Сè додека нема драстично зголемување на инфлацијата, би било добро централните банки да ја задржат нивната експанзивна монетарна политика, но со цел да поддржат ефективни и координирани интервенции во фискалната политика. Со други зборови, светот треба да го следи советот на покојниот Ричард Купер
Минатата година го изгубив мојот учител, пријател и најценет истражувачки колега, а светот изгуби брилијантен економист. Ричард Купер беше еден од моите ментори кога бев на докторски студии на „Јејл“. Како докторанд, имав можност да учам од еден вистински „тим од соништата“ на економисти, а секој од нив необично го збогати мојот живот и работа. Џејмс Тобин ме насочи кон длабока и креативна проникливост со емпириска важност. Едмунд Фелпс ги изостри моите аналитички вештини, а Купер се погрижи да ги применам моите идеи за креирање политики за да имаат влијание во реалниот свет.
Купер беше вистински пример, а неговата работа ја испитуваше меѓузависноста на економските политики на земјите. Тој ги развиваше неговите идеи главно во рамките на кејнзијанската економија, во која фискалната политика е примарна политичка алатка и покажа колку внимателно испланираната меѓународна координација на фискалните политики ќе ги подобри резултатите за секого. Имено, Купер ја разви „теоријата на локомотива“, според која, САД, Германија и Јапонија се трите „локомотиви“ што ќе го „повлечат“ глобалниот економски воз кон излез од рецесијата во 1970-тите. Теоријата беше ставена во практика на самитот на Г7 во 1978 година. Инспириран од работата на Купер, предложив сличен пристап кон монетарната политика, потпирајќи се на монетарниот пристап на Хари Џонсон кон билансот на плаќања, каде што политиките на централните банки се алатки, а целите на инфлацијата се водечки цели. Со оглед на меѓузависноста на глобалниот монетарен систем, кој тогаш функционираше во режим на фиксни девизни курсеви, координацијата на политиките меѓу земјите беше од суштинско значење за одржување на стабилноста.
Откако се распадна Бретонвудскиот систем во 1971 година, овој пристап повеќе не беше соодветен, како што истакнаа Џефри Сакс и други. Според глобалниот систем заснован на флексибилни девизни курсеви, пристапот на немешање кон монетарната политика беше вистинскиот. Дури и без потреба од координација, макроекономската политика остана меѓусебно зависна, со клучна разлика. Со фиксни девизни курсеви, зголемувањето на макроекономскиот стимул во една земја би барал намалување на стимулот кај нејзините главни трговски партнери. Со флексибилни девизни курсеви, напротив, монетарната експанзија во една земја треба да биде исполнета со монетарно проширување на друго место, иако во помал обем отколку во првата земја.
Оваа мудрост Јапонија не успеа внатрешно да ја примени. Откако американската инвестициска банка Леман брадерс пропадна во 2008 година, предизвикувајќи глобална финансиска криза, САД, Велика Британија и еврозоната енормно ги проширија своите монетарни бази – политика што ги ослаби нивните валути. Но Банката на Јапонија, под раководство на гувернерот Масаки Ширакава, не успеа да ја прошири својата монетарна база во согласност со сличните институции. Како резултат, јенот значително ја зголеми вредноста, а Јапонија претрпи многу поостар економски пад од земјите во епицентарот на кризата. Џефри Франкел предупреди токму на овој вид „конфузија во координацијата“.
Потоа, во 2013 година, тогашниот премиер Шинѕо Абе го назначи Харухико Курода за нов гувернер на Банката на Јапонија. Курода спроведе агресивно квантитативно олеснување, како и неговите колеги во другите централни банки во напредните економии, па така јапонската економија започна да закрепнува. Помеѓу 2012 година и почетокот на пандемијата на ковид-19, јапонската економија додаде околу пет милиони нови работни места. (Во коментар од 2014 година, Купер и неговиот коавтор, Ричард Добс, го пофалија овој пристап, истакнувајќи дека „ако централните банки не постапувале решително да вметнат ликвидност во нивните економии, светот би можел да се соочи со многу полош исход“, пред да апелираат до земјите да се подготват за крајот или продолжување на квантитативно олеснување.) По 2016 година, врската помеѓу монетарната база на Јапонија и курсот на јенот (во однос на американскиот долар) беше прекината и беше ослабен ефектот на монетарната експанзија на Банката на Јапонија. Но правилото за меѓузависност на монетарната политика во системот на флексибилен девизен курс остана непроменето, а Јапонија ја научи лекцијата. Така, за време на пандемијата, кога САД повторно ја зголемија монетарната експанзија, Банката на Јапонија го следеше нивниот пример и значително ја прошири монетарната база на државата. Во секој случај, во услови на ултраниски, па дури и негативни каматни стапки, врската помеѓу монетарните бази и девизниот курс останува нарушена, па затоа монетарната експанзија нема да биде доволна за да се обезбеди силно и одржливо економско закрепнување. Но проширувањето беше од суштинско значење за Јапонија да не заостанува.
Предизвик сега е да се смисли стратегија за обнова што ќе ги препознае импликациите на денешната глобална економска меѓузависност. Ваквата стратегија мора да признае дека оваа ера на секуларна стагнација ја замагли поделбата помеѓу монетарната и фискалната политика. Покрај тоа, треба да се земе предвид фактот дека, иако девизните курсеви се флексибилни, вообичаените инфлациски цели меѓу најголемите економии ја ограничуваат веројатната скала на валутни флуктуации. Ова значи дека, сè додека нема драстично зголемување на инфлацијата, би било добро централните банки да ја задржат нивната експанзивна монетарна политика, но со цел да поддржат ефективни и координирани интервенции на фискалната политика. Со други зборови, светот треба да го следи советот на Купер.
Авторот е почесен професор на универзитетот „Јејл“, а му беше специјален советник на поранешниот јапонски премиер Шинѕо Абe
