Со усвојување заеднички пристап, Соединетите Американски Држави и Кина можат да го искористат своето влијание кај клучните регионални играчи за да ги деескалираат тензиите и да создадат средина погодна за одржливо политичко решение во Газа
Aнализа
Меѓународната турнеја на Арапско-исламскиот министерски комитет, иницијатива воспоставена месецов од исламските нации на арапско-исламскиот самит во Саудиска Арабија, означува клучна промена во глобалниот дипломатски ангажман и стратегии на Блискиот Исток со клучните надворешни сили. Оваа турнеја, која вклучува посети на постојани земји членки на Советот за безбедност на Обединетите нации (СБОН), има цел да го притисне Советот за безбедност на Обединетите нации да се здружи околу охрабрувањето одржливо хуманитарно примирје, долгорочен прекин на огнот и политичко решение во Газа.
Арапско-исламскиот министерски комитет го започна своето дипломатско патување од Кина, а ќе заврши во САД
Дипломатското патување на комитетот започна со посети на Кина, а потоа и на Русија, со вклучување во разговори на високо ниво со нивните соодветни министри за надворешни работи. Потоа следуваше уште еден министерски состанок во Лондон со новоименуваниот британски министер за надворешни работи Дејвид Камерон, за да ја собере поддршката од главните европски сојузници на Израел.
Комитетот ја планира следната посета на Франција, уште една членка на Советот за безбедност, но вистинската крајна цел на овие консултации ќе биде да ги приближат Соединетите Американски Држави – највлијателниот носител на одлуки во израелско-палестинскиот конфликт – до сопствената позиција на Комитетот за брз прекин на војната.
Оваа низа посети, почнувајќи од Пекинг и движејќи се низ другите членки на Советот за безбедност на ОН, сигнализира поширока промена во регионалната геополитика и дипломатија на Блискиот Исток. Тоа го нагласува новонастанатиот мултиполарен поредок, каде што земјите од Блискиот Исток ги диверзифицираат своите дипломатски ангажмани за да се справат со регионалните предизвици.
Пристапот на Комитетот, особено неговиот првичен фокус на Пекинг, го одразува колективното признавање на регионот за растечката улога на Кина како посредник на Блискиот Исток, статус зајакнат со нејзиниот неодамнешен успех во посредувањето во договорот меѓу Иран и Саудиска Арабија. Во овој контекст што се развива, Кина исто така го капитализира своето растечко влијание и се позиционира како непристрасен посредник во регионот, што некои експерти тврдат дека може да се гледа како потенцијален предизвик за традиционалната улога и влијание на Соединетите Американски Држави. Навистина, за разлика од Кина, регионалните елити денес имаат нешто помалку верба во способноста на Вашингтон да глуми креатор и да служи како сигурен гарант за безбедност во регионот, најмногу поради неговата недвосмислена поддршка за Израел во тековниот конфликт.
Иранско-саудискиот договор како успешна „студија на случај“ за кинеско -американската дипломатска координација
Сепак, ова не треба да се гледа само како бинарен натпревар со нулта сума меѓу САД и Кина за влијание на Блискиот Исток. Напротив, тоа претставува можност за соработка во дипломатијата во нестабилен регион каде што двете големи сили имаат значително влијание врз различните страни што на другата ѝ недостига додека ги споделуваат стратегиските интереси за одржување на безбедноста и мирот.
Иранско-саудискиот договор служи како успешна студија на случај за кинеско-американската дипломатска координација, каде што посебните, но комплементарни влијанија на двете земји одиграа клучна улога над различните актери во постигнувањето договор што беше од корист не само за двете сили туку и за поширокиот регион и меѓународната заедница. И покрај тоа што не постоеше формална рамка за усогласување на дипломатската стратегија на САД и Кина кон договорот, нивната координација преку трети страни – имено Саудиска Арабија, која ужива срдечни односи со двете земји – помогна да се постигне дипломатски пробив со неколку рунди разговори олеснети од Ирак.
Со оглед на нивните различни улоги – САД со своето долгогодишно регионално присуство и безбедносни односи и Кина со своето економско влијание во регионот – двете нации се уникатно позиционирани да работат во рамка на соработка, инспирирана од нивната успешна приказна во договорот Иран- Саудиска Арабија, да ѝ се стави крај на војната во Газа.
Со усвојување заеднички пристап, Соединетите Американски Држави и Кина можат, во координација, но преку посебни канали, да се вклучат и да го искористат своето влијание врз клучните регионални играчи, вклучувајќи ги Израел, Турција, Катар, Саудиска Арабија и Иран, заедно со нивните соодветни претставници во регионот. Ваквите заеднички напори се од суштинско значење за деескалација на тензиите и негување средина погодна за одржливо политичко решение во Газа.
Од клучно значење е да се нагласи дека и Соединетите Американски Држави и Кина, кои се соочуваат со итни предизвици дома и во странство, се склони да избегнат понатамошни конфликти на Блискиот Исток. За двете земји, подобрувањето на домашните економски услови и решавањето на другите надворешнополитички досиеја, како што се тековната војна во Украина, климатските промени и управувањето со нивните сложени билатерални односи, имаат предност.
И САД и Кина претпочитаат соработка наместо ескалација
Неодамнешниот договор меѓу претседателот Џо Бајден и претседателот Си Џинпинг за повторно воспоставување канали за комуникација меѓу војските, како што беше најавено на последниот самит на азиско-пацифичката економска соработка, покажува дека двете земји претпочитаат соработка наместо ескалација дури и во нивните билатерални односи.
Во светлината на овој позитивен развој во нивните билатерални односи, рамката на соработка меѓу САД и Кина за ставање крај на војната во Газа во тесна соработка со регионалните земји и другите членки на Советот за безбедност на Обединетите нации би можела да понуди „вин-вин“ сценарио и за Вашингтон и за Пекинг и, со проширување, за регионот и глобалната заедница. Таквата соработка не само што ќе го реши непосредниот конфликт туку и ќе придонесе за помирен Блиски Исток. Можеби исто толку значајно, тоа би можело да помогне повторно да се изгради довербата меѓу овие две големи сили додека тие управуваат со нивната стратегиска конкуренција во сè повеќе мултиполарниот глобален пејзаж.
Подготвил: Митко Јовановски
