Во јуни годинава Македонија и Казахстан одбележија три децении од воспоставувањето дипломатски односи. Во свет исполнет со геополитички тензии и нестабилни трговски текови, оваа годишнина беше платформа за отворање ново поглавје. Потпишувањето на Програмата за соработка (2025–2027) претставува промислена и стратешка рамка, која има за цел да го продлабочи партнерството, засновајќи го на прагматизам, иновација и заемна добивка.
Трговската размена помеѓу двете земји веќе бележи значителен напредок. Во 2024 година достигна приближно 7,4 милиони долари, што е пораст од 64,4 отсто во споредба со претходната година. Казахстанскиот министер за трговија и интеграција отворено изрази амбиции значително да го зголемат извозот на преработени производи, со планови што надминуваат 320 милиони долари во наредните години. За Македонија, која активно бара нови економски партнери, ова претставува можност да ја зајакне својата економска отпорност и да ги диверзифицира своите пазари.
Според мене, еден од најстратешките аспекти на ова партнерство може да биде бакарот. Долгогодишната зависност од бугарското снабдување станува сè поризична во контекст на регионалната нестабилност. Казахстан, со своите богати резерви и развиена рударска индустрија, се наметнува како логичен и доверлив алтернативен извор. Оваа транзиција може да претставува внимателно планирано јакнење на преговарачката позиција и долгорочна безбедност во снабдувањето.
Инвестициите веќе почнуваат да ги отсликуваат овие нови трендови. Отворањето на 26-та меѓународна подружница на „Алкалоид“ во Алмати е сигнал за сериозна намера Македонија да стане активен играч на средноазискиот пазар. Потенцијалот за поширока индустриска и биотехнолошка соработка е очигледен.
Енергетиката, како и секогаш, е клучна. Казахстан веќе е на пат да додаде речиси 7 GW капацитет од обновливи извори до 2027 година. Тоа создава простор за заеднички проекти во зелени технологии, батериски системи и водородна инфраструктура. За нашата влада ова е можност за конкретни економски придобивки, но и за зацврстување на позицијата како земја со сериозни климатски амбиции.
Подобрената логистика и дигиталната поврзаност преку централноазискиот трговски коридор дополнително ја зголемуваат стратешката вредност на соработката. Доколку вешто се искористат, овие трговски рути може да ја позиционираат Македонија како клучна европска порта за казахстанскиот извоз. Со тоа би се поттикнал економски раст, би се отвориле нови работни места и би се зголемила регионалната поврзаност. Во исто време, напредокот во финтек и дигитални решенија претставува подрачје со двострана корист, овозможувајќи модернизација, ефикасност и технолошко приближување.
Меката димензија на ова партнерство не е занемарена. Разговорите за визна либерализација и растечките туристички иницијативи покажуваат јасна намера за унапредување на културните врски. Овие интерперсонални контакти, иако често потценети, се суштински за продлабочување на дипломатските односи и зајакнување на меѓусебното разбирање.
Институционалната поддршка, особено преку Астанскиот меѓународен финансиски центар (AIFC), создава сигурна правна и финансиска рамка за спроведување на овие амбициозни цели. AIFC ја олеснува мобилизацијата на капитал, нуди стабилна регулаторна средина и ја поттикнува соработката со глобални финансиски актери.
На крајот, партнерството меѓу Македонија и Казахстан не се заснова на декларативни намери, туку на внимателно изградена стратегија. Тоа претставува нов, рационален модел на билатерална соработка воден од реални интереси, јасни цели и споделени визии. Во време кога светот се движи кон поголема фрагментација, дури и умерена и тивка соработка заслужува да се сфати сериозно како показател на стабилност и залог за заедничка иднина.
Авторот е доктор по економски науки
Пишува: Стефан Вељановски
