Прашањето како да се реши израелско-палестинскиот конфликт е клучно геополитичко прашање уште од 1948 година и создавањето на државата Израел, што беше настан што резултира со голем број последователни конфликти меѓу Израелците и Палестинците. Одлуката на Обединетите нации во 1947 година да го подели поранешниот британски колонијален посед на Палестина на арапска (палестинска) и израелска (еврејска) држава темелно го потресе текот на историјата на Блискиот Исток и пошироко. Светата земја со главниот град Ерусалим е местото каде што се родени трите најголеми светски религии, јудаизмот, христијанството и исламот. Наместо да стане место на мир, толеранција и соживот на различните религии во 20 и 21 век, светата земја се претвори во сцена на крвави престрелки, на кои сме сведоци и деновиве во последната рунда израелско-палестински конфликти, кои се закануваат со војна од големи размери, се вели меѓу другото во опширната анализа на порталот „Геополитика њуз“
Моделите за решавање на израелско-палестинскиот конфликт (5)
Иако решението за една држава сѐ повеќе се дискутира во академските кругови, тоа остана надвор од официјалните политички напори за решавање на конфликтот, засенет од решението со две држави. Анкетата од 2011 година на Стенли Гринберг и Палестинскиот центар за јавно мислење покажа дека 61 отсто од Палестинците го отфрлаат решението за две држави, додека 34 отсто рекле дека го поддржуваат. Впрочем, 66 отсто од испитаниците рекле дека на почетокот Палестинците треба да го прифатат решението за две држави, но потоа да работат на тоа сето тоа да стане една палестинска држава.
Според истражувањето од 2017 година, поддршката за решение за една држава изнесува 36 отсто кај Палестинците, 19 отсто кај Евреите и 56 отсто кај Арапите во Израел. Експертско истражување на Блискиот Исток од 2021 година покажа дека 59 отсто од испитаниците веруваат дека сегашното решение е „решение слично на апартхејдот на една држава“. Доколку решението за две држави не се спроведе, 77 отсто од нив предвидуваат „реалност на една држава слична на апартхејдот“, а 17 отсто „реалност на една држава со растечка нееднаквост, но не слична на апартхејдот“, а само 1 отсто смета дека бинационална држава би имала еднакви права за сите жители. Дури, 52 отсто од испитаниците тврдат дека решението со две држави повеќе не е остварливо.
Според палестинската анкета од 2020 година, околу 10 отсто од Палестинците на Западниот Брег и Газа веруваат дека работата кон мултинационална држава треба да биде главен приоритет во следните пет години. Интересот за моделот на една мултинационална држава расте бидејќи моделот на две држави не успеа да постигне конечен договор.
Фрустрациите од неуспехот на моделот на две држави се високи кај обичните луѓе од двете нации, па затоа решението за една држава станува сè попопуларно. Во јануари 2023 година, заедничка израелско-палестинска анкета покажа дека 52 отсто од арапските граѓани на Израел би поддржале заедничка држава со еднакви права за еврејските и палестинските граѓани, во споредба со само 20 отсто од Евреите. Приближно секој трет Палестинец поддржувал заедничка држава, што покажува дека во таква држава Палестинците лесно би станале мнозинство и таквата држава нема да има еврејски карактер.
Конфедерално решение
Соломонскoто решение би можело да биде во форма на конфедерација. Тоа би било мешавина од решението со две држави, кои би биле лабаво поврзани (една држава). Во основа, Израел и Палестина би формирале унија, која во минијатура би наликувала на некаква Европска Унија. Секоја страна ќе има своја влада и власти, но ќе работи заедно на распределбата на ресурсите, безбедносните и економските прашања. Ќе има слободно движење, па дури и престој меѓу двете држави, но граѓаните од двете страни ќе можат да гласаат само на сопствените избори. Моделите на конфедерацијата нудат компромис што ги почитува заедничките права, под претпоставка дека две одделни држави нема да можат ефективно да се справат со предизвиците што претстојат.
Заклучок
Со крвавите судири во светата земја во октомври 2023 година (двете страни неочекувано го користеа терминот војна) и со сериозното загрозување и пошироката дестабилизација на Блискиот Исток и светот се чини дека конечното решение за израелско-палестинскиот конфликт е далеку во иднината. Војната е најстрашниот изум на човекот, но порано или подоцна пушките ќе мора да замолчат, а дипломатијата ќе треба да најде соодветно политичко решение на масата.
Политичко решение на израелско-палестинскиот конфликт се бара со децении и без претерување може да се каже дека тоа е најтешкото геополитичко прашање. Затворањето на кризното жариште во светата земја засекогаш ќе ги промени Блискиот Исток и светот на подобро. Какво и да е тоа решение, за да биде одржливо, мора да се заснова на принципите на еднаквост и самоопределување и да се води кон историско помирување на двата народа. Продолжувањето на сегашниот ќор-сокак е исто толку штетно како и секое решение што ѝ дава доминација на едната страна.
Решението мора да биде праведно и треба да обезбеди еднаквост и можност за развој на Израелците и Палестинците. При постигнување решение, странските преговарачи треба да се појават исклучиво како страна што ги олеснува преговорите, а не како фактор што го диктира решението. Во никој случај не треба да се повтори сценариото за наметнување државен поредок, како што направија Американците во Дејтон во 1995 година во однос на Босна и Херцеговина. Важно е политичките експерти од светата земја да дојдат до решение.
(Продолжува)
