Консултативните политички дијалози на партиите и нивните лидери се почеток на ресетирањето на политичкиот менталитет во полза на сите граѓани
Средбата меѓу премиерот Христијан Мицкоски и лидерот на опозициската СДСМ потврди дека е можна размената на размислувања и предлози за решавање на отворените проблеми, кои доаѓаат од партиите од различните, да не кажеме и од спротивставените делови на политичкиот спектар во Македонија. Оваа средба е првиот, иако можеби мал и скромен чекор во насоката на градењето на она што се нарекува во политичката наука партиципативна политичка култура во Македонија, но е голем исчекор што подразбира постапно, систематски, сѐ пошироко вклучување различни општествени и политички актери во процесите на одлучувањето во државата, не само политичките партии. Изнесувам еден предлог во оваа насока: зошто да не размислат лидерите на политичките партии од позицијата и опозицијата за вклучување во овие нивни размени на мислења и на претставници на граѓанското општество, невладини организации, претставници на различни граѓански иницијативи, какви што веќе ги има низ градовите и општините во Македонија. Ова е насоката во која се градат партиципативната политичка култура и партиципативната демократија во Македонија, како владеење од народот и за народот, од граѓаните и за граѓаните.
Форматот на средбата меѓу премиерот Мицкоски и лидерот на опозициската СДСМ, Венко Филипче, има една посебна димензија и вредност: тие седнаа да се договараат, да размислуваат за сегашноста и иднината на државата, без да ги принудува кој било чинител од меѓународната заедница – пракса толку честа во изминатите години. Оттука може да се оцени дека нивното среќавање и разговарање, иако беше од неформален карактер, сепак има соодветна важност и како придонес кон почетокот на ресетирањето на политичкиот менталитет во државата: значи дека е можно, покрај секојдневните меѓусебни напаѓања и обвинувања, сеедно од кого кон кого, политичките соперници од двата краја на политичкиот спектар – од десницата и левицата, од власта и опозицијата – да седнат на иста маса и да ги вкрстат различните мислења за решавањето на проблемите, па потоа да се дојде до некакво сконцентрирање на ставовите во една заедничка резултанта, која ќе претставува и основа врз која ќе се донесуваат заеднички одлуки за виталните интереси и потреби на сите граѓани во Македонија. Или барем одлуки со широка поддршка.
Но, тука е проблематична позиционираноста на партијата на Али Ахмети кон оваа средба меѓу Мицкоски и Филипче. Завчера ДУИ го повика сиот политички и неполитички спектар на Албанците во државава, вклучувајќи ги и лидерите на коалицијата Вреди заедно, или одделно, „да изразат јасен и гласен револт против обидот за реструктурирање на државата“ и „да не дозволат да бидат вовлечени во планот за целосна дисквалификација на Албанците од општествените текови“. „Интегративците“ од Мала Речица сега тврдат дека лидерот на ВМРО-ДПМНЕ и премиер Мицкоски и лидерот на СДСМ „кројат“ нов „општествен договор како спротивност на Охридскиот договор“, при што, наводно, во „новововедената пракса на еднонационално ремоделирање на државата Албанците и другите етнички заедници ќе бидат сведени само на пасивни набљудувачи“.
Но, прашањето е зошто ДУИ не се вклучува во овие средби и се ограничува само да критикува на начин што предизвикува дополнителна етничка поларизација.
Познато е дека коалицијата Вреди пред средбата меѓу Мицкоски и Филипче јавно му порача на претседателот на СДСМ дека „нема капацитет да свикува средби на лидери на политички партии“. Што значи дека е постојано отворена можноста таква средба да побара да се одржи и кој било од челниците на коалицијата Вреди: било Изет Меџити, лидерот на Демократското движење, Арбен Таравари, лидерот на Алијансата за Албанците, било Зеќирија Ибрахими, лидерот на Алтернатива, или Билал Касами, лидерот на Беса. Но ДУИ упорно се позиционира против средбите и како да нема желба конструктивно да се вклучува во овој политички дијалог таму каде што му е местото: во институциите.
Ова однесување на ДУИ веќе наидува на остри реакции меѓу политичките партии од албанскиот блок и кај политички аналитичари Албанци. Како што објавија информативните агенции, лекарот инфектолог од Куманово и колумнист Реџаил Рамадани ја обвинил ДУИ за „комерцијален патриотизам“ и изнел интересни забелешка, која е доминантно насочена кон ДУИ: дека е „потребно не крадење, туку државна култура градење“, дека „недостига култура на работење и на одговорност“. За Аднан Азизи, организацискиот секретар на Беса од коалицијата Вреди, однесувањето на Али Ахмети и неговите сопартијци од ДУИ има за цел нивно враќање во Владата и притоа Азизи со невообичаена жестина им порача на „интегративците“: „Враќањето на ДУИ во Владата е еднакво на можноста мртовецот да оживее!“
Јасно е дека „евтините“ играња со „етничките карти“ не му носат корист никому, на никој етникум и на никој граѓанин на Македонија, јасно е дека ДУИ, како што порачува Реџаил Рамадани, треба да пројави чувство на „државна култура“ и, откажувајќи се од политиката на продлабочувањето на етничките линии во земјата, да се вклучи во консултативните политички дијалози во интерес на сите граѓани на оваа држава. Ова се однесува во еднаква мера и за крилото на Алијансата за Албанците на Зијадин Села, бидејќи и таа политичка групација преку својот потпретседател Елми Азири изнесе погрешно тврдење дека „еднонационалната средба меѓу Мицкоски и Филипче е само реализирање на платформата Македонија повторно твоја“. Консултативните политички дијалози треба да се сфатат како платформа, во која ќе учествуваат сите политички партии, без оглед на политичката „боја“ и без оглед кој етникум го претставуваат. И не преку форматот на „лидерски средби со параинституционални прерогативи“, како што се правеше тоа до скоро и на „средби на племенските главатари, поттикнати од меѓународната заедница“ , мимо законските регулативи, беа решавани државни предизвици од суштинско значење, поради заробеноста и неспособноста на институциите.
Тој формат треба да е веќе минато. Но, консултативни, тет-а-тет, на кои избраните политичари ќе разменат мислења барајќи една „резултанта од најдобрите идеи и практики“ во функција на граѓаните и државата, тоа треба да е пракса. Тие средби треба да се опсервираат без какви било политикантски очила, без етничка, конфесионална или каква било друга диоптрија, низ која може да се гледаат само поделби и дисолуции.
Консултациите во овој формат, како неодамнешната меѓу Мицковски и Филипче, се само голем исчекор во насока на демократско решавање на проблемите и наоѓање консензус или поточно пат кон него, со вклучување на преостанатите политички субјекти, поединечно, да се пронајдат најдобрите решенија за сите граѓани на Македонија, за искушенијата што се исправени пред нас.
Свето Тоевски
