Со тоа што Европската Унија ќе воведува нови правила за квалитетот на воздухот, сателитските податоци покажуваат дека 98 отсто од луѓето се соочуваат со загадување над дозволените граници според Светската здравствена организација, истакнува Родриго Менегат Шуински за „Дојче веле“
Мерки на Брисел за подобрување на квалитетот на воздухот
Практично сите во Европа живеат во загадени градови каде што годишните просечни нивоа на ситни честички се повисоки од препорачаната граница на Светската здравствена организација (СЗО). Во практична смисла, тоа значи дека речиси сите на континентот дишат лош воздух, за кој се покажа дека е фатален. Загадувањето на воздухот го зголемува ризикот од респираторни и срцеви заболувања и го намалува животниот век.
Колку е сериозно загадувањето на воздухот во Европа?
„Дојче веле“ во соработка со Европската мрежа за новинарство за податоци ги анализираше сателитските податоци од службата за атмосферско следење „Коперник“ (КАМС). Беше откриено дека во 2022 година речиси сите во Европа или 98 отсто од луѓето живееле во области каде што концентрацијата на ситни честички, вообичаено познати како ПМ 2,5, била над границата поставена од СЗО. Организацијата препорачува годишната просечна концентрација на загадување со ситни честички да не надминува пет микрограми на кубен метар воздух.
Нивоата на загадување се разликуваат од еден до друг регион во Европа. Тоа може да биде особено сериозно во делови од Централна Европа, долината на реката По во Италија и во поголемите метрополи, како што се Атина, Барселона и Париз. Анализата покажува дека најзагадените региони во Европа достигнуваат годишни просечни концентрации на честички ПМ 2,5 од околу 25 микрограми на кубен метар. Високи нивоа на загаденост на воздухот за поединечни европски градови беа пријавени и претходно, но оваа нова анализа на податоци нуди прва споредба на загадувањето во различни региони низ Европа. Во северна Италија нивоата на загаденост се високи и се чини дека остануваат такви. Во јужна Полска тие се исто така високи, но се чини дека се намалуваат.
Како се споредува Европа со другите делови на светот?
Квалитетот на воздухот во Европа генерално е подобар отколку во другите региони во светот. Во северните индиски градови, како што се Њу Делхи, Варанаси и Агра, на пример, просечните вредности на честичките ПM 2,5 можат да достигнат и до 100 микрограми на кубен метар. Во Европа, податоците покажуваат нивоа на загадување до 25 микрограми на кубен метар. Но, дури и на релативно пониските нивоа во Европа, загадувањето може да има значително влијание врз здравјето на луѓето.
Која е границата што ја предлага ЕУ и што велат експертите?
Новите европски правила за квалитетот на воздухот ќе овозможат годишна просечна концентрација од 10 микрограми ситни честички на кубен метар воздух. Комитетот за животна средина на Европскиот парламент предложи усвојување на препораките на СЗО, кои се построги со пет микрограми ситни честички на кубен метар воздух. Но, дури и со 10 микрограми, тоа би било построго од сегашните стандарди, кои дозволуваат годишни концентрации на честички ПМ 2,5 на 20 микрограми на кубен метар, што е четири пати повисоко од актуелната препорака на СЗО. Здравствените истражувачи и еколозите тврдат дека новите европски правила за квалитетот на воздухот треба да ги отсликуваат упатствата на СЗО, но признаваат дека тоа би било предизвик да се постигне.
Квалитетот на воздухот во северна Италија постојано е лош
Во средината на февруари 2023 година, воздухот во многу градови во италијанската долина на реката По беше загаден. Особено беа погодени регионите Ломбардија и Венето. Дневната просечна концентрација на честички ПM 2,5 во градовите како Милано, Падова и Верона се искачи над 75 микрограми на кубен метар, според истражувачите од „Коперник“. Географската положба е делумно виновна, бидејќи регионот е опкружен со планини, а загадувањето создадено од густиот сообраќај, индустријата, земјоделските емисии и греењето на становите останува заробено во областа. Агенциите за животна средина известуваат дека илјадници луѓе умираат предвреме секоја година поради болести поврзани со загадувањето.
Студијата објавена во научното списание „Лансет“ користеше податоци за загадувањето од 2015 година за да процени дека околу 10 отсто од смртните случаи во градовите како Милано би можеле да се спречат доколку просечните концентрации на честички ПМ 2,5 се намалат за околу 10 микрограми на кубен метар. Доколку големите европски градови можат да ја постигнат целта од пет микрограми на кубен метар, истражувачите заклучија дека ќе има 100.000 помалку смртни случаи поврзани со загадувањето секоја година.
Полска го подобрува квалитетот на воздухот
Во делови од Полска нивоата на загаденост на воздухот се меѓу највисоките во Европа. Но, тие почнаа постојано да се намалуваат од 2018 година. Како пример може да се земе градот Краков, вториот по големина во земјата. Во 2018 година регионот забележа годишни нивоа на загадување на воздухот од речиси 25 микрограми на кубен метар. До крајот на 2022 година тој падна за повеќе од 20 отсто. Соседните градови Катовице, Гливице и Тихи, како и Познањ и главниот град Варшава, исто така забележаа пад на аерозагадувањето. Подобрувањата дојдоа откако полските власти започнаа план за модернизација на системите за греење на домаќинствата. Процесот трае веќе десет години. Во областа на Краков, каде што во 2019 година стапи во сила забраната за согорување на јаглен и дрва за греење на домаќинствата, речиси сите стари греалки се заменети.
Како ставовите на јавноста влијаат на политиката за квалитет на воздухот?
Во Италија активистите за заштита на животната средина забележаа сличен проблем во премостувањето на јазот помеѓу науката и секојдневниот живот. Но, работите се менуваат. Според истражувањето на „Евробарометар“ од 2022 година, мнозинството Европејци сега ги гледаат респираторните болести предизвикани од загадениот воздух како сериозен проблем. Додека многу испитаници рекоа дека не се чувствуваат добро информирани за сегашните стандарди, големо мнозинство од оние што се свесни смета дека правилата за квалитетот на воздухот треба да се зајакнат.
