Како рафинеријата „Лукоил“ влијае на внатрешнополитичките односи во Бугарија
Иако е јасно дека „Бугарија се движи кон точката со која актуелна Софија ќе му стави крај на рускиот монопол во нафтениот сектор“, се чини дека бугарската влада сѐ уште калкулира со ова прашање, па „руските енергетски извори ги користи како аргумент за да биде прифатена во шенген и во еврозоната“
Подготвил: Mарјан Велевски
Иако е јасно дека „Бугарија се движи кон точката со која актуелна Софија ќе му стави крај на рускиот монопол во нафтениот сектор“, се чини дека бугарската влада сѐ уште калкулира со ова прашање, па „руските енергетски извори ги користи како аргумент за да биде прифатена во шенген и во еврозоната“.
Извори на „Еурактив“ тврдат дека сѐ уште нема политичка волја да се пресече папочната врвца со Москва
Во тој контекст, реномираниот „Еурактив“ тврди дека извори од владејачкото мнозинство во бугарскиот парламент тврдат дека во бугарската влада вешто се калкулира со поврзаноста на Бугарија со „Лукоил“, односно со Кремљ, и дека ригидно дистанцирање од Москва – нема!
„Сѐ уште ништо не е решено. Ќе се разговара“, коментира за „Еурактив“ член на бугарското владејачко мнозинство, кој побара да остане анонимен.
Изворите на „Еурактив“ велат дека премиерот Николај Денков се противи на тврдокорно настапување и дистанцирање од „Лукоил“ (што би значело дури и национализација на најголемата рафинерија на Балканот – „Лукоил“). Токму премиерот Николај Денков инсистира рафинеријата „Лукоил“ да продолжи да работи со гарантирани резерви и цените на горивата да не растат значително.
Владата предлага Бугарија да продолжи да работи со руската нафта до пролетта 2024 година, додека парламентарното мнозинство инсистира тој период да се намали до крајот на 2023 година.
Проблеми во низа
Вториот проблем е што играчите во сенка во бугарската политика и нафтениот сектор исто така може да се обидат да ја преземат контролата врз рафинеријата, и тоа „зад сцената“. Во тој контекст, „Еурактив“ како најупорен и со најголем интерес го издвојува пратеникот на ДПС Дељан Пеевски, кој всушност е на списокот на санкции на глобалниот акт Магнитски (Црната листа на САД). Порталот сугерира дека најреална опција е бугарската влада да го убеди „Лукоил“ дека продажбата на рафинеријата на странски инвеститор е најдоброто решение.
Интересно е дека „Еурактив“ смета дека „иднината на рафинеријата „Лукоил“ во Бургас е едно од најтешките прашања за сегашната кревка бугарска проевропска коалиција, која е премногу ранлива на хибридното руско влијание и дезинформации на социјалните мрежи. Идните погрешни чекори против „Лукоил“ можат да доведат до повисока инфлација, што ќе доведе до многу висок ризик владата да биде искористена како жртвено јагне од партиите што сега ја поддржуваат.
Значи, Софија би можела да се најде во огромен политички проблем „благодарение на ’Лукоил’“.
Што е напишано во класифицираниот извештај на контраразузнавачката агенција (САНС) доставен до Советот за безбедност на бугарската влада
Во тајниот извештај доставен до Советот за безбедност на владата, а до кој дошол „Еурактив“, контраразузнавачката агенција (САНС) предвидува дека ако се отфрли отстапувањето што го доби Бугарија за увоз на руска сурова нафта по морски пат, цените на горивата ќе пораснат најмалку за 0,10-0,15 евра за литар.
Тука треба да се укаже дека само Бугарија има дозвола од Брисел за увоз на руска сурова нафта по морски пат, која е со важност до крајот на 2024 година.
Во текот на овој месец, кога ќе почне есенската седница на парламентот, пратениците ќе расправаат за прекин на отстапувањето, предложено од сериозното парламентарно мнозинство на ГЕРБ, коалицијата Продолжуваме со промените-Демократска Бугарија и ДПС.
Од своја страна, „Лукоил“ не претстави план до Владата за диверзификација на испораките во преостанатата година и половина, па на 1 јануари 2025 година рафинеријата ќе почне да работи само со неруска нафта. Во меѓувреме, владата ја раскина 35-годишната концесија на единственото нафтено пристаниште во земјата, Розенец, кое го презеде „Лукоил“.
Суспендирањето на рафинеријата „Лукоил“ ќе предизвика потреси на пазарот на гориво во Бугарија, но и во Македонија
Владата и специјалните служби разговараа за потенцијалните ефекти доколку отстапувањето биде предвреме прекинато. Прогнозите се дека резултатот ќе биде поскапување на горивата за најмалку 20-25 центи по литар.
Порталот „Еурактив“ наведува дека во извештајот се споменува и заем од речиси 800 милиони американски долари доделен од Литаско на нејзината подружница „Лукоил нефтохим Бургас“. Поголемиот дел од него е отплатен, но во случај на прекин на откажувањето, на пример, доверителот би можел да ги прогласи преостанатите 300 милиони долари како неисполнување и да ја банкротира рафинеријата. Нејзиното евентуално суспендирање ќе предизвика потреси на пазарот на гориво во Бугарија и Македонија, на пример, се наведува во анализата.
Ако од една или друга причина рафинеријата се исклучи, ќе мора да се потпре на локалните трговци за увоз на горива, за што е потребно време.
Податоците од јуни покажуваат дека Бугарија има резерви од гориво за два месеца.
Засега сите чинители во Бугарија се едногласни дека рафинеријата не треба да престане со работа
Според анализата и истражувањето, порталот „Еурактив“ заклучува дека „со или без отстапување, сепак, сите се едногласни дека рафинеријата во Бургас не треба да престане со работа!“ Имено, според аналитичкиот Центар за проучување на демократијата (ЦСД), рафинеријата „Лукоил“ може да работи и со неруска нафта од регионот на Црно Море, Блискиот Исток и Западна Африка. Претседателот на Бугарското здружение за нафта и гас, Живодар Терзиев ,изјави за дека т.н. „Нефтохим“ треба да остане бугарска рафинерија и да продолжи да произведува нафтени деривати. Тој одби да даде прогноза за тоа колку ќе поскапи горивото доколку се укине отстапувањето, посочувајќи дека тоа зависи и од цените на нафтата – кои може да се зголемат или да паднат од геополитички причини.
Од друга страна, бугарското министерство за економија и индустрија не даде конкретен одговор за тоа каков е акцискиот план доколку има нафтена криза.
Од анализата на Центарот за проучување на демократијата
Кој од Бугарија најмногу сака да добие право да управува со профитот на рафинеријата?
Според анализата на најголемиот бугарски аналитички центар, само во 2022 година „Лукоил“ остварил повеќе од 3 милијарди долари профит од преработка и продажба на горива во Бугарија и во регионот, што е еднакво на околу 4 отсто од вкупниот приход од продажба на нафта во рускиот буџет, пресметале авторите на извештајот.
Овој профит бил можен затоа што, поради санкциите на Западот против Кремљ, руската нафта се продава значително поевтино од конкурентните, а во исто време горивата произведени од неа во Бугарија се продаваат по високи европски цени. Крајните цени на бензините и дизелот во Бугарија се релативно ниски само затоа што земјата има најниски акцизи во цела ЕУ, се наведува во анализата на ЦСД. Според неа, суспензијата на руската нафта нема да има значително влијание врз цените на горивата, поскапувањето ќе биде околу пет-шест центи за литар.
„Отстранувањето на отстапувањето и мерките на државата би довело до сериозно поместување на пазарот на големо во Бугарија, дозволувајќи им на другите компании да се натпреваруваат за пазарниот удел на ’Лукоил’“, се наведува во анализата.
