Пандемијата на ковид-19 е првата голема глобална криза во историјата на човештвото што се третира како математички проблем, а владите преку политика бараa решение за збир на диференцијалните равенки. Исклучувајќи неколку надворешни лица, вклучувајќи го секако и американскиот претседател Доналд Трамп, повеќето политички лидери се оддалечија на „науката“ при справувањето со вирусот. Најјасен пример за ова беше ненадејната промена во агресивна политика на Владата на Велика Британија, која на 23 март беше проследена со носење на мерките за строг карантин и самоизолација, откако прогнозата на истражувачите од „Империјал колеџ“ во Лондон беше дека во земјата може да има смртност и до 550.000 лица, доколку не се стори нешто за борбата против пандемијата.
Таквото моделирање е точен научен пристап кога експериментирате со дебати. Можете да тестирате нов лек со подложување на две групи лабораториски стаорци на идентични состојби, освен со лекот што им се дава или со администрирање на случајно избрани луѓе во клинички испитувања.
Но не можете намерно да вметнете вирус во човечка популација за да ги проверите неговите ефекти, иако некои нацистички лекари во концентрационите логори го сториле токму тоа. Наместо тоа, научниците го користат своето знаење за инфективниот патоген за да моделираат шема на зараза на некоја болест, а потоа да разработат со кои интервенции би можеле да го модифицираат.
Прашањето што ги заинтересира епидемиолозите не беше што ја предизвикува епидемија, туку што ќе ја предизвика таа да заврши. Тие заклучиле дека епидемиите завршуваат природно кога доволно луѓе ја имаат оваа болест, така што понатамошните стапки на пренесување се намалуваат. Во основа, вирусот истекува кај домаќините во кои не може да се репродуцира. Во денешен жаргон, населението треба да развие колективен имунитет или имунитет на стадо.
Науката развиена од оригиналниот модел на Роналд Рос е речиси универзално прифатена и плодно се применува во други контексти, како финансиска зараза. Но ниту еден креатор на политика не е подготвен да дозволи убиствена епидемија да го спроведе својот природен тек, затоа што потенцијалниот број на загинати би бил неприфатлив.
На крајот на краиштата, шпанскиот грип во 1918-1919 година уби околу 50 до 100 милиони луѓе од вкупното глобалното население од две милијарди, каде што стапка на смртност беше 2,5-5 отсто. Никој не знаеше со сигурност каква би била стапката на смртност на ковид-19 доколку не се контролира ширењето на коронавирусот.
Бидејќи во моментов нема вакцина за ковид-19, владите мораа да најдат други начини да ги спречат „вишокот смртни случаи“. Повеќето се одлучија за карантинот, кој го отстранува целото население од патот на вирусот и со тоа го лишуваат од домаќини.
Како и да е, два месеца за време на европскиот карантин, доказите покажуваат дека овие мерки самостојно немале многу медицински ефект.
На пример, Шведска, со исклучително благи карантински мерки, има помалку смртни случаи од ковид-19 во однос на населението наспроти Италија и Шпанија, кои воведоа строг карантин. Британија и Германија имаа строг карантин, но Германија во моментот има многу помалку смртни случаи на еден милион население во однос на Британија.
Клучната разлика меѓу Германија и Британија се чини дека лежи во нивните соодветни медицински одговори. Германија почна со масовно тестирање, трагање по контакт и изолирање на заразените и изложените лица во рок од неколку дена од потврдувањето на првите случаи на ковид-19, со што си даде предност на почетокот во забавувањето на ширењето на вирусот.
Спротивно на тоа, Велика Британија беше расположена за непостојаност во политиките и тоа во центарот на Владата, а најмногу од поранешниот секретар за надворешни работи Дејвид Овен (и самиот лекар), кој здравствениот систем го нарече „структурен вандализам“ што со години бил наметнат на фрагментација и централизација од страна на Националната здравствена служба. Како резултат на тоа земјата немаше медицински средства за одговор во германски стил на пандемијата.
Како и да е, науката не може да утврди каков точен одговор треба да има секоја земја за ковид-19. Има премногу варијабли, вклучувајќи ги и медицинскиот капацитет или културните карактеристики на земјата, кои може да го размрдаат моделот и тој да почне да исцртува сценарија и предвидувања како робот. Денес, епидемиолозите не можат да ни кажат какви ќе бидат ефектите од актуелните стратегии за ковид-19. „Ќе дознаеме за една година или слично“, велат тие.
Значи, исходот ќе зависи од политиката. Политиката за ковид-19 е доволно јасна: владите не можеа да ризикуваат природно ширење на инфекција и сметаа дека е премногу комплицирано и не во нивна полза да се обидат да ги изолираат само оние што беа изложени на најголем ризик од тешката болест односно 15-20 отсто од населението на возраст над 65 години. Стандардниот одговор беше да се забави ширењето на природниот имунитет додека не се развие вакцина. Но оваа стратегија имаше ужасна слабост. Владите не можат да го држат целото население затворено додека не се открие вакцина. Економската цена е незамислива.
Затоа мора постепено да ги ублажуваат карантинските мерки, но тоа значи да се негираат ефектите стекнати од карантинот. Затоа денес ниту една влада нема експлицитна стратегија за излез од кризата. Она што политичарите го нарекуваат „контролирано олеснување“ е всушност контролиран напредок кон колективен имунитет или имунитет на стадо. Владите не можат да го признаат тоа зашто всушност ќе признаат дека колективниот имунитет е крајна цел. Сè уште не е познато дали и колку време ќе биде потребно за да се стекне имунитет од инфекцијата. Затоа, многу е подобро да ја следиме оваа цел тивко, под превезот на нејаснотиите, и да се надеваме дека вакцината ќе биде откриена пред да се зарази поголем дел од населението.
Авторот е професор по политичка економија на универзитетот „Ворвик“
