Земјите од целиот европски континент презедоа вонредни чекори за да заштедат на потрошувачката на енергија, а наедно да го зголемат и снабдувањето. Продолжување на работата на нуклеарните реактори и рестартирање на централите на јаглен се главни чекори во обезбедувањето соодветна кондиција за снабдување со електрична енергија во Европа, и за стопанствата и за граѓаните. Напорите вклучуваат договори за изградба на цевководи, дупчење гас на европска почва и изградба на повеќе платформи за примање испораки на природен гас од далечни дестинации. Паралелно со тоа, зафатите во обновливите извори на енергија, како што се турбините на ветер и соларните панели, растат. Консултантската група „Ристад енерџи“ пресметала дека Европа има доволно складиран гас за да преживее оваа зима, освен ако не залади многу, додека цените на природниот гас паднаа на најниските нивоа од јуни
Европа ги осмисли и ги динамизира подготовките за зимата
Флотила танкери што превезуваа течен природен гас беа паркирани во поморскиот сообраќаен метеж во близината на брегот на Шпанија во последните денови, чекајќи да го истоварат својот скапоцен товар за електричната мрежа во Европа. Во Финска, каде што преполните сауни бањи се сметаат за национална традиција за поминување на времето, Владата ги повикува пријателите и семејствата да користат сауни заедно за да заштедат енергија. И двата обида се симболични, но одлична метафора за мерките што ги презема Европа за зголемување на снабдувањето со енергија и за заштеда за да може да ја задржи својата енергетска одржливост, и за економијата и за граѓаните!
Брза трансформација на начинитекако Европа и произведува и штеди енергија
Недостигот од енергија, односно високата цена на струјата, произведе вчудовидувачка трансформација во тоа како Европа генерира и штеди енергија. Земјите се здружуваат за да купат, да позајмуваат и да изградат дополнителни напојувања, истовремено туркајќи ги големите програми за зачувување, кои потсетуваат на одговорот на нафтената криза во 1970-тите.
Подземните складишта низ Европа веќе се целосно снабдени со итни резерви на гас. Термоцентралите што беа планирани за затворање во Германија ќе останат отворени. И за нуклеарните централи ќе се остварува истиот план. Од Франција до Шведска, термостатите се намалуваат на само 19 Целзиусови степени. Словачка дури ги повикува луѓето да го ограничат туширањето на две минути.
Сепак, како што навлегуваме во ноември, предвидувањата на аналитичарите даваат повеќе надежи отколку досега. Наводно, дека Европа ќе може да издржи до пролетта без рационализирање на енергијата или без прекини на струја, а истовремено забрзувајќи ја својата енергетска независност. Исто така, сѐ почести се изјавите во јавноста од одредени кругови во Брисел дека „чекорите што ги презедоа европските нации се извонредни и, веројатно, ќе го трансформираат европскиот енергетски пејзаж“. Имено, Симоне Таљапитра, виш соработник во „Бригел“, аналитички центар со седиште во Брисел, оптимистички истакнува дека „Европа ќе успее целосно да се одвои од Русија, нешто што претходно се сметаше за невозможно“.
Производството на електрична енергија од базичните извори, најсуштинско во овој момент
Продолжување на работата на нуклеарните реактори и рестартирање на централите на јаглен се главни чекори во обезбедувањето соодветна кондиција за снабдување со електрична енергија во Европа, и за стопанствата и за граѓаните. Напорите вклучуваат договори за изградба на цевководи, дупчење гас на европска почва и изградба на повеќе платформи за примање испораки на природен гас од далечни дестинации. Паралелно со тоа, зафатите во обновливите извори на енергија, како што се турбините на ветер и соларните панели, растат. Консултантската група „Ристад енерџи“ пресметала дека Европа има доволно складиран гас за да преживее оваа зима, освен ако не залади многу, додека цените на природниот гас паднаа на најниските нивоа од јуни.
Но може да се појават други проблеми. Европа може да се соочи со уште потешка зима следната година, бидејќи резервите на природен гас се трошат и бидејќи новите резерви за замена на рускиот гас, вклучувајќи ги и зголемените испораки од Соединетите Американски Држави или Катар, бавно се појавуваат, соопшти Интернационалната енергетска агенција во својот годишен Светски енергетски преглед, објавен минатата недела.
Земјите ќе користат повеќе фосилни горива како одговор на недостигот од природен гас. Грција ја продолжува работата на сите свои електроцентрали на кафеав јаглен или лигнит до 2028 година и го зголемува производството на јаглен за 50 отсто. Неколку земји ги укинаа ограничувањата за електроцентрали на јаглен, вклучувајќи ги Холандија, Германија и Австрија. Дури и Франција, некогаш најголемиот европски снабдувач на нуклеарна енергија, се враќа на енергија од јаглен во некои области, бидејќи различни неочекувани проблеми, вклучувајќи и суши што го отежнаа ладењето на реакторите и застарената инфраструктура, оставија исклучени половина од нејзините нуклеарни централи од летото.
Потрошувачката на јаглен порасна во првата половина од годината за 10 отсто и се очекува да порасне за уште 7 отсто следната година, соопшти Интернационалната енергетска агенција.
Земјите како Данска, Велика Британија и Унгарија, исто така, дупчат за повеќе природен гас во своите дворови, и покрај противењето на еколошките здруженија. Холандија го одложува затворањето на огромните наоѓалишта на гас во Гронинген, кои требаше да бидат запечатени поради земјотресите предизвикани од екстракцијата на горивото. Единаесет земји, вклучувајќи ги Германија, Финска и Естонија, сега градат или прошируваат вкупно 18 крајбрежни терминали за обработка на течен гас доставен од други земји. Се разгледуваат и други проекти во Летонија и Литванија. Нуклеарната енергија добива нова поддршка во земјите што претходно одлучија да ја напуштат, вклучувајќи ги и Германија и Белгија. Финска планира да му го продолжи работниот век на еден реактор, додека Полска и Романија планираат да изградат нови нуклеарни централи.
Штедење и кај граѓаните: Живот на 19 степени
Низ Европа се одвиваат кампањи за издигање на јавната свест за да ги охрабрат домаќинствата и бизнисите да штедат енергија – вториот дел од значајното насочување од зависноста од рускиот гас. Плановите, засновани на планот на Европската комисија, се доброволни и се потпираат на купувања од поединци и бизниси чии сметки за комунални услуги може да бидат субвенционирани од нивните влади. Употребата на енергија опадна во септември во неколку земји, иако е тешко да се знае со сигурност дали причината се благото време, високите цени или доброволните напори за зачувување инспирирани од чувството за граѓанска должност. Но постојат знаци дека бизнисите, организациите и јавноста реагираат. Во Шведска, на пример, епархијата Лунд соопшти дека планира делумно или целосно затворање на 150-540 цркви оваа зима за да се заштеди енергија. Германија и Франција издадоа опсежни упатства, кои вклучуваат намалување на греењето во сите домови, деловни и јавни згради, користење апарати во часови надвор од шпицот и исклучување на електронските уреди кога не се користат. Другите земји се уште поенциклопедиски: Данска сака домаќинствата да избегнуваат машини за сушење и да користат врвки за сушење алишта. Словачка ги повикува граѓаните наместо шпорет да користат микробранови и да ги мијат забите со една чаша вода. Финската влада воведе кампања „Надолу за степен“ за да натера над 95 проценти од домаќинствата да заштедат енергија. Кампањата промовира користење на скалите наместо лифтот и возење велосипед или јавен превоз до работа.
И во земја каде што има три милиони сауни за 5,5 милиони луѓе, кампањата ги повика луѓето да користат помалку, поладни и пократки топли бањи со намалување на температурата на 185 степени од 212. Исто така, ги охрабри луѓето – без да понуди совет за тоа дали да се држат или да не се држат до вообичаената голотија – да користат сауни со други наместо сами.
Две недели по кампањата, 723 компании, поединци и организации се пријавија како „партнери во кампањата“ и ги наведоа своите техники за заштеда на енергија на веб-страницата. „Кратки тушеви“, напиша еден сопственик на куќа; друг објави: „18 соларни панели доаѓаат на покривот во октомври“.
Од бизнисите се бара да направат уште повеќе, а повеќето влади поставија цели за трговците на мало, производителите и канцелариите да најдат начини да ја намалат нивната употреба на енергија за најмалку 10 проценти во наредните месеци.
Владите, самите огромни корисници на енергија, го намалуваат греењето, го ограничуваат користењето на уличното осветлување и ги затвораат општинските базени. Во Франција, каде што државата управува со една третина од сите згради, Владата планира да ја намали потрошувачката на енергија за два терават-часа, колку што се користи од град со средна големина.
Дали кампањите ќе успеат е далеку од јасно, рече Даниел Грос, директор на Центарот за европски политички студии, европски аналитички центар. Бидејќи препораките се доброволни, може да има мал поттик за луѓето да го следат примерот – на пример особено ако владите ги субвенционираат сметките за енергија.
Во земји како Германија, каде што вртоглавите цени на бензинот почнаа да ги погодуваат потрошувачите, „тоа е корисно да ги натера да ја намалат потрошувачката на енергија“, рече тој. Но во земјите што финансираат дел од нацрт-законот, „има нула поттик за заштеда на енергија“, рече тој.
Дали енергетската стабилност бара високи жртви?
Додека Европа се приспособи на сериозното намалување на рускиот гас (да потсетиме, Русија сега обезбедува помалку од 10 отсто од европскиот природен гас, а обезбедуваше 45 отсто од снабдувањето на Европа пред војната), цените на гасот остануваат историски високи, принудувајќи ги затворањата на енергетски интензивните бизниси, вклучувајќи и производство на челик, хемиски производи и стакло. Со околу 7 проценти природен гас Европа се снабдува од Русија преку цевководи што минуваат под Украина. Ако тој проток се прекине, неколку европски земји ќе бидат во ќор-сокак.
Компаниите во Европа веќе отпуштаат работници. Владите влегуваат сѐ повеќе во комбинаторики за да ги заштитат компаниите, бизнисите и домаќинствата. Сѐ погласни се проекциите дека енергетската криза ќе ја стави Европа во рецесија и следната година. Во моментов, некои европски лидери можеби ќе одлучат дека сепак не се толку подготвени да се жртвуваат за Украина бидејќи сметките за енергија во нивните национални стопанства, а и во домаќинствата се зголемуваат. Улични протести против зголемените трошоци за живот избувнаа во Париз, Прага и на други места. Дали тоа ќе влијае на обединетиот европски фронт за санкции против Русија или, пак, Европа ќе успее стабилно да го направи чекорот кон својата енергетска независност?
