Покрај песимизмот во изминатите шест месеци, поголемиот дел од светската економија продолжи да бележи знаци на забрзана обнова од кризата што беше предизвикана од коронавирусот пролетоска. Иако ништо не е сигурно, сепак голем број поволни фактори даваат многу поголеми шанси за понатамошно забрзување
Големи делови од светската економија покажуваат традиционални знаци на брзо обновување по кризата предизвикана од пандемијата. Месечните индикатори за многу земји покажуваат енергични скокови во јуни и во јули, со 10-15 отсто предвиден раст на реалниот (со приспособена инфлација) БДП во третиот квартал, додека сè друго останува исто.
Во секој случај, постојат причини да се сомневаме дали замислениот пораст е технички скок назад, поточно илузија предизвикана од самата сериозност на првичната криза. Ова би можело да се покаже како точно, особено ако многу земји се соочат со силен втор бран на зарази со ковид-19, или ако пропаднат големите надежи за рана вакцина. Никој не може со сигурност да ја предвиди иднината. Останува да чекаме и да видиме додека земјите се обидуваат да воспостават рамнотежа помеѓу справувањето со вирусот и да ги вратат своите економии во нормала.
Иако САД се бореа со вирусот повеќе од другите земји, сепак стапката на нови инфекции опадна, што ги зголемува шансите за забрзување на летниот економски скок. Во Кина, најновите показатели укажуваат на високо ниво на контрола на инфекцијата и забрзано закрепнување. Со оглед на доминантните улоги на САД и на Кина во светската економија, ваквите позитивни случувања претставуваат големо закрепнување на светската трговија, без оглед на тековниот конфликт меѓу двете земји за трговијата и технологијата.
Што се однесува до Европа, многу земји покажуваат знаци на втор бран на ковид-19, со зголемена стапка на зарази, што претставува посебна закана за закрепнувањето на Шпанија. Но ова не е секаде така. Другите земји ги засилија своите контролни мерки и доколку се покажат доволни, тие може да ги одржат економските закрепнувања на вистинскиот пат.
За да бидеме посигурни во врска со изгледите за одржливо економско закрепнување кон крајот на 2020 година и во 2021 година, ќе ни требаат повеќе докази за напредок кон подобри третмани и безбедни, ефикасни вакцини. Оние сектори што беа најмногу погодени од протоколите за одржување физичка дистанца, вклучувајќи ги и меѓународниот сообраќај, забавниот и угостителскиот сектор, ќе почнат полека да се враќаат во живот.
Но треба да се разгледаат голем број структурни прашања. Најпрво, најгорливото прашање оваа есен е дали Г20, на чие чело во моментов е Саудиска Арабија, може да се возобнови и да оствари вистинска меѓународна соработка, како што се случи тоа по светската финансиска криза во 2008 година.
Според Светската здравствена организација и другите меѓународни здравствени тела, потребни се околу 35 милијарди долари за да може вакцините рамноправно да се дистрибуираат на 7,8 милијарди луѓе во светот. Ова е тривијална сума во споредба со она што многу земји од Г20 веќе го потрошија за поддршка на нивните домашни економии. Сепак, финансирањето на универзалната дистрибуција на вакцина е апсолутно клучно за да се обезбеди закрепнување на светската економија, наместо да биде ограничено само на земјите каде што е достапна вакцината.
Еднакво важно, иако помалку дискутирано, е рамнотежата на силите помеѓу домашниот и надворешниот раст. Поради вознемиреноста што ја создаде пандемијата, многу влади, особено во Европската Унија, покажаа невиден степен на ентузијазам за фискален стимул, а токму ваквите потрошувачки програми беа дополнително поддржани од извонредно дарежливата монетарна политика.
Со забрана на ненадејно и значително фискално намалување, проширените макроекономски политики сугерираат дека домашната побарувачка ќе го поттикне закрепнувањето многу повеќе отколку во периодот по финансиската криза во 2008 година. Ова најверојатно ќе прерасне во закрепнување на светската трговија, што многу коментатори во моментов го сметаат за неможно.
Но тоа води до третото структурно прашање, а тоа е кога и кој ќе ги плати вкупните тековни трошоци. Се чини дека веќе постои разумно силен консензус меѓу напредните економии дека треба да се избегнуваат рани фискални мерки на штедење. Подобро е тие да се воведат откако ќе помине кризата. Се разбира, многу ќе зависи не само од обемот и брзината на закрепнувањето туку и од големината на фискалните дефицити.
Што се однесува до монетарната политика, најавата на Федералните резерви на САД кон крајот на август дека ќе се префрлат на режимот „насочување на просечната инфлација“ беше поздравена како дополнителна форма на поддршка.
Поддршката за промената во политиките ќе зависи од тоа како навистина се развиваат инфлациските притисоци. Доколку финансиските пазари одеднаш се загрижат за неочекуваното зголемување на инфлацијата, политичарите можеби ќе треба уште еднаш да го сменат својот пристап.
Останува отворено прашањето како ќе одговорат политичарите на промените предизвикани од кризата со ковид-19. Дали тие ќе целат на нова деловна култура насочена кон „профит со цел“, поттикнувајќи ги (или ласкајќи им) на корпорациите да се залагаат за намалување на емисиите на јаглерод и да понудат решенија за општествените предизвици, како отпорноста на антибиотиците и заканата од идните пандемии? Тоа, секако, би било добредојден развој на настаните и тешко може да се смета за чекор предалеку за нашите влади.
Авторот е поранешен претседател на Одборот за управување со средства во „Голдман Сакс“, поранешен британски министер за финансии и актуелен претседател на институтот „Чатам хаус“
