По повеќе од половина век од првото издание на Светскиот економски форум (СЕФ), неговото 53-то издание во 2023 година повторно обедини важен дел од личностите од политичките, економските, финансиските, медиумските и други области.
Се сеќавам дека на СЕФ во Давос 2020 година, неговиот основач Клаус Шваб проповедаше „Големо ресетирање“. Оваа година тема беше „Соработка во фрагментиран свет“, со што барем делумно го признаваше неуспехот на собирот од 2020 година.
Всушност, собирот се одржа во заднината на случувањата обележани со песимизам, меѓу кои го споменуваме падот на акциите на глобалните пазари на крајот на 2022 година за речиси 20 отсто, додека вкупната загуба на пазарите изнесува 30 трилиони долари, што е најголем пад од 2008 година. Предвидувањата и за 2023 година не се оптимистички бидејќи се оценува пад на глобалниот раст обележан со инфлација, натамошна нестабилност на пазарите во заднина на конфликти што не се склони да еволуираат кон решение со преговори.
Главните теми на форумот беа: борбата против глобалното затоплување и климатските промени, конфликтот во Украина и економските нееднаквости.
Сметаме дека станува сѐ поочигледно дека собирот во Давос се стреми кон остварување на сопствената агенда за 21 век, бидејќи темите изнесени како благородни цели, всушност, кријат други интереси.
Ако зборуваме за економска нееднаквост, веруваме дека секој собир во Давос констатира продлабочување на нееднаквостите. Таков пример е фактот што само во периодот април-јули 2020 година, богатството на речиси 2.200 милијардери во светот се зголеми за 27,5 отсто.
Според јавните податоци на Кредит свис, помеѓу декември 2019 и декември 2021 година, од новосоздадените 42 трилиони долари во глобалната економија, 26 трилиони долари (63 отсто) им припаѓаат на најбогатите 1 отсто од светската популација, додека другите 16 трилиони долари (37 отсто) им припаѓаат на другите 99 отсто. Од 1995 година до сега, богатството на најбогатите луѓе во светот се зголемувало за 6-9 отсто годишно (најмалку двапати во однос на светскиот просечен раст), со услов во 2020 година да биде многу поголемо, како што споменавме погоре.
Што се однесува до борбата против глобалното затоплување и климатските промени, ја изразуваме нашата неподготвеност во однос на вистинската загриженост во врска со тоа за што Грета Тумберг беше прогласена за икона. Како беше избрана за симбол на помалку загаден свет? Според истражувањето на Оксфам, издадено на 8 ноември 2022 година, годишното загадување што го произведува еден милијардер е милион пати поголемо од она што го произведува лицето што припаѓа на 90 отсто од најсиромашните луѓе во светот.
Што се крие зад изјавата дека говедата предизвикуваат значително зголемување на емисиите на ЦО2. Што ќе успее да направи Европската Унија ако ги намали емисиите на јаглерод како што предложи, кога тоа претставува мал процент од глобалното загадување? Не мислиме дека тоа ќе биде пример за следење. Генералниот секретар на ОН, Антонио Гутереш, во неговите забелешки во Давос оцени дека „фрустрацијата и гневот поради морално банкротиран финансиски систем во кој системските нееднаквости ги засилуваат општествените нееднаквости… се соочуваме со најголемите нивоа на геополитичка поделеност и недоверба во генерациите“.
Во однос на конфликтот во Украина, помала е веројатноста тој да заврши во 2023 година, но се надеваме дека би можеле да се создадат услови мировните преговори да започнат во втората половина на годината. Со оглед на тоа дека војната е успешната индустрија на нашето време, треба да очекуваме големите корпорации што произведуваат оружје исто така да ги бараат придобивките. Војната во Украина беше предизвикана од грешката на Русија во процената во однос на домашната ситуација во Украина и нејзиниот влог на бледата реакција на Европската Унија и на САД.
Конфликтот во Украина е повеќе од политички конфликт, повеќе од конфликт во кој доминираат економските интереси и на подлабоко ниво има антрополошки димензии.
Што носи иднината? Клаус Шваб и елитите што се собираат годишно во Давос ќе продолжат да ги следат нивните интереси додека не се создаде противтежа на овие интереси. Засега гледаме како големите корпорации ја потчинуваат државата преку нивните различни структури. Гледаме како државното богатство, природните ресурси итн. одат во сопственост на корпорации во сопственост на неколку луѓе. Романија, за жал, е очигледен пример во овој поглед. Но глобализмот повеќе не е толку монолитен како што изгледаше пред десет години. Доказ за тоа е реакцијата на Елон Маск бидејќи не беше поканет во Давос. Се чини дека суверенизмот е тренд што почнува да се развива на глобално ниво. Сѐ уште не е јасно до каде ќе напредува.
Треба повеќе да се грижиме за образованието со поголем акцент на хуманистичките студии. Разликите меѓу технолошкиот напредок и социјалната совест се зголемија толку многу што може да предизвикаат катаклизмични настани.
Авторот Корнелиу Пивариуе е член на Советодавниот одбор на ИФИМЕС
