Во Организацијата на обединетите нации (ООН), за нас зборот „Македонија“ е суспендиран! Ние имаме забрана (анг. ban) за терминот „Македонија“! Ако се каже „Македонија“, се подразбира дел од Грција! Имено, според Преспанскиот договор, целата службена комуникација и официјално претставување во ООН и специјализираните организации на ООН (односно „системот на организираната меѓународната заедница“) мора да се со деноминацијата (идентификациски модификатор – ID modifier т.е. префиксот) „северна“. Во спротивно, лажно се претставуваме
Како од рамноправна станавме нерамноправна земја-членка во Организацијата на обединетите нации (ООН)
Повеќепати се обидов да објаснам дека ерга омнес промена на државното име не подразбира по автоматизам промена на името на народот, бидејќи такво правило не постои во меѓународното право. Но меѓународната практика, надвор од експлицитните правила и принципи, регистрира правен факт (но не и правило) според кој името на државата го имплицира називот на народот. Се работи само за правен факт, но не и правен принцип.
Меѓутоа, како што изјави и Министерството за правда на РСМ, зборот „Македонија“ со сите свои деривати е резервиран само за Грција, од што произлегува ограничување на користењето ерга омнес, односно неприменување на сите национални категории, вклучувајќи ги и на народот, односно неговата национална култура и национален јазик, национална историја итн. Оттаму, народот (според ерга омнес), односно неговото национално име не смее да се користи или употребува, па, така, во практика во сите ситуации Владата користи кованици „нашиот народ“, „овој народ“ итн., демонстрирајќи ефективна задршка/забрана за користење на терминот „Македонија“ (без задолжителен деноминатор/префикс). Од оваа забрана за категоријата „Македонија“ и деривацијата „македонски народ“ (или „македонска нација“), на меѓународен план пред сѐ им се остава слобода на сите субјекти, за тоа кој (нов) слободен термин треба да употребат, со цел да не се повреди ваквото огрaничување и во врска со ова „дигнитетот на Грција“ (која секогаш кога поинаку се употребува терминот „Македонија“ или „македонски народ“, протестира како навредена и повредена страна). Според така воспоставената практика, првиот слободен термин е „северномакедонци“ од фактот што самата држава, според Уставот, е „Република Северна Македонија“, а во ООН постои резервацијата за терминот „Македонци“ само за Грција.
Вина на македонската страна дека нелегално и лажно се претставувала?!
За државите (и сите други јавни субјекти) е поедноставно да креираат и да признаат термин „северномакедонци“, кога веќе постоела „правна причина“ да се склучи „меѓународен договор“ (што имплицира вина на македонската страна дека до тој момент нелегално или лажно се претставувала, па, така, морала да го смени својот државен идентитет), односно самата држава решила името на државата да не биде Република Македонија. Токму овој факт, на сите надворешни субјекти им дава право да користат „погодна кованица“, која се сведува на „северномакедонци“, како необврзувачка практика, според која од името на државата потекнува името на народот.
Од политичка гледна точка, се гледа дека:
1. Грција сфати дека самото име на народот со текот на времето (по одреден период) од сите субјекти надвор од државата ќе биде „признаено“ како „северномакедонци“, бидејќи друг алтернативен термин не постои, при што во овој процес прво ќе се направи практика кај интелектуалците, новинарите и политичарите, а потоа и сите други субјекти и фактори.
2. Во процесот ќе влезе и Бугарија, која со текот на времето ќе го изедначи терминот „северномакедонци“ со Бугари, па, така, сите надвор од Македонија за нашиот народ ќе го користат и терминот Бугари, особено ако успее акцијата од македонскиот јазик да се направи бугарски јазик, односно од македонската национална историја да се направи „бугарска историја“.
3. На овој начин, со текот на времето, терминот „северномакедонци“ би станал прифатлив и за домашната популација, имајќи предвид дека алтернативно решение би било „бугарски народ“.
Што понатаму?
Накратко, со Преспанскиот договор веќе е извршена трансформација од Македонци во „северномакедонци“, при што одредница за државјанството според овој договор се користи само за потребите на „личните документи“. Поентата е што целата домашна јавност, па ии правната јавност и струка, не разбираат едноставен факт – ние со договорот и со новото име РСМ веќе сме „северномакедонци“. Во ООН, за нас, зборот „Македонија“ е суспендиран! Ние имаме забрана (анг. BAN) за терминот „Македонија“! Ако се каже „Македонија“, се подразбира дел од Грција! Имено, според Преспанскиот договор, целата службена комуникација и официјално претставување во ООН и специјализираните организации на ОН (односно „системот на организираната меѓународната заедница“) мора да се со деноминацијата (идентификациски модификатор – ID modifier т.е. префиксот) „северна“. Во спротивно, лажно се претставуваме.
Македонија не е рамноправна со другите земји-членки на ООН, т.е. нашата држава е правно дискриминирана.
И по (евентуалното) раскинување на Преспанскиот договор со нота (како едностран правен акт), Генералното собрание на ОН на (следната) седница треба да ја разгледа резолуцијата што бара земјава да го продолжи своето членство во организацијата под (претходно) уставното име „Република Македонија“. Пред потпишувањето на Преспанскиот договор, повеќе од 140 членки на ОН нѐ имаа признаено под името „Република Македонија“. Сега е време овој потенцијал да се искористи во Генералното собрание на ОН.
За една држава не е прифатливо и не е легално, според меѓународното право, бесконечно долго време да биде под идентитетската забрана од типот „ban“ во ООН. Имено, ние мора да се ослободиме од „ban“ во ООН, во спротивно ќе ни остане вечна стигматизација со деноминацијата „северна“ во ОН и целиот систем на организираната меѓународна заедница.
Ваквата забрана („ban“) односнo казна, ние како народ и држава не ја заслужуваме и немаме вина за политичко непризнавање од страна на една држава-членка на ООН.
Поништување и раскинување меѓународен договор
За разлика од поимот „поништување“, кој се врзува за домашното анулирање на актот, поимот „раскинување“ по правило се однесува на надворешно дипломатско дејство и има меѓународноправни последици, т.е. самиот акт еднострано (поретко двострано со ноти) се укинува преку изјава упатена до другата страна-договорничка преку дипломатска нота. Раскинувањето (надворешен акт) претставува неопходен правен механизам за анулирање на меѓународните договори на меѓународен план.
Во утрешниот број продолжение на темата:
Не постојат нераскинливи договори!
Авторот Игор Јанев е универзитетски професор по меѓународно право
