Здружението на нациите од Југоисточна Азија (АСЕАН) се согласи со упатствата за регулирање на употребата на вештачката интелигенција. Дали може да ги постави стандардите за поконкурентни практики и на други места, како што е Европската Унија?
Југоисточна Азија ги објави своите долгоочекувани насоки за управување и етика со вештачката интелигенција (ВИ), во кои е прикажана визијата за тоа како националните влади можат да ги ограничат најлошите аспекти на оваа нова технологија, а сепак да профитираат економски од нејзиниот напредок.
Десетте членки на Асоцијацијата на нациите од Југоисточна Азија (АСЕАН) се согласија со насоките, кои првпат беа изготвени минатата година, на четвртиот состанок на министрите на АСЕАН во Сингапур претходно овој месец.
Пристапот на Југоисточна Азија, попријателски за бизнис, кон регулативата за вештачка интелигенција, може да предизвика одредена вознемиреност во Европската Унија (ЕУ). Унијата лобира другите делови од светот да се усогласат со нејзината построга предложена рамка – Законот за вештачка интелигенција – кој Брисел го нарече првиот сеопфатен закон за вештачка интелигенција во светот.
Многу бизниси се противат на законодавството на Брисел
Претставници на ЕУ беа испратени во десетина азиски земји, вклучувајќи ги и Сингапур и Филипините, минатото лето, за да ги убедат националните влади да ги поддржат нејзините построги правила за вештачка интелигенција, што ќе ги принуди компаниите да откријат дали користеле содржина генерирана од вештачка интелигенција и дали ќе обезбедат заштита од нелегална содржина и да наметне финансиски казни за прекршување на правилата, објави „Ројтерс“ минатата година.
Брисел е особено загрижен за потенцијалната штета што содржината генерирана од вештачка интелигенција може да ја предизвика врз демократијата и човековите права, како и за социјалните штети, како што е ширењето лажни сексуални експлицитни слики.
Иронично, земјите членки на ЕУ формално го поддржаа Законот за вештачка интелигенција на состанокот на 2 февруари, истиот ден кога АСЕАН ги објави своите упатства. Законодавството на ЕУ ќе оди на конечно гласање во Европскиот парламент во март или во април и може да биде ратификувано до летото.
Многумина во ЕУ се надеваа дека АСЕАН ќе се приклони многу поблиску до регулативите за вештачка интелигенција на ист начин како што бриселските закони за заштита на податоците обезбедија образец за правилата на АСЕАН.
Голем дел од општата регулатива за заштита на податоците на ЕУ, донесена во 2016 година, за управување со приватноста на информациите и човековите права, е копирана со законодавството донесено од земјите од Југоисточна Азија. ЕУ и АСЕАН лансираа заеднички сет на насоки минатиот јуни за тоа како меѓународните бизниси би можеле да се усогласат со прекуграничниот пренос на лични податоци.
Сепак, бриселското законодавство за вештачка интелигенција претрпи притисок од бизнис-заедницата. Околу 160 извршни директори потпишаа писмо во јуни 2023 година, во кое предупредуваат дека нејзиното законодавство може да ги загрози конкурентноста, инвестициите и иновациите на Европа.
Важноста да се избегне прекумерна регулација
Земјите на АСЕАН, претпазливи да не влијаат врз деловната доверба и свесни за тешкотијата да се најде консензус меѓу себе за прашања како цензурата поради нивните различни политички системи, засега имаат доброволен поблаг пристап.
Земјите членки вклучуваат либерални демократии, како и еднопартиски комунистички држави, и тие имаат различни закони за цензура и интелектуална сопственост, што им отежнува да најдат заеднички јазик за тоа како да управуваат со потенцијално штетната содржина генерирана од вештачката интелигенција, велат аналитичарите. Тие исто така се движат од напредни економии со веќе воспоставени и просперитетни технолошки сектори, како што е Сингапур, до земји каде што пристапот до интернет е релативно нов за поголемиот дел од општеството и каде што дигиталната писменост е ниска.
Помалите нации и регионите во развој во светот сакаат да избегнат прекумерна регулација бидејќи тоа може да ја „ограничи иновативноста или да ги поттикне на друго место“, рече Сајмон Честерман, експерт за вештачка интелигенција на Националниот универзитет во Сингапур.
Сингапур беше првата држава од Југоисточна Азија што започна Национална стратегија за вештачка интелигенција во 2019 година, а минатиот декември ја објави својата Национална стратегија за вештачка интелигенција 2.0. Истиот месец, Владата на Индонезија соопшти дека наскоро ќе предложи сопствена национална легислатива за вештачка интелигенција.
Според новите насоки на АСЕАН, владите во регионот треба да негуваат таленти за вештачка интелигенција и да ја усовршат работната сила додека инвестираат повеќе во истражување и развој.
Кан Мин Јен, вонреден професор на Факултетот за компјутери на Националниот универзитет во Сингапур, рече дека регулативите на Југоисточна Азија не се толку „лабави“ колку што се „помалку специфични“ од законодавството предложено од ЕУ.
„Југоисточна Азија е поразновиден регион во однос на нејзиниот дигитален екосистем во споредба со релативната зрелост на ЕУ“, додаде тој. „Со новите нации и инфраструктурата, строгата регулатива може да биде претерано оданочувачка за спроведување и надзор за владите на АСЕАН, како и за стартапите и мултинационалните корпорации“.
Џош Ли, азиско-пацифички управен директор на Форумот за иднината на приватноста, се согласува. Повеќето влади од Југоисточна Азија презедоа „поединечен и мек пристап кон регулацијата на вештачката интелигенција, фокусирајќи се на доброволни упатства и кодекси на однесување, наместо на строг закон“.
Сепак, Ли истакна дека тоа не мора да биде случај во иднина. Членовите на АСЕАН, рече тој, не ја отфрлија можноста за донесување сеопфатна национална регулатива за вештачка интелигенција слична на Законот за вештачка интелигенција на ЕУ.
Во декември 2023 година, индонезиската влада објави дека планира да донесе сеопфатен национален закон за вештачка интелигенција во одреден момент во иднина, и останува можноста владите во регионот да се договорат за построга и правно обврзувачка регулаторна рамка.
Говорејќи на Светскиот економски форум во јануари, спикерот на Филипинскиот конгрес, Мартин Ромуалдез, рече дека Манила сака регионалниот блок да усвои рамка слична на нејзиниот нацрт-законот. Тој додаде дека Манила може да се обиде да создаде такво законодавство кога ќе го има годишното ротирачко претседавање со блокот АСЕАН во 2026 година.
Аналитичарите велат дека многу зависи од тоа што се случува во ЕУ: дали построгите, правно обврзувачки правила на блокот можат да ги ограничат потенцијалните негативни аспекти на вештачката интелигенција без да ги загрозат богатствата на технолошките компании?
– Креаторите на политиките во Југоисточна Азија ќе обрнат големо внимание на тоа како се спроведува Законот за вештачка интелигенција на ЕУ и какво влијание ќе има врз европската дигитална економија – рече Ли.
