На Петре М. Андреевски
Еве, си одиме од нашиот округ.
Сè почна оној ден кога дојдоа луѓе од нашиот Замок и рекоа: „Не оди веќе вака, пресиромашни сме. Леб немаме да јадеме. И затоа, пуштивме гласник и преговараме со Централниот замок, да нè земе под свое. Рекоа – ќе ве земеме. И затоа, народе, чекајте, ќе дојдеме, ќе донесеме врели и бели сомуни, штом стигнат. Централниот замок ќе нè прими и згрижи, нашиов округ на таа територија природно ѝ припаѓа“.
И чекавме. Првите години, татко, кој многу му веруваше на нашиот Замок, едвај по еден леб дневно печеше. Нивите ги одржуваше колку да не зараснат во троскот. По некоја година, дојдоа оние од Замокот и рекоа: „Централниот замок бара сите икони, сите везби, резби, сите стари рецепти за јадења, сите книги со стари истории исприповедани, да ги спакувате во ковчеже и да ги запалите. Не нè примаат дури не расчистиме со старото. Тоа модерни луѓе се, свој Закон донесоа“. И ни предадоа, наместо книги, една табличка перваја, ама на струја, на батерија, на која со прст, не со писалка се пишуваше. Таблет, a по нашки ап се викаше. На тие таблички сè беше на нивниот јазик: имаше сликички за нас неписмените, и ние – подразбери сликичка – притисни копче, подразбери сликичка – притисни копче, полека го научивме и новиот јазик. Тие сликички „иконки“ ги викаа, а ние, простите мислевме иконки само в црква има. И никој в црква не влезе откако дојдоа новите електрични иконки. Во Законот Нов стоеше дека секој со секого може, боже прости ми, да спие во ложница. И машко со машко, и женско со женско. „Прави она што чувствуваш, освој ја слободата!“, пишуваше во Законот. Ние послушавме, ама ништо: сомуните не доаѓаа, а ни дете ни коте се роди откако така почнавме да живееме. Ни брак се склучи во црква, ни лажица затропа на семеен неделен ручек, ни обител остана целомудрена. Ние не раѓавме, земјата не раѓаше, оти не ја работевме. Се затворија и утробите женски и земјата.
На едно место во Новиот Закон пишуваше: „И немој да го мразите и пцуете Замокот, оти во зандана ќе изгниете, говор на омраза е тоа“. Татко, кој многу пцуеше, тогаш првпат се посомнева во Замокот, во кој веруваше повеќе и од Бога. Сомнежот му се утрои кога стигна наредба од Замокот да дозволиме прелет на авиони, зашто Централниот замок беше решил да го бомбардира соседниот, северен oкруг, од кој земавме невести, а и тие од нас. А го казнија поради непослушност: не дале дел од земјата нивна вековна. „Е како сега, пцуење се казнува, а бомбардирање не? Кој повеќе мрази – оној што пцости фрла или оној што бомби фрла?“, мудруваше татко, ама пак си остана мадро, чекајќи ги сомуните.
И потем летаа авиони преку полињата наши житородни а запустени, и фрлаа бомби таму, кај соседниот замок. И никој не писна против, дури ни учителите селски во округот. Некој пронесе вест дека тие бомби отровни биле, и дека и во нашите билки навлегувале. И поарно што не садевме ништо, да не се отруеме од лебот, поарно што нивите ни станаа троскот и плевел. И пак чекавме, ама од сомуни – ништо.
Потоа, Давиде Недолетниот донесе вест дека имало и друг централен замок, на исток. И дека бил таму на визита, кај некој роднина далечен, зашто слични јазици сме зборувале: варварски, што ги нема на електрични апови, ама разбирливи. И рече дека тој источен замок е во војна со оној на запад, за кој ние дотогаш единствено знаевме. Се судриле Источниот и Западниот замок, а Давиде тврдеше дека било токму околу законот дека секој може да спие со секого, што значеше – секој може да биде и женско и машко, како што сака, дури и едно и друго во исто време. Другпат, пак, рече дека западниот замок се колнел во кукест, а источниот во чесен крст, и затоа се биеле, ама ние, простички, не разбиравме што е тоа кукест крст: ние и чесниот веќе го подзаборавивме чекајќи. И никој не му веруваше, сè до моментот кога не му ги исекоа јавно, на плоштад, сите пет прсти со секира, нашите од Замокот. Зошто? Му најдоа вреќа пченица од Источниот замок и книги на наше, старо писмо условени. Рекоа тоа била пропаганда против централниот замок, кој, ете, поради такви како Давиде Недолетниот, уште не ни праќа сомуни.
И тогаш, мајка умре од глад, чекајќи. И многумина други умреа од глад. Останавме татко, јас, брат ми и две сестри. Јадевме бобинки, дренки, капинки, кора од дрвја, што ќе најдевме. И ги чекавме топлите сомуни од Западниот замок. Но немаше ништо. И тогаш се случи чудо: постарата сестра се вљуби во човек избркан од нашиот Замок. Тој никогаш никому ни збор не рече – зошто е избркан, иако замокот тврдеше – источен шпион бил. Го зедовме за зет. А тој рече: „Нашиот замок не постои, зашто не може да постои власт без луѓе; дајте да се спасуваме. Што чекаме? Оние во Замокот се капат во млеко, а јадат мед и ореви – тоа го добиваат од Централниот замок. А ние?“
И зетот, точно на годината од смртта на мајка – почна. Татко најде една стара вреќа пченица и зеде два заграба за душа на мајка. Остатокот го зеде зетот, и, откако ја исплеви првата нива, го посеа. Потоа ги исплеви и сите други ниви и посеа. Другите во округот го гледаа сомничаво, зашто сите секој ден ги чекавме топлите сомуни од Централниот замок. Дојдоа и од нашиот замок и прашаа: „Каква е таа контрареволуција? Зошто садите?! Па чекаме сомуни, само што не стигнале! Се сомневате во искреноста на Централниот замок?!“ И за малку ќе го затвореа зетот, под обвинение дека не верува во Централниот замок. За среќа, зетот најдобро го знаеше јазикот на луѓето од Централниот замок, и овие од нашиот замок не го убија, зашто слабо стоеја со буквите, па одвреме-навреме, кога ќе стигнеше некој ферман од Централниот, го викаа да им преведува. Само тоа и го спаси.
А кога летото ги спакува своите шатори, сите сфатија: земјата роди, првпат по години, откако беа ветени топлите сомуни. И роди пребогато. Следната пролет, сите ги оплевија нивите и засадија од старите вреќи пченица, од предци оставени. И повторно земјата роди пребогато. Нашиот округ се крена. Почнаа да спијат и мажи со жени, во црквата се венчаваа вљубените, ангели слегуваа да ги благословат и полека се слушнаа и детски плач и тропкање на казани и лажици во недела: обителите се обновија, пород се намножи, земјата раѓаше како луда. И токму кога изгледаше дека можеме сами, дека сме си доволни себеси за среќа, дојдоа повторно нашине од замокот. Беа многу лути. Рекоа: „Триесет години пот и крв лееме во преговори, а вие уништивте сè за една година. Старите закони ги вративте, новите ги отфрливте. Спакувајте си сè што имате и магла од овде!“
И извадија некои тапии, со кои нашиот округ веќе не беше наш, зашто му го беа смениле името. Попусто татко вадеше тапии со кои докажуваше дека нивите се од прадедо. Сите тапии станаа лажни, зашто се однесуваа на округ што веќе не постои, па ни рекоа да си го бараме нашиот округ по лицето од земјата, можеби ќе го најдеме некаде. Потоа му се смееја на татко. Најдрско побараа ракија и јастија, да се гостат. Татко ги одведе до подрумот, пред полна бочва ракија и им рече: „Гледате дека немам ракија?“ „Како немаш, што е ова буре?!“ викнаа тие. А тој им рече: „Бидејќи сè прекрстивте, решив и јас да си ја прекрстам ракијата. Имам право, моја си е. Отсега ракијава се вика мочка. А јас сум домаќин човек: со мочка не гостам добри, видни и големи луѓе.“
Го претепаа татка, го испија бурето и се вратија во замокот. На соседите им се заканија да седат мадро, да си останат невработени, зашто само што не стигнале сомуните. А ние заминавме да си го бараме нашиот округ, некаде. И, еве, се движиме. Кој сака да чека нека чека. Нам ни треба само една обична нива по лицето од Земјата. Ништо друго.
