Доколку се вметне бугарската заедница во преамбулата на Уставот на Република С. Македонија (што значи дека државата формално ја признава како конститутивен дел од нацијата), тоа отвора комплетно нова игра на можности. Ова им ја отстранува првата бариера – легитимитетот – тоа ќе им ја отвори вратата за институционално инфилтрирање.
Подолу следува 20-годишна стратешка архитектура по три клучни столба: политика, медиуми и финансии, со цел бугарската заедница да стане највлијателна малцинска сила во државата – а во некои региони дури и доминантна.
ОСНОВА: ШТО ЗНАЧИ УСТАВНО ВМЕТНУВАЊЕ?
Бугарите се признаени како конститутивна заедница.
Правно подложни на членот 8 (соодветна и правична застапеност).
Имаат право на свој јазик, култура, образование и институции.
Можат да активираат двојно мнозинство при уставни и законски измени.
Отворена врата за финансирање од државата и од странство.
1. ПОЛИТИЧКА СТРАТЕГИЈА (2025–2045)
Цел: Да се прерасне од „признаена заедница“ во „неопходен коалициски партнер“ и локална политичка сила.
Фаза 1: Легитимација и инфилтрација (2025–2030)
• Формирање политичка платформа: Партија или невладина коалиција под европски бренд (на пример: Граѓанска платформа на Бугарите).
• Искористување на членот 8: Барање вработувања и застапеност во јавната администрација (образование, полиција, министерства).
• Застапеност во комисии за малцински права и култура.
Фаза 2: Регионална моќ (2030–2037)
• Контрола на 4–6 општини со историско или демографско бугарско присуство.
• Создавање буџетски програми за култура, млади, спорт и медиуми во тие општини.
• Поставување сопствени кадри во парламентот преку коалиции со владејачки партии.
• Министер без ресор или заменик-министер за интеграција на заедници или култура.
Фаза 3: Централна политичка сила (2037–2045)
• 3+ пратеници што имаат клучна тежина во парламентот.
• Контрола на дел од јавниот сектор (културни институции, историски музеи, совети).
• Дипломатски улоги и делегирање во европски тела од страна на државата (како конститутивна заедница).
• Гарантирана квота во образовни институции и државни стипендии.
2. МЕДИУМСКА СТРАТЕГИЈА
Цел: Да се постави бугарската култура, историја и јазик како прифатлива, нормализирана и дури и пожелувана појава во јавниот дискурс.
Фаза 1: Институционални медиуми (2025–2030)
• Обврска од државата да доделува годишен медиумски буџет за малцински заедници – побарајте една ТВ-емисија неделно на национална телевизија.
• Регистрирање и лиценцирање бугарско радио и ТВ на локално ниво.
• Финансирање од Министерството за култура за издаваштво, книги, поткасти, порталчиња.
Фаза 2: Културна нормализација (2030–2037)
• Создавање свој медиумски центар: портал, радиостаница, јутјуб-канал, продукција.
• Активна соработка со новинари, историчари и уметници за нормализирање на бугарскиот дискурс.
• Фестивали и јавни културни настани со масовно медиумско покривање.
• Влез на бугарски уметници, музичари и автори во македонскиот културен мејнстрим.
Фаза 3: Медиумска хегемонија во региони (2037–2045)
• Медиумска контрола во региони со бугарско мнозинство: локални ТВ-станици, реклами, весници.
• Мејнстрим колумнисти и јавни личности од бугарска припадност да бидат регуларно присутни на национални ТВ-дебати.
• Производство на играни филмови, документарци и образовни програми за историјата на Бугарите во Македонија.
3. ФИНАНСИСКА СТРАТЕГИЈА
Цел: Финансиска автономија, влијание преку економија и финансирање културни/образовни структури.
Фаза 1: Локална поддршка и фондации (2025–2030)
• Регистрирање на 3–5 фондации и невладини организации со грантови од Бугарија и ЕУ.
• Субвенции за семејства, студенти, културни активности.
• Микрофинансирање на мали бизниси – дуќани, ресторани, медиумски агенции.
Фаза 2: Кооперативен систем и економски кластери (2030–2037)
• Формирање локални кооперативи за земјоделство, туризам и занаети.
• Регионални трговски комори со бугарска поддршка.
• Инвестициска мрежа меѓу бугарски бизнисмени од Македонија и Бугарија.
Фаза 3: Висока економска самодоверба (2037–2045)
• Инвестициски фонд за бугарската заедница, поддржан од Бугарија, ЕУ и приватни донатори.
• Финансирање сопствени медиуми, универзитетски програми, стипендии, културни институции.
• Купување имоти, медиуми и деловни објекти во стратешки региони за економска инфраструктура.
ЗАКЛУЧНО: КАКО ИЗГЛЕДА УСПЕШНА ЗАЕДНИЦА ВО 2045 ГОДИНА?
Резултат до 2045 година
Устав: Бугарите признаени, со реална политичка тежина.
Политика: 3 пратеници, 1 заменик-министер, локална власт во 5+ општини.
Образование: Школи и програми на бугарски, академски центар.
Медиуми: Еден ТВ-канал, поткасти, влијателни јавни личности.
Економија: Бизнис-мрежа, фонд, фондации, имоти и кооперативи.
Култура: Полн календар на манифестации, книги, филмови, музика.
Автор: Кирил Колемишевски
(Авторот е правник и финансиски консултант во Канада)
