Геополитичкиот пресврт предизвикан од руско-украинскиот воен конфликт ја преобликува енергетската стратегија на Европа. Планот на ЕУ е вреден речиси 300 милијарди евра. Според Брисел, планот има цел да ја елиминира зависноста од руските фосилни горива до 2027 година и да ја стави нуклеарната енергија на чело на својата стратегија за обезбедување енергија (и постигнување климатски цели)
Нов план на Брисел со кој ја става нуклеарната енергија на чело на својата стратегија за обезбедување енергија и постигнување климатски цели
Планот „РЕПауерЕУ“ на Европската Унија, инициран во мај 2022 година, ја стави нуклеарната енергија на чело на својата стратегија за обезбедување енергија и постигнување климатски цели. Франција продолжува да инвестира многу во нуклеарната енергија, додека Германија во голема мера се оддалечи од неа.
Геополитичкиот пресврт предизвикан од руско-украинскиот конфликт ја преобликува енергетската стратегија на Европа. Планот на ЕУ, вреден речиси 300 милијарди евра, има цел да се оттргне од зависноста од руските фосилни горива до 2027 година. Централна точка на оваа стратегија е улогата на нуклеарната енергија во обезбедувањето енергетски резерви и поддршката на транзицијата кон економија со ниска потрошувачка на јаглерод.
Оваа амбициозна стратегија ја става нуклеарната енергија во првите редови за обезбедување енергетска безбедност и исполнување на климатските цели. Имено, водородот без фосили, добиен од нуклеарната енергија, треба да игра клучна улога во замената на природниот гас.
Нуклеарната енергија произведува електрична енергија во 14 од 27 земји членки на ЕУ, што претставува 25 отсто од електричната енергија во Европа и 50 отсто од нејзината електрична енергија со низок јаглерод. На 28-та конференција за климатски промени кон крајот на 2023 година, коалиција од 20 земји, предводена од францускиот претседател Емануел Макрон и американскиот специјален претседателски пратеник за климата Џон Кери, се обврзаа на тројно зголемување на глобалниот капацитет за нуклеарна енергија до 2050 година. Оваа обврска се смета за клучна за постигнување нето нула емисии на јаглерод.
Француски пристап
Франција, долгогодишен застапник на нуклеарната енергија, добива приближно 65-70 отсто од својата електрична енергија од нуклеарни извори. Тоа не само што ја позиционира Франција меѓу водечките производители на нуклеарна енергија на глобално ниво туку и ја нагласува нејзината стратегиска определба за одржување на нуклеарната енергија како главен елемент на нејзината национална енергетска политика.
Франција моментално работи со 56 реактори, со вкупен капацитет од 61.370 мегавати. Француската стратегија вклучува изградба на најмалку шест нови реактори до 2050 година, а изградбата ќе започне во 2028 година и ќе биде пуштена во употреба до 2035 година.
Нуклеарната енергија исто така значително придонесува за економијата на Франција, поддржувајќи приближно 457.200 работни места (180.100 директно и 277.100 индиректно).
Германски пристап
За разлика од тоа, Германија усвои повнимателен став кон нуклеарната енергија. Нуклеарната енергија сочинува помалку од два отсто од производството на електрична енергија во Германија, при што земјата работи само со три реактори со комбиниран капацитет од 4.055 мегавати.
Стратегијата на Германија беше обликувана од силно антинуклеарно расположение, особено по катастрофата во Фукушима во 2011 година. Следствено, Германија се обврза на постепено укинување на нуклеарната енергија, избирајќи наместо тоа да се фокусира на обновливите извори на енергија, како што се ветрот и сонцето.
Сепак, фосилно гориво со висока јаглеродна интензивност, како што е јагленот, сѐ уште претставува речиси 27 отсто од производството на електрична енергија во Германија.
И покрај ограничената улога на нуклеарната енергија во Германија, секторот сѐ уште поддржува околу 136.300 работни места (29.400 директно и 106.900 индиректно).
Дивергентни стратегии
Различните патишта на Франција и на Германија не само што ги одразуваат различните политички и јавни склоности кон нуклеарната енергија туку ги истакнуваат и пошироките економски и еколошки импликации. Француската инвестиција во нуклеарната технологија придонесува за стабилно снабдување со енергија со низок јаглерод, подобрувајќи ги енергетската безбедност и економскиот раст.
Во меѓувреме акцентот на Германија на обновливите извори е усогласен со нејзината визија за одржлива енергетска иднина, иако наидува на пречки во однос на енергетската доверливост и постигнувањето јаглеродна неутралност.
Признавањето на ЕУ за улогата на нуклеарната енергија во планот „РЕПауерЕУ“ ја нагласува важноста на балансирана и разновидна енергетска мешавина. Нуклеарната енергија, со нејзините ниски емисии на стакленички гасови (споредувани со обновливите извори на енергија како што се ветрот и хидроцентралите), нуди остварлив пат за намалување на јаглеродот во Европа.
На пример, нуклеарната енергија емитира само 12 грама јаглерод диоксид еквивалент на киловат-час, во споредба со 48 грама за соларни фотоволтаици, 820 грама за јаглен и 490 грама за гас, според процените на нуклеарна Европа.
– Минатата година Нуклеарната алијанса на земјите членки на ЕУ постави амбициозна цел да има 150 гигавати инсталиран нуклеарен капацитет во ЕУ до 2050 година. Тоа беше проследено со декларацијата на 28-та конференција за климатски промени, која повика на тројно зголемување на нуклеарниот капацитет на глобално ниво – истакна Ив Дезбазеј, генералниот директор на нуклеарна Европа.
Како заклучок, додека Европа се стреми да постигне енергетска независност и климатски цели, економските и стратегиските придобивки од нуклеарната енергија не можат да се занемарат.
Спротивните стратегии на Франција и на Германија ја илустрираат пошироката дебата за иднината на нуклеарната енергија. Додека Франција ја користи нуклеарната енергија за да ги подобри енергетската безбедност и економскиот раст, германскиот пристап фокусиран на обновливите извори на енергија се обидува да се справи со предизвиците на постнуклеарниот пејзаж.
Урамнотежувањето на овие пристапи ќе биде клучно за енергетската иднина на Европа, обезбедувајќи и одржливост и безбедност. К.М.
