УНГАРИЈА И ХРВАТСКА САКААТ ДА ГО ПРОШИРАТ ЈАДРАНСКИОТ ГАСОВОД
Унгарија планира да соработува со Хрватска за да го зголеми капацитетот на јадранскиот нафтовод, кој носи неруска нафта во Унгарија, изјави неодамна Гергељ Гуљаш, шефот на кабинетот на премиерот Виктор Орбан, на брифингот во Будимпешта. Гуљаш рече дека владата разговарала за својата енергетска стратегија до 2030 година и дека тоа ќе вклучи и овозможување на рафинеријата „Дунав“ на унгарската нафтена и гасна група МОЛ да преработува повеќе неруска сурова нафта. Унгарија се наоѓа во Централна Европа, нема излез на море и затоа е една од земјите во регионот што се најмногу изложени на увоз на руско гориво. Рафинеријата на МОЛ добива сурова нафта преку гасоводот Дружба. Мрежата Дружба потекнува од Русија и се разгранува од Белорусија до Украина, каде што повторно се дели за да снабдува неколку земји во Источна и Централна Европа што зависат од неа, вклучувајќи ги и рафинериите во Унгарија, Чешка и Словачка.
Гуљаш рече дека Унгарија е свесна за потенцијалот на јадранскиот гасовод во контекст на несигурноста во снабдувањето од Русија, „но капацитетот на овој гасовод е само 70-80 отсто од она што би било потребно“.
– Значи, тоа е проект од особено значење, кој Унгарија би сакала да го реализира заедно со Хрватска – додаде тој.
Гуљаш рече дека нуклеарната енергија, обновливите извори на енергија, вклучувајќи ги и соларната енергија и развојот на националната мрежа, ќе бидат централни за стратегијата што владата планира да ја финансира со црпење од фондот за обновување на Европската Унија, откако ќе се постигне договор за средствата. Брисел претходно ја суспендира исплатата на средствата од ЕУ за Унгарија поради спорот околу владеењето на правото, но Будимпешта се надева дека ќе ги деблокира средствата до средината на годината.
Хрватските експерти се согласни дека потребите од нафта на Унгарија, во ситуација кога Европската Унија (ЕУ) воведе ембарго за увоз на руска нафта, оптимално може да се задоволат со јадранскиот нафтовод. Енергетскиот експерт Игор Деканиќ го потврди тоа во изјава за Радио Слободна Европа (РСЕ). Тој притоа потсетува дека Унгарија имаше историска можност да добие друга маршрута за снабдување, токму онаа што ѝ треба сега, но ја одби во времето на социјалистичка Југославија. За време на социјалистичка Југославија, се сеќава Деканиќ, бил изграден јадранскиот гасовод Јанаф, тогаш сè уште под името Југословенски нафтовод. Беше планиран во две фази – со капацитет од 20 плус 14 милиони тони нафта годишно – и планот беше да може да ги задоволи потребите не само на Југославија туку и на Унгарија, а потоа и на Чехословачка, сега Чешка и Словачка.
– Сите три земји што сега бараат одложување на ова ембарго требаше да бидат корисници на тој голем Јанаф. Веројатно по наговор на тогашниот Советски Сојуз, сите три земји – тогаш две – се откажаа, и токму затоа изградбата влезе во големи проблеми, бидејќи требаше да се изгради само првата фаза – се сеќава Деканиќ.
„Јадрански нафта д.д. (Јанаф)“ денес е хрватска компанија со претежно државен капитал, која управува со истоимениот систем за транспорт на сурова нафта, јадранскиот гасовод. Системот за транспорт на нафта Јанаф се состои од пристаништето Омишаљ и 759 километри копнен цевковод.
– Мислам дека сегашната ситуација е таква што Хрватска би требало и би можела со многу задоволство да се вклучи во неа на комерцијална основа и да ја снабдува Унгарија со нафта онолку колку што ѝ е потребно – вели Деканиќ.
Зависноста на Унгарија од руските енергетски производи е факт во моментов, како што изјави Иван Бродиќ, уредник на специјализираниот портал „Енерџипрес“ (Energypress.net).
– Поради ваквата унгарска енергетска позиција, опцијата Јанаф од нафтениот терминал во Омишаљ на Крк до Унгарија би била вистинското решение. Јанаф е многу добро позициониран во Кварнерскиот Залив и тука доаѓаат разни видови нафта – азербејџанска, казахстанска, руска – оценува Бродиќ.
И додека Унгарија бара начин да го реши својот проблем, енергетската професија во Хрватска многу позитивно ја оценува моменталната хрватска енергетска позиција.
– И покрај лошиот развој на глобалните настани, важно е Хрватска, дури и во најлошите проекции на можни настани, да е во неспоредливо подобра позиција од повеќето земји од ЕУ – рече претседателот на управниот одбор на Хрватската регулаторна агенција за енергетика, Данијел Жамбоки.
Ангел Митревски Специјално за „Нова Македонија“ од Сплит, Хрватска
