Љубовта и бракот на доктор Христо Татарчев со Софија Логотети, Гркинка родена во Битола и ќерка на грчкиот конзул во Солун, биле настан што го разбранувал Солун. Објавената венчавка кренала голема бура во грчката средина, иако Солун во тоа време бил главно еврејски и турски град. Не останале без реакција делови од Бугарите и Македонците, особено меѓу неговите идеолошки противници. Грците ја осудувале Софија како може да се омажи за еден прост Македонец, а и Македонците и Бугарите ја осудувале врската со дилемата како може еден македонски револуционер да се ожени со Гркинка од најнационален род. Куќата на свршеницата Софија била напаѓана од толпи незадоволни Грци со намера дури и да ја запалат. Бунтот се смирил благодарение на англискиот конзул Блонд, добар пријател на семејството и влијателен кај турската власт. Британецот издејствувал еден кордон војници да ја чуваат куќата три недели
На маргините на македонската историја – приватниот живот на првиот претседател на македонската револуционерна организација
Напишани се десетици книги за доктор Христо Татарчев од Ресен, еден од шесте основачи на Внатрешната македонска револуционерна организација и нејзин прв претседател. Во нив сосема малку се посветува внимание на неговиот приватен и семеен живот, како што е случај со други историски личности од голем формат. Во Република Македонија, на пример, постојат приказни и легенди, пишувани се новели и романи, снимани се документарни филмови за Мустафа Кемал Ататурк и неговата наводна љубов со Елени Каринте, убавата Влаинка од Битола. Татарчев не е историска фигура од форматот на Ататурк, но и неговиот живот, неговата љубов и брачната судбина сигурно може да бидат опишани во многу читана книга или да бидат поставени на филмско платно од некои вешти филмски сценаристи и режисери.
Иако се познати, еве ги накратко биографските белешки: д-р Христо Татарчев е роден на 16 декември 1869 г. во Ресен, починал на 2 јануари 1952 година во Торино, Италија. Се школувал во Бугарија, медицина учел во Швајцарија и Германија, каде што докторирал во својата специјалистичка област – професионални неврози. Во границите на денешна Република Македонија бил само во неколку наврати, од кои трипати во родниот град. Еднаш во 1892 г., по завршувањето на образованието, еднаш во 1894 г., кога во неговата куќа бил одржан првиот конгрес на ВМРО и во еден подолг престој, од 1941 до 1944, во времето на бугарската окупација и администрација на Македонија. Во 1893 година ги прошетал Гевгелија, Дојран, Струмица Радовиш, Штип, Кочани, Кратово, Куманово, Скопје и Велес, градови во таканаречената Европска Турција. Еднаш бил во Крушево, на 2 август 1918 г., каде што одржал голем говор по повод одбележувањето на Илинденското востание.
Татарчев и интригите за учителките
Доктор Христо Татарчев го добил првото вработување во Солун каде што се запознал со Даме Груев и со другите македонски револуционери, подоцна и со Гоце Делчев. Бил избран за доктор во солунската машка бугарска гимназија. По формирањето на револуционерната организација и по почетоците на нејзиното дејствување, докторот Татарчев не бил насекаде пречекуван со раширени раце. Во самиот Солун, во својата работна средина имал идеолошки и противници од поинаков вид. Имал околу себе и лични завидливци што не го поднесувале неговиот авторитетен статус во Солун и во бугарско–македонските кругови во тој град.
Еден од тие негови непријатели бил Михаил Сарафов, кој во 1894 година бил назначен за нов директор на гимназијата. Како жесток приврзаник на бугарската дворска политика и на Егзархијата, тој се намерил особено кон оние учители што биле Македонци. Под диктат на директорот, македонските учители биле лошо третирани, малтретирани и против нив се измислувале разни интриги. Секако главна цел бил докторот Татарчев, кому му ширеле обвиненија за неморалност, односно му ширеле озборувања за сексуални врски со тамошни учителки. Многу подоцна тој ги опишува овие настани во своите спомени. Колку за споредба треба да се каже дека на такви интриги бил подложуван и Гоце Делчев, особено кога учителствувал во штипско Ново Село.
Во Солун, по тие измислици, неговото положение станувало тегобно и мачно, го загрозувало неговото работно место и угледот во средината и во организацијата. Не знаел, не можел да најде начин како да се одбрани од сите сплетки што му се правеле. Особено што не бил женет иако имал доста понуди за брак од побогатите фамилии затоа што бил добра прилика – млад, горд, убав, образован, добро ситуиран, со познато фамилијарно име и презиме. Напаѓан, вплетен во мрежа на интриги што ги ширеле противниците, не можејќи веќе да си дозволи да му се урива реномето како лекар и општественик, како револуционер и водач на организацијата решил да се ожени.
Свршувачката со убавата Гркинка
На почетокот на 1895 г. (на 26 години) се запознава со семејството на Петро Логотети, бивш грчки конзул во Солун (Солун бил под турска власт), а веќе во мај се свршил со неговата ќерка Софија, Гркинка родена во Битола. Софија била стројна солунска убавица, образована, со европски бонтон-манири, со дипломатско педигре. Нејзиното презиме било познато зашто имало историски корени. Логотет била византиска административна титула што се користела меѓу VI и XIV век. Логотетот бил главен чувар на законот и на државните приходи, некаков државен секретар што би се нарекол со денешниот јазик.
Објавената венчавка кренала голема бура во грчката средина, иако Солун во тоа време бил главно еврејски и турски град. Не останале без реакција делови од Бугарите и Македонците, особено меѓу неговите идејни противници. Грците ја осудувале Софија како може да се омажи за еден прост Македонец, а и Македонците и Бугарите ја осудувале врската на меѓунационална основа со дилемата како може еден македонски револуционер да се ожени со Гркинка од најнационален род. Куќата на свршеницата Софија била напаѓана од толпи незадоволни Грци со намера дури и да ја запалат. Бунтот се смирил благодарение на англискиот конзул Блонд, добар пријател на семејството и влијателен кај турската власт. Британецот издејствувал еден кордон војници да ја чуваат куќата три недели.
Откако гневните Грци се потсмириле, тој заедно со свршеницата и нејзината мајка заминал во Виена за да се венча во тамошната руска православна црква. Но тој план, таа желба не им се остварила поради низата црковни формалности што ги барале руските попови. Потоа отпатувале во Романија кај вујкото на Софија, кој живеел до Плоешти. Останале таму три недели, но и таму среќата не ги послужила да го официјализираат црковно својот брак. Од Романија, Софија и мајка ѝ заминале за Атина, а Христо се вратил во Солун. Конечно дочекале да се венчаат во Солун, речиси една година подоцна, во денови по големите пости, во домот на еден бугарски свештеник. Софија се откажа од своето и го зеде неговото презиме, кое го носеше до крајот на својот живот.
Големата љубов и меѓусебната приврзаност и верност не биле наградени од идната судбина. Нивниот живот се прекомплицирал откако докторот почнал да се разликува со своите мислења и ставови околу начините и методите како да се одвива македонското дело. Дополнително, поради бракот со Гркинката Логотети цело време го следел сомнежот меѓу другите македонски револуционери дека не припаѓа целосно на организацијата и имало неосновани сплетки дека можеби им служи на странски служби, измислица за која немало никаква основа.
Тешка животна судбина
Поради таквите состојби, особено по разидувањето и заканата од Тодор Александров за можна физичка ликвидација, брачната двојка решава да ја напушти Бугарија и емигрира во 1920 година од Бугарија во Италија, во Торино. Татарчев работи во својата професија, повлечен, политички неактивен, но ангажиран пишувајќи сеќавања и актуелни статии. Од 1941 до 1944, за време на Втората светска војна, кога Бугарите ја држат власта и е прогласена обединета Бугарија, се во Ресен, во родната куќа. Татарчев е стар и болен, Софија води грижа за неговото здравје и живот. Пред самата капитулација на Бугарија го напуштаат Ресен слободно и се враќаат во главниот град на Бугарија, каде што не се примени баш гостољубиво од новите комунистички власти.
Незадоволни од таквиот однос, конечно заминуваат повторно за Торино каде што стануваат блиски со Ванчо Михајлов. За тој период сведочи Вида Боева, личната соработничка на Иван Михајлов. Откако семејството Татарчеви се населило во Италија во 1947 година, тоа долго време било непознато, но Иван Михајлов успева да ги најде. По смртта на Христо, Михајлов, неговата сопруга Менча Карничева, Асен Аврамов, член на МПО од Америка, како и Вида Боева ја преземаат грижата за веќе остарената Софија Татарчева.
Боева се сеќава на последната година од животот на пријателката: „После часовите на факултетот одев кај неа; со часови поминувавме заедно. Таа прекрасно зборуваше бугарски и раскажуваше за животот во тие години кога се создавала и зајакнувала организацијата ВМОРО. Ги познаваше Гоце Делчев, Даме Груев и други. Беше многу убава жена и покрај слепилото. Да, таа ослепе во последните години. Во 1964 година, во јули, се разболе. Останував кај неа до доцна и се качував на последниот автобус за да се приберам дома. Денот кога таа почина, бев при неа“.
Нема директни наследници
Доктор Христо Татарчев во својот тестамент ја определи сопругата Софија за единствена наследничка, на која ѝ го остави целиот недвижен имот, идеалната половина дел од куќата во Софија и сите парични суми, кои се наоѓаат во бугарските и италијанските банки. Негова желба беше ако остане нешто од гореспоменатата куќа по нејзината издршка до смртта да биде дадено по еднаков дел на општините кукушка и ресенска – Македонија, за просветно-културни цели. Условот беше ако последните општини се во пределите на голема Бугарија, во спротивен случај да се даде за просветителни културни цели на општините на кој и да е македонски град што останал под бугарска власт.
Доктор Христо и Софија Татарчеви беа погребани во Торино. Во 2010 година по иницијатива на бугарското ВМРО на Каракачанов, посмртните останки на Татарчев се пренесени на гробиштата во Софија. Немало никакво државно учество или обележје. Брачната двојка Христо и Софија Татарчеви немаше пород, нема директни наследници ниту во Бугарија ниту во Македонија.
