Двосмисленоста на Западот за Газа го разоткрива глобалниот поредок што се соочува со бунт поради неговата доминација во меѓународниот дискурс
Ричард Хас, угледниот глобален аналитичар, еднаш напиша: „Конзистентноста во надворешната политика е луксуз што креаторите на политиката не можат секогаш да си го дозволат“. Но, еднакво, еклатантното национално лицемерство може да дојде со висока цена, во смисла на изгубен кредибилитет, нарушен глобален престиж и намалена самопочит. Значи, одлуката на Џо Бајден да ги брани методите на Израел во Газа толку брзо потоа, кога во поинаков контекст ги осудуваше методите на Русија во Украина, не е само повод за кревање раце од либералите и адвокатите. Тоа веќе има влијание во реалниот свет врз односите меѓу глобалниот север и југ и меѓу западот и истокот, создавајќи последици што би можеле да одекнуваат со децении.
Администрацијата на Бајден, која не сака да го промени курсот, може да рече дека паралелите меѓу Газа и Украина се далеку од точни, но изгледа дека знае и дека постепено ја губи дипломатската поддршка.
Кога на генералното собрание на ОН им се придружуваат на САД и на Израел само осум други нации, вклучувајќи ги Микронезија и Науру, како што се случи кога ја отфрлија резолуцијата за прекин на огнот за Газа месецов, потешко е да се тврди дека Америка останува неопходна нација – фраза од поранешната државна секретарка Медлин Олбрајт, честопати споменувана од Бајден.
Спротивно на тоа, Владимир Путин, по одреден период на сопствена глобална изолација, „навистина чувствува дека сè во овој момент оди во негова корист“, според Фиона Хил, поранешна претставничка на американскиот Стејт департмент специјализирана за Русија.
Во контекст во кој многу нации во подем и онака гледаа со скептицизам на „поредокот заснован на меѓународни правила“, сценариото за Сергеј Лавров, долгогодишниот руски министер за надворешни работи, се пишува самото. Говорејќи на форумот во Доха во декември, Лавров се пожали: „Правилата никогаш не беа објавени, никогаш не беа објавени од никого, и тие се применуваат во зависност од тоа што точно му треба на Западот во одреден момент од модерната историја“.
За Хил, говорот на Бајден во октомври што ги поврзува Украина и Израел заедно во неговите напори да го убеди Конгресот да ослободи средства за првиот „можеби беше добра конгресна политика, но можеби не и добра глобална политика“. Жртва во сето ова, како што стравува таа, ќе биде претседателот на Украина, Володимир Зеленски. Тој „ќе има тешко време да се справи со тоа“.
Но, селективноста на Америка, како што се гледа во поголемиот дел од глобалниот Југ, веројатно ќе предизвика поширока пресметка. Доста често во минатото Палестина беше третирана како посебен историски случај во глобалната политика и како прифатена заштита на САД.
Но, сега, според израелскиот специјалист Даниел Леви, прашањето допре „во срцето на она што некои луѓе го нарекоа поликриза“.
Леви вели: „Американската монополистичка вежба (во врска со судбината на Газа) не е синхронизирана со светот во кој живееме денес и со современата геополитика. Во тој поглед се случи нешто важно и интересно, а можеби дури и извор на некаква надеж, што и е, имено видовме дека за толку голем дел од таканаречениот глобален југ и за многу градови на запад, Палестина сега го окупира овој вид симболичен простор. Тоа е еден вид аватар на бунт против западното лицемерство, против овој неприфатлив глобален поредок и против постколонијалниот поредок“.
Во време кога мултилатералните институции се борат против она што Антонио Гутереш, генералниот секретар на ОН, го нарекува „сили на фрагментација“, начинот на кој САД го решаваат прашањето на Газа е важен не само за Газа туку и за мултилатерализмот.
Ако американската одбрана на Израел продолжи да оди наопаку, веројатни се еден или два исхода. Трендот за поместување на трансакциските неидеолошки сојузи ќе расте. Форумското купување по земји или стратегиската заштита, што бара активно управување со портфолиото, како што е финансиската заштита, ќе станат уште повеќе норма. Алтернативно, Америка би можела да се соочи со поголеми и понаметливи алтернативни блокови, без разлика дали станува збор за проширен БРИКС, предводен годинава од Путин, или други сојузи предводени од Кина.
Пред само шест месеци изгледаше многу поинаку. По период на таканаречена беззападност – код за поделба и нелагодност што го хранеше претседателството на Трамп – Западот во 2022 година повторно се откри и беше горд што ѝ одговори на Украина со невидена солидарност. Не се плаши од војна или од губење на руските извори на енергија. Украина стана срцето на денешните европски вредности, како што рече Урсула фон дер Лајен, претседателка на Европската комисија. Либералниот поредок, разурнат од Ирак и поразен во Авганистан, оживеа. Вкупно 140 нации на генералното собрание на ОН ja осудија Русија. Сојузниците на Москва молчеа.
Бајден организираше демократски самити и започна инфраструктурни шеми за глобалните сиромашни за да им се спротивстави на оние на Кина. Бајден, како што беше речено, правеше чекор кон глобалниот југ како дел од посебната демократска традиција што се навраќа на антиимперијализмот на Френклин Д. Рузвелт, застапувањето на Труман за Повелбата на ОН (потпишана во 1945 година) и напорите на Кенеди да се зближи со неврзаните влади.
Сепак, дури и тогаш, заедно со ова самочеститање, беше досадно прашањето зошто толку многу од природните партнери на Западот поинаку гледаат на Украина. На пример, на генералното собрание на ОН, кога беше побарано да направи нешто практично за поддршка на Украина, како што е воведување санкции, бројот на земји што го поддржуваат Киев се намали до 90. Некои лидери само ги кренаа рамениците со рамнодушност. Пол Кагаме, претседателот на Руанда, рече: „Можно е во мојот случај да не морам да заземам ниту една страна, бидејќи немам што да придонесам за оваа дебата. Тоа е во рацете на други земји, тоа не ме засега“.
Сега со Газа, латентното антиамериканско расположение доби засилување. Сепак, во голема мера, Западот, со некои исклучоци, молчеше за Газа кога започна нападот на Израел. Јосеп Борел, шефот за надворешни работи на ЕУ, беше еден што ги прекина редовите, велејќи: „Мислам дека да се лиши цивилното население од основните услуги – вода, храна, лекови, сè – е нешто што изгледа како да е спротивно на меѓународното право“.
Спротивно на тоа, претставниците на ОК во ОН во не помалку од 11 дебати на Советот за безбедност го повикаа Израел да го почитува хуманитарното право, но никогаш не кажаа дали земјата не го сторила тоа.
Притиснати со недели да кажат дали загубата на 18.000 животи, главно цивили, може да биде кршење на меѓународното право, западните лидери зборуваа само под зголемен притисок, додавајќи дека не можат да донесат пресуда бидејќи тоа е прашање на судовите. „Нема да бидеме вовлечени во улога на судија и порота среде сето ова“, неодамна рече Џејк Саливан, советник за национална безбедност на САД.
