Спиењето има многу позитивни ефекти врз нашите ментални способности, креативност и здравје. Тоа е неопходна функција што им овозможува на нашето тело и ум да се одморат, да се регенерираат и да се освежат. Квалитетниот сон – и доволно сон во вистинско време – е исто толку важен за опстанок како и храната и водата.
Без сон, не можеме да формираме или да одржуваме патишта во мозокот што ни овозможуваат да учиме и да создаваме нови спомени, а потешко ни е да се концентрираме и брзо да реагираме.
Спиењето е важно за многу мозочни функции, вклучувајќи и за тоа како нервните клетки (неврони) комуницираат едни со други.
Нашиот мозок и тело, всушност, остануваат исклучително активни додека спиеме. Неодамнешните откритија покажуваат дека спиењето има улога на чистење што ги отстранува токсините од мозокот што се акумулираат додека сме будни.
Иако на сите ни е потребен сон, неговата биолошка намена останува мистерија. Спиењето влијае на речиси секој тип ткиво и систем во телото – од мозокот, срцето и белите дробови до метаболизмот, имунолошкиот систем, расположението и отпорноста на болести. Истражувањата покажуваат дека хроничниот недостиг од сон или неквалитетниот сон го зголемуваат ризикот од нарушувања како што се висок крвен притисок, кардиоваскуларни болести, дијабетес, депресија и дебелина.
Еден од најголемите умови во историјата, кој успешно ја комбинирал генијалноста со необични навики, бил Алберт Ајнштајн. Тој нѐ научи како да извлечеме енергија од атомите, па можеби може да нѐ научи нешто за тоа како да го извлечеме максимумот од мозокот.
Десетте часа сон на Ајнштајн
Општо е познато дека спиењето е добро за нашиот мозок – а Ајнштајн го сфати овој совет посериозно од повеќето. Тој, наводно, спиел најмалку 10 часа на ден – речиси еден и пол пати повеќе од просечниот Американец денес (6,8 часа).
Дали навистина можеме да „стигнеме“ до поостар ум?
– Често проблем што бил тежок навечер се решава наутро откако комисијата за спиење работи на тоа – рече еднаш писателот Џон Стајнбек.
Многу од најрадикалните откритија во историјата на човештвото, вклучувајќи ги периодниот систем, структурата на ДНК и теоријата на релативноста на Ајнштајн, се вели дека се случиле додека нивните откривачи биле во несвест. Теоријата на релативноста дошла до Ајнштајн додека сонувал крави да бидат погодени од струја.
Во 2004 година, научниците од Универзитетот во Либек, Германија, ја тестираа оваа идеја со едноставен експеримент.
Тие прво ги научија волонтерите да играат игра со бројки. Повеќето постепено ја совладуваа играта со вежбање и убедливо најбрзиот начин за подобрување на играта беше да се открие скриено правило. Кога учениците биле тестирани повторно осум часа подоцна, оние што можеле да спијат имале повеќе од двојно поголеми шанси да добијат увид во правилата отколку оние што останале будни.
Така, спиењето им помогнало да го решат проблемот и да научат подобро.
Спиењето исто така ни помага да бидеме покреативни, ги подобрува нашата меморија, расположение, имунитет и општото здравје. Затоа е важно да спиеме доволно и квалитетно и да го следиме нашиот внатрешен ритам.
Ајнштајн го знаел ова и затоа спиел по 10 часа секој ден, а понекогаш и подолго. Во текот на денот практикувал и кратки дремки што му помагале да се освежи и да продолжи со работата. Можеби не сме сите како Ајнштајн, но можеме да ги прифатиме неговите навики и да ги подобриме спиењето и функцијата на мозокот.
Зошто бебињата спијат постојано?
Бебињата спијат многу, бидејќи тоа им е потребно за нивниот брз развој. Додека спие, мозокот на бебето работи со полна брзина: се создаваат нови спомени, се формираат синапси, се развива мозочното ткиво, се создаваат врски, се обновува енергијата и многу повеќе.
Мозокот на бебето ќе се удвои во првата година од животот, а најголемиот дел од тој раст ќе се случи за време на спиењето.
Спиењето е важно за многу функции на мозокот, како што се учењето, меморијата, јазикот, вниманието и самоконтролата. Спиењето му помага и на бебето да се приспособи на новата средина и да биде добро расположено и здраво.
Бебињата спијат различно во различни фази на спиење. Постојат два главни типа сон: РЕМ-фаза во која сонуваме и во која мозокот најмногу се развива и не-РЕМ фаза на длабок и мирен сон, во која телото закрепнува и расте. Бебињата поминуваат околу 50 отсто од својот сон во РЕМ-фазата, додека возрасните трошат само околу 20 отсто. Ова значи дека бебињата имаат повеќе можности да сонуваат и да го стимулираат својот мозок. Бебињата исто така ја менуваат фазата на спиење побрзо од возрасните, што им овозможува полесно да се разбудат ако се гладни, жедни или исплашени.
