- Поранешниот шеф на француската држава ќе го дознае датумот на неговото затворање на 13 октомври и може веднаш да биде затворен. Тоа ќе биде првпат во историјата на Француската Република и на Европа, поранешен претседател да биде затворен. Уверувајќи во својата невиност, Саркози негодуваше и ја оквалификува пресудата како „екстремна сериозност за владеењето на правото“
Осврт кон историската пресуда за поранешниот француски претседател Никола Саркози (1)
„Нова Македонија“ преку својот дописник од Франција, Тони Гламчевски, во неколку продолженија за своите читатели од прва рака ќе ги пренесе атмосферата, фактичката состојба и впечатоците на нашиот новинар поврзани со историскиот судски процес во Франција: Државата против Никола Саркози, поранешен претседател на Петтата Република. Тој беше обвинет за 68 противправни поведенија, прекршоци и кривични дела, од кои се издвојуваат три кривични дела со исклучителна кривичноправна тежина: „корупција, примање украдени јавни средства и нелегално финансирање на кампањата“.
Историскиот процес е мошне значаен и за нашиот правосуден систем за подлабоко да го анализира, особено во делот на неселективноста и принципот дека пред правдата сите граѓани се еднакви, а во судско-обвинителскиот дел, случајот „Саркози“ особено да ги охрабри во правораздавањето за да го расчистат напластениот баласт во нашата држава, почнувајќи од извршените воени злосторства, вклучувајќи ги и велепредавствата сторени за кршење на Уставот, донесување противуставни закони и потпишување меѓународни договори спротивни на националните интереси.
Никола Саркози, отсутен и рамнодушен, во четвртокот непосредно пред 10 часот наутро пристигна за да ја слушне пресудата на судот за сомневањата за либиско финансирање на неговата претседателска кампања во 2007 година. Тој седеше во близина на своите адвокати во преполната судница, како и во присуство на сопругата Карла Бруни и нивните синови.
Претседателката на судот, Натали Гаварино, почна со објаснување дека судот имал намера да го скрати времетраењето на постапката, по низата отфрлања на обвиненијата на три лица: Едуар Улмо, обвинет за провизии при продажба на 12 „ербаси“ на либискиот режим; Ахмед Бугшан, саудиски милијардер чии средства служеле за сомнителни трансакции; и, најважно, Ерик Воерт, благајник на кампањата, кој, патем, не сметал дека е соодветно да се појави на суд. Значи, од самиот почеток, нелегалното финансирање на кампањата беше отфрлено.
Кај поранешниот шеф на државата тогаш се врати надежта, без целосно да разбере дека ако судот го ублажува гонењето, тоа е за подобро да осуди врз основа на она што се чини неоспорно. Просторијата се тресеше, а поранешниот шеф на државата стана загрижен кога двајца полицајци се позиционираа од двете страни на банкарот Вахиб Насер, сторителот на суптилна шема поврзана со либиски средства, по објавувањето на неговиот налог за апсење и четиригодишна затворска казна. Тој е во затвор од четвртокот вечер. Потоа уште двајца полицајци дојдоа да го придружат Александар Џури, пријателот на претседателот, кој е осуден на шест години затвор и кој ја доживеа истата судбина.
Педантно изречена пресуда
И потоа дојде на ред Никола Саркози. Претседателката на 32-от совет на Парискиот суд го поздрави љубезно и го осуди на пет години затвор за „криминален заговор“ – тој се соочуваше со десет години – налог за одложено извршување, парична казна од 100.000 евра, неподобност за избор и забрана за секаков вид јавни работни места во период од пет години. Поранешниот шеф на државата не рече ништо. По сослушувањето, Никола Саркози, со стискање на забите, ја коментираше одлуката, и со ладен бес најави дека ќе поднесе жалба.
– Она што се случи денес е исклучително сериозно за владеењето на правото, за довербата што можеме да ја имаме во правдата. Омразата навистина нема граници. Ќе ги преземам моите одговорности и ако апсолутно сакаат да лежам во затвор, ќе лежам во затвор. Но со крената глава. Невин сум. Оваа неправда е скандал. Оние што ме мразат толку многу мислат дека ме понижуваат. Она што денес го понижуваат е Франција – изјави шестиот претседател на Петтата Република.
Никола Саркози ќе лежи во затвор следниот месец, првпат во историјата на Републиката за поранешен шеф на држава. Тој е повикан на 13 октомври од Националното финансиско обвинителство за да го утврди датумот на неговото затворање, кое може да биде веднаш. Одложениот мандат секако треба да му овозможи на поранешниот претседател да „го организира својот професионален живот“, но исто така му забранува какво било приспособување на казната. Откако ќе биде затворен, дури и по жалбата, Никола Саркози ќе може да побара ослободување само од неговите следни судии. Нема индикации дека ќе му биде одобрено веднаш, ако воопшто му биде одобрена.
Пресудата е детална и обемна – речиси на 400 страници – и наведува 68 противправни поведенија, честопати со неколку поделби. Судот се префрли на целта и отфрли голем дел од обвиненијата. Самиот Саркози беше обвинет за четири кривични дела: „корупција, примање украдени јавни средства и нелегално финансирање на кампањата“. Три од казнивите поведенија беа отфрлени од судот, кој не сметаше дека има докази да го осуди за „пактот за корупција“, особено тешко докажливо дело. Само делото „криминален заговор“ беше потврдено. Петгодишната казна е малку помала од седумгодишната затворска казна што ја побара обвинителството на крајот на март, по три месеци сослушувања. Финансискиот обвинител го обвини дека склучил „фаустовски пакт за корупција со еден од најозлогласените диктатори во последните триесет години“.
Повеќекратните сведоштва на либиските функционери во врска со милионите платени на францускиот кандидат, според судот, „честопати се непрецизни и им недостига конзистентност, особено во тоа што опишуваат многу различни правци и износи“. Судиите, исто така, ја отфрлија познатата „белешка од Куса“, објавена од „Медијапарт“ во 2012 година, што доведе до отворање на случајот.
– Никакви докази не ја потврдија содржината на белешката, која изгледаше веќе кревко. Сега се чини дека најверојатниот исход е дека овој документ е фалсификат – пресуди судот.
Сепак, судовите, по тригодишна истрага, вклучувајќи и жалби, пресудија дека не станува збор за фалсификат. Пред сè, останува вознемирувачкото сведоштво на Чукри Ганем, министерот за нафта пронајден мртов во Виена, кој уште во 2007 година во своите тетратки забележал 6,5 милиони евра што неговите пријатели му ги платиле на кандидатот Саркози.
– Во овој дневник, тој споменува три извори на финансирање, кои одговараат на тековите откриени од постапката – забележаа судиите, додавајќи дека „тоа не дава основа за докажување дека парите испратени од Либија, без разлика на каналот, на крајот стигнале до кампањата“.
Судот не беше повеќе убеден од практиката „услуга за услуга“ во пактот, без разлика дали станува збор за договорите на „Тоал“ со Либија, шпионските системи на „Амесис“ или цивилните нуклеарни проекти.
– Иако ниеден елемент од постапката не ни дозволува да карактеризираме очигледна акција на Никола Саркози што не е во согласност со она што го иницираше неговиот претходник, судот во оваа фаза забележува јасно инсистирање на ова прашање – едноставно забележуваат судиите.
Дипломатската практика „услуга за услуга“ не им изгледаше поубедливо, особено раскошната покана на полковникот Муамер Гадафи за Париз: продолжувањето на соработката со Либија не изгледаше „по 2007 година, да биде од природа и интензитет различен од она што се практикуваше во други земји или за време на петгодишниот мандат на Жак Ширак“.
„Силно сомневање“
Од друга страна, тајните посети во 2005 година на Клод Геант, шефот на кабинетот на Никола Саркози, а потоа и на Брис Ортефо, пријателот на претседателот, на Абдала Сенуси, зет на полковникот и организатор на нападот на U ТА ДЦ -10 во 1989 година, осуден на доживотен затвор во Париз десет години подоцна, имаат голема тежина. Во отсуство на каков било ефикасен обид за решавање на правната ситуација на Абдала Сенуси, која беше тешка без повторно судење во отсуство и која претставуваше висок политички ризик со оглед на терористичките акти за кои беше осуден, однесувањето на Клод Геант се чини дека е во согласност со обврската, колку и да е илузорна, дадена на Либијците да ги анализираат можностите за решавање на ситуацијата. Посетата, под нејасен изговор, следуваше со посетата на Брис Ортефо, „кој наводно дејствувал во личен интерес, односно да му помогне на долгогодишен пријател да стигне до највисоката функција“. Покрај тоа, „околностите на средбата меѓу Брис Ортефо и Абдала Сенуси, како што раскажа обвинетиот, се исто толку неверојатни како и оние на неговата средба со Клод Геант“.
Останува фактот дека речиси нема трага од милионите потрошени од полковникот Гадафи, освен 500.000 евра што ги зел Клод Геант за неверојатната продажба на слики што никој не ги видел. Покрај тоа, истрагата пронајде само траги од безначајни 35.000 евра за кои Ерик Воерт не се изјасни, благајникот на кампањата. Во овој случај, судот, иако не им дава доверба на објаснувањата дадени од Ерик Воерт, забележува дека од постапката не произлегува, без сомнение, дека овие суми дошле од либиски средства, па оттука и неговото ослободување. Ерик Воерт има одредена дарба да остане на правната жица. Осомничен за нелегално учество во аферата на хиподромот Компјењ, тој имаше корист од отфрлањето на обвиненијата во 2014 година. Обвинет во аферата „Бетанкур“ затоа што беше благајник на Никола Саркози за претседателските избори во 2012 година, судот го ослободи од одговорност за тоа што не успеа да покаже трансфер на средства, иако „останува силно сомневање“.
Но додека пактот за корупција не е докажан, самата корупција е докажана и обезбедува платформа за „криминален заговор“. Судот имаше остри зборови за поранешниот шеф на државата.
– Злосторничкиот заговор што го формираше со Клод Геант, Брајс Ортефо и Зијад Такиедин имаше цел да се подготви за корупција на највисоко можно ниво откако ќе биде избран за претседател на Републиката, одговорен за обезбедување усогласеност со Уставот и гарант на националната независност. Затоа, ова се акти од исклучителна тежина, кои веројатно ќе ја поткопаат довербата на граѓаните во оние што ги претставуваат и треба да дејствуваат во јавен интерес, но и во самите институции на Републиката – заклучи судот.
Тони Гламчевски, наш постојан дописник од Франција
продолжува
