Според информациите на „Франсинфо“ и на „Ле монд“, Националната агенција за безбедност на храната, животната средина и здравјето при работа (АНСЕС) во средината на октомври 2023 година доставила белешка до Министерството за здравство, во која се проценува дека „санитарниот квалитет“ на водата од групата „Нестле“ („Перие“, „Контрекс“, „Вител“, „Хепар“ итн.) не е загарантиран и дека е неопходен проширен мониторинг
Делови од доверлив документ на француските здравствени власти објавени во „Франсинфо“ и во „Ле монд“:
Две регионални здравствени агенции побараа експертиза за француските минерални води од швајцарската групација, која користеше забранети третмани за прочистување. Се препорачува план за „засилен надзор“.
Прочистување со ултравиолетова филтрација (УВ), деконтаминација со активен јаглен, недозволена микрофилтрација… Во летото 2021 година беше активиран извештајот на свиркач, поранешен вработен во групата „Алма“ („Кристалин“, „Шателдон“, „Сент Јор“ итн.), што доведе до отворање истрага на Генералниот директорат за конкуренција, потрошувачки прашања и контрола на измами (ДГЦЦРФ) за практиките на француските производители на амбалажирана вода. Потоа следуваше каскадна серија на откритија. Речиси три години подоцна, Пандорината кутија сè уште не е затворена. Според информациите на „Франсинфо“ и на „Ле монд“, Националната агенција за безбедност на храната, животната средина и здравјето при работа (АНСЕС) во средината на октомври 2023 година доставила белешка до Министерството за здравство, во која се проценува дека „санитарниот квалитет“ на водата од групата „Нестле“ („Перие“, „Контрекс“, „Вител“, „Хепар“ итн.) не е загарантирана и дека е неопходен проширен мониторинг.
Доверливата експертиза ја побараа регионалните здравствени агенции (АРС) на Гранд-Ест и Oкситанија
Со текот на месеците, јавните власти малку по малку го откриваа несомнениот степен на употреба, од страна на производителите, на забранети третмани за справување со влошувањето на квалитетот на изворите, иако теоретски заштитени од какво било загадување, бактериско или хемиско. Извештајот од генералната инспекција за социјални работи, поднесен во јули 2022 година до Владата и откриен на крајот на јануари од Радио Франс и од „Ле монд“, проценува дека најмалку 30 отсто од брендовите за амбалажирана вода користеле третмани забранети со прописите, вклучувајќи ги сите од брендовите со кои управува „Нестле“.
Доверливата експертиза (од октомври 2023 година) ја побараа регионалните здравствени агенции (АРС) на Гранд-Ест и Oкситанија, региони каде што работи мултинационалната агропрехранбена компанија. Истиот тој беше спроведен од Лабораторијата за хидрологија на Нанси (ЛХН), одделот АНСЕС одговорен за безбедноста на водата за пиење. Врз основа на оваа експертиза, агенцијата забележува „недоволно ниво на доверба во однос на процената на квалитетот на ресурсите, особено во однос на варијабилноста на контаминацијата и нивната микробиолошка и хемиска ранливост“.
Условите за доверба, исто така, се сметаат за недоволни во однос на „квалитетот на смесите поставени во производствените сектори на различните ЕМН (природни минерални води) со цел да се гарантира здравствениот квалитет на готовите производи“. Товарот е тежок и го оправдува, според АНСЕС, воспоставувањето „план за засилен надзор“ и особено зголемената будност за „виролошкиот здравствен ризик“. Дали овој систем, предложен во октомври 2023 година, е имплементиран? Министерството за здравство не сакаше да коментира за француските медиуми, со оглед на тоа дека со ова прашање веќе се занимава „правосудниот систем“.
Извештајот укажува на „априори минлива појава на микробиолошка контаминација од фекално потекло во одредени ресурси што се користат за производство на амбалажирани ЕМН, и тоа и на локациите на Вогезите (Вител, Контрекс, Хепар) и Гард (Периер). Експертите забележуваат присуство на колиформни бактерии, ешерихија коли, ентерококи, па дури и Pseudomonas aeruginosa во многу дупчења. На локацијата Гард, пет од седумте дупчења биле погодени.
Француската влада три години максимално дискретно управуваше со „кризата за водите“, но…
Присуството на траги од пер- и полифлуороалкилни супстанции (ПФАС) е широко распространето, како и кај другите микрозагадувачи како што се производите за разградување (или метали) пестициди.
– Количествата пестициди варираат, но може да надминат 0,1 микрограми на литар за одредени сливови – се вели во извештајот. Или надвор од регулаторниот праг за природни минерални води. Исто така, често се откриваат остатоци од синтетички азотни и фосфорни ѓубрива, нивното „присуство (може) да биде трајно на одредени дупчења“.
За да ја разбереме загриженоста на здравствените власти, мора да се навратиме на активностите преземени од Владата за максимално дискретно управување со кризата, која е отворена три години во целиот сектор. На крајот на меѓуминистерската консултација, на 22 и 23 февруари 2023 година, Владата дозволи олабавување на прописите. На тие што амбалажираат сега им е дозволено да користат филтри од 0,2 микрометри наместо претходните 0,8 µm, за да се справат со ризикот од спорадична бактериска контаминација. Што се однесува до другите третмани – УВ-филтрација и активен јаглен – тие не би можеле да бидат предмет на такво добротворно регулаторно толкување и нивната забрана беше потврдена.
Резултатот е детален во упатното писмо од АРС Oкситанија, од јуни 2023 година.
– Операторот („Нестле“) презентираше план за трансформација на локацијата и во наредните месеци ќе бидат поднесени нови досиеја за овластување: нова мешавина за производство на минерали вода и конверзија на најраспаднатите дупнатини за производство на прехранбени пијалаци по третмани за прочистување – пишува нејзиниот генерален директор Дидие Жафре. Како дел од овој план, операторот се обврза да ги отстрани УВ-третманите и активираниот јаглен за производство на минерална вода, истовремено зголемувајќи ја инсталацијата на микрофилтри од 0,2 µm за подобра контрола на бактериолошкиот ризик.
Така, АРС изразува „резерва за квалитетот на водата што ќе биде условена по повлекувањето на третманите, особено во однос на присуството на вируси (незапрени со третманите за микрофилтрација), но и микрозагадувачи“. Всушност, вирусите и синтетичките молекули не се запрени од овие филтри.
Ризикот не е само теоретски
Во својот извештај, експертите на ЛХН потсетуваат дека во 2016 година, во Шпанија, норовирус присутен во амбалажирана вода предизвика епидемија на гастроентеритис што зафати повеќе од 4.000 луѓе. Сепак, како што забележуваат експертите, оваа вода „била усогласена од гледна точка на регулаторните микробиолошки контроли“.
– Сите овие информации претставуваат збир на елементи што оправдуваат мониторингот на норовирусите да биде интегриран во панелот на микробиолошки агенси што треба да се следат во контекст на водните ресурси за кои постојат сомневања за контаминација од фекално потекло – читаме во Забелешка.
Како резултат на тоа, ЛХН смета дека фреквенцијата на примероци мора да се зголеми, за да се земе предвид сезонската циркулација на вирусите во популациите: „Уникатна анализа на ресурсот во еден момент од годината, како што можеше да бидат земени предвид во елементите што ги пренесува АРС, не овозможува да се проценат нивоата на опасност“. Покрај централното прашање за вирусолошкиот ризик претставен од водата во микрофилтрирани шишиња „од вода што повеќе не го исполнува оригиналниот критериум за чистота“, планот за мониторинг предложен од АНСЕС вклучува редовно следење на пластификаторите (бисфеноли, алкилфеноли), базата на пестициди и нивните метаболити итн.
Но, најважното нешто, во извештајот на ЛХН, можеби може да се прочита имплицитно. Така, лабораторијата тврди дека не дава никакви препораки во врска со готови производи, односно амбалажирана вода, туку само за сурова вода или мешавини на вода пред амбалажирање.
– Навистина, ЛХН смета дека позитивните вредности или надвор од регулаторните прагови за микробиолошки и/или хемиски параметар различни од оние што се конститутивни и карактеристични за природната минерална вода на крајот од фазата на мешање, не треба да доведат до производство на амбалажирана вода со цел да се гарантира здравствениот квалитет на произведените природни минерални води – се вели во извештајот.
Очигледно, бидејќи прописите предвидуваат дека природните минерални води и изворските води не смеат да се дезинфицираат (бидејќи тие треба да потекнуваат од зачувани извори), деградацијата на квалитетот на водните маси треба да води кон производство само на „вода што се прави за пиење со третман“ или други пијалаци, а не на највисоко ценета вода.
Ова е, згора на тоа, она што делумно го направи „Нестле“ на својата локација во Гард, со лансирање на „мезон перие“, „нов бренд во категоријата пијалаци“, различен од природните минерални води, прецизира компанијата, која вели дека не знаела за експертизата на ЛХН.
– Продолжуваме да произведуваме природна минерална вода на нашите локации во Вергез и Восгезите, со дупчење што ги исполнува строгите стандарди дефинирани за природна минерална вода и во согласност со префектурните декрети, кои го регулираат работењето на нашите локации – продолжува фирмата. Ова прецизира дека квалитетот на неговите минерални води „се усогласува со прописите“ и дека нивната класификација не е доведена во прашање поради „остаток на траги“ од пестициди или ПФАС.
Од Стразбур, Тони Гламчевски, дописник на „Нова Македонија“
