентитетот пред никого. Македонската борба е веќе потврдена во рамките на заедничката европска идеја за слобода. Денес, по векови сведоштва, документи и самосвест, време е да престанеме да се браниме. Ако некој одлучил да не го признава нашето постоење, тоа е негов проблем, не македонски товар. Ние го имаме македонскиот идентитет. Ние го имаме македонското име. Ние ја имаме македонската држава. А нашата обврска е да градиме институции, да вложуваме прво во образование, да ја јакнеме економијата, да ја чуваме културата и да се однесуваме со достоинство. Историјата веќе го кажала своето. Сега е наш ред да ја водиме иднината.
