САД (пред Трамп) го „добија“ она што во апсолутна смисла значи највисок трговски дефицит во историјата на светот. Овој претходен пристап им наштети на американските работници, средната класа, нивните семејства и заедници со поткопување на производствениот сектор (кој создава работни места со високи плати, поттикнува иновации и катализира инвестиции низ целата економија). Тоа доведе до обемни и документирани загуби на индустрискиот капацитет и вработеноста во САД…
Една од причините зошто се реобликува светскиот поредок (2)
На 200-от ден од мандатот на втората администрација на американскиот претседател Доналд Трамп, специјалниот трговски претставник на Соединетите Американски Држави, Џејмисон Грир, во авторски текст во „Њујорк тајмс“ објасни како и зошто трговската политика на претседателот Трамп го преобликува меѓународниот економски поредок. Сувернистичкиот приод на претседателот на САД (МАГА) се препознава на прв поглед, што има за цел да го одбрани домашниот производствен сектор, да обезбеди трајни придобивки за американските работници, за реалната економија и домашните индустрии и да го намали американскиот трговски дефицит. Наедно се препознава и целосно спротивниот приод на Трамп, наспроти либералниот модел на американските демократи и глобалисти. Но сликата што ја дава Џејмисон Грир во авторскиот текст во „Њујорк тајмс“ дава јасни контури на сегашните политики на Вашингтон, преку кои читателите на „Нова Македонија“, домашната јавност и експертите ќе добијат и претстава за проекциите што (треба да) ги прават за домашната македонска национална економија, трговија, надворешна политика, безбедност итн., со цел да се фати приклучок кон новата номенклатура на меѓународните односи, чие реобликување е веќе во тек
Кога ѝ се придружив на критичната маса од моите колеги министри за трговија во јуни на состанокот на Организацијата за економска соработка и развој во Париз бев воодушевена од тоа што многумина изразија сериозна загриженост за опасноста од макроекономски нерамнотежи, заканата од непазарни практики и склеротичната состојба на глобалниот трговски систем – истите прашања што претседателот Трамп ги поставуваше со години, а сега презеде итни мерки за решавање. Она што долго време беше отфрлено како ерес од фундаменталистите за слободна трговија во Брисел, Женева и Вашингтон, сега станува конвенционална мудрост.
Објавувајќи го договорот меѓу САД и ЕУ, претседателката Фон дер Лајен го повтори повикот за преобликување на глобалната трговија за да се приспособи на економските и политичките реалности. Таа им објасни на новинарите дека трансатлантските економски односи имаат потреба од „ребалансирање“ за да се осигури дека можат да бидат „поодржливи“. Таквото признание е зајакнато со дополнителни договори со Велика Британија, Камбоџа, Индонезија, Јапонија, Малезија, Пакистан, Филипините, Јужна Кореја, Тајланд и Виетнам, кои сочинуваат речиси 40 проценти од трговијата на САД, според бројките на мојата канцеларија. Други земји со големи трговски суфицити со САД се предмет на генерално повисоки тарифи. Новиот економски поредок, зацврстен во Тарнбери, се појавува во реално време.
Резултатите се зачудувачки. Секоја година, 40 години, Канцеларијата на трговскиот претставник на САД изработува детален извештај наречен Национална трговска процена, во кој хронолошки се прикажани различните бариери со кои се соочуваат американските компании, вклучувајќи високи тарифи, барања за производство на стоки во земјите каде што компаниите сакаат да работат и ограничувања за земјоделски производи спротивно на научниот консензус. Во минатото, единствениот значаен начин на кој САД можеа да ги отстранат овие бариери (ако воопшто ги отстранат) беше со тоа што ќе ги дадат тарифите што го бранат нашиот производствен сектор. Претседателот Трамп го смени сценариото во врска со ова: Сега, ние систематски ги елиминираме овие бариери во странство, а наедно обезбедуваме доволна тарифна заштита дома.
Индонезија ги намалува 99,3 проценти од своите тарифи за увоз од САД и елиминира мноштво долгогодишни нетарифни бариери, додека прифаќа тарифа од 19 проценти за извоз во САД. Јужна Кореја ги прифаќа американските автомобилски стандарди заедно со тарифа од 15 проценти. Виетнам вети дека ќе ги намали сите свои тарифи и бариери во замена за стапка од 20 проценти. Повеќето земји со кои преговараме исто така се согласија да соработуваат во економската безбедност за да ги обезбедат безбедноста и сигурноста на нашите критични синџири на снабдување.
Земјите исто така се обврзуваат да ги надградат и подобро да ги спроведуваат своите работни стандарди, справувајќи се со арбитражите што ги ставија американските работници и производители во неповолна положба. Повеќе земји ќе им се придружат на Соединетите Американски Држави (заедно со ЕУ, Мексико и Канада) во забраната за увоз на стоки направени со принудна работа. Елиминирањето на глобалното ропство беше долгогодишна цел на застапниците и креаторите на политиките, но токму влијанието на тарифите на претседателот Трамп конечно овозможи да се отклучи значаен напредок.
Слично на тоа, земјите се согласуваат да ги подобрат ефикасноста на ресурсите и спроведувањето на законите за животна средина, вклучувајќи ги и најпроблематичните сектори, како што се нелегалната сеча, нелегалниот риболов и нелегалната трговија со диви животни. Меѓународниот трговски систем не треба да ги принудува Американците да се натпреваруваат со оние што го користат нашиот одговорен капитализам против нас како конкурентска предност.
Привилегијата за продажба на најпрофитабилниот потрошувачки пазар во светот (САД) е „моќен морков“, а царината е „моќен стап“
Важно е што овие обврски се применливи и САД ќе ги спроведат. Наместо долготрајниот процес на решавање спорови што го фаворизира старата гарда на трговски бирократи, новиот пристап на САД е внимателно да го следи спроведувањето на договорите и брзо повторно да воведе повисока царинска стапка за непочитување доколку е потребно. Трамп единствено признава дека привилегијата за продажба на најпрофитабилниот потрошувачки пазар во светот е „моќен морков“. А царината е „моќен стап“.
Во Светската трговска организација, донесувањето измени во трговските правила бара целосен консензус меѓу нациите. Всушност, последниот обид за сериозна реформа, познат како Доха рунда, не успеа затоа што протекционистичките нации одбија да ги отстранат своите трговски бариери кон САД. Покрај тоа, нашите противници уживаат во блокирањето на реформите. Тие претпочитаат статус кво што го храни експлозивниот трговски дефицит на САД, исцрпувајќи ја оваа нација од индустриската моќ што ја направи и ја одржува суперсила.
Но правилата на меѓународната трговија не можат да бидат „самоубиствен пакт“. Со наметнување тарифи за ребалансирање на трговскиот дефицит и преговарање за значајни реформи што ја формираат основата на нов меѓународен систем, САД покажаа смело лидерство за решавање на она што креаторите на политиките долго време го сметаа за нерешливи проблеми.
Со договорите на САД со трговските партнери влегуваат и значителни инвестициски обврски во производствените капацитети на САД
Многу од овие договори доаѓаат и со значителни инвестициски обврски во производствениот капацитет на САД, како што се 600 милијарди долари во случајот на ЕУ и 350 милијарди долари од Јужна Кореја. Овие инвестиции – 10 пати поголеми од вредноста приспособена на инфлацијата на Маршаловиот план што ја обнови Европа по Втората светска војна – ќе ја забрзаат реиндустријализацијата на САД. Јужна Кореја ќе помогне во повторното заживување на американската бродоградбена индустрија, која атрофирала пред конкуренцијата надвор од пазарот. Овие видови инвестиции се покрај обврските за купување што кумулативно сочинуваат речиси трилион долари американски енергетски, земјоделски, одбранбени и индустриски производи. Оваа побарувачка за американски стоки и лесниот пристап до капитал ќе му овозможат на американското производство повторно да го потврди лидерството во стратешките сектори во кои заостануваме.
Скептиците истакнуваат дека царините, иако некогаш биле составен дел од американската економска политика, не се користеле толку широко со генерации. Но сега имаме податоци што покажуваат дека неуспехот да се користат царини или слични заштити создал економија што била преоптоварена со финансиски и консултантски такси и со ниска трајна благосостојба и безбедност што доаѓаат од производството. Дури и меѓу оние што се согласуваат со таа дијагноза, некои велат дека лекот на претседателот е премногу силен или бил администриран премногу брзоплето, или дека царините ќе бидат премногу деструктивни на краток рок. Ова не е време да се дебатира колку ангели можат да танцуваат на врвот на игла. Ова е вонредна состојба. Знаеме во што е проблемот и знаеме како да го решиме. Нема време за губење.
Претседателот Трамп веќе покажа дека може да имплементира царини и други економски алатки за преобликување на синџирите на снабдување и повторно оживување на производството. Кога воведе широки царини во својот прв мандат, не само што небото не се сруши како што предвидуваа стручњаците туку инфлацијата всушност се намали. А сега кога тој наметнува царини уште пошироко, инфлацијата останува под контрола. Долгорочниот проблем нема да се реши прекуноќ, а процесот можеби не е секогаш непречен, но ситуацијата бара силна и решителна акција за зајакнување на индустриската база на САД.
Од тој прв состанок во Бретон Вудс до создавањето на СТО беа потребни повеќе од 50 години. Поминаа 30 години од тогаш. Помалку од 130 дена од почетокот на рундата Трамп, системот Тарнбери воопшто не е завршен, но неговата изградба е во тек.
Автор: Џејмисон Грир, специјален трговски претставник на САД
(крај)
