Комбинацијата на масна, лута, кисела или многу зачинета храна, алкохол и цигари буди голем број непријатни стомачни проблеми меѓу кои најчест е т.н. хиперацидитет или народски кажано киселини во желудникот
Претпразничниот и празничниот период е познат по богатите трпези и испиени големи количества алкохолни и газирани пијалаци. Ова е период на претерување со обилни, а често и доцни оброци. Комбинацијата на масна, лута, кисела или многу зачинета храна, алкохол и цигари буди голем број непријатни стомачни проблеми меѓу кои најчест е т.н. хиперацидитет или народски кажано киселини во желудникот.
Хиперацидитетот е симптом на голем број заболувања, кој се карактеризира со чувство на жарење (печење) во желудникот и хранопроводот, мачнини и стомачна болка или непријатност. Појавата на прекумерно лачење желудочна киселина може да биде индуцирана и од: стрес, бременост, прекумерно користење нестероидни инфламаторни лекови (НСАИЛ), хеликобактер пилори инфекција итн. Хиперацидитетот е предвесник и/или симптом на многу посериозни заболувања како на пример: гастроезофагеална рефлуксна болест (ГЕРБ) – враќање на желудочната содржина преку хранопроводот кон грлото; гастрит или чир на желудник, хранопровод или дванаестопалечно црево – оштетувања на слузницата на овие органи најчесто предизвикани од хеликобактер пилори инфекција; Золингер-Елисонов синдром и други патолошки хиперсекреторни состојби. Поради сево ова е особено важно сериозно да се сфати појавата на хиперацидитет и да се спроведат промени во нашата исхрана и однесување, а самите симптоми фармаколошки да се контролираат. Покрај избегнувањето обилни и доцни оброци, корисно е да се намали внесот на овошје и зеленчук, кои имаат висок киселински број (цитрусни плодови, јаболка, домати и пиперки), да се исклучат простите шеќери од исхраната (слатки), да се намали внесот на кофеин и алкохол, и да се намали внесот на масна, зачинета, лута и кисела храна. Од друга страна, треба да се зголеми внесот на растителни влакна и пробиотици за да се забрза метаболизмот.
Стресот треба да се менаџира со редовно вежбање и релаксирачки активности, а во случај на акутен проблем корисно е спиење на висока перница и избегнување лежечка положба неколку часа по оброците. Симптоматски контролата на хиперацидитетот се врши со лесно достапните: антациди (неутрализатори на желудочна киселина најчесто на база на калциум, магнезиум и/или алуминиум), хистамински Х2-блокатори (ја намалуваат продукцијата на желудочната киселина – пр. ранитидин, фамотидин) и според актуелните препораки со ИПП (инхибитори на протонска пумпа – пр. ланзопразол, пантопразол, есомепразол). Антацидите имаат најбрзо дејство, но краткотраен ефект (2 часа), некои од нив може да предизвикаат дијареја (магнезиум) и дополнителен засилен хиперацидитет (сода бикарбона).
Хистаминските Х2-блокатори дејствуваат околу 12 часа, а од несаканите дејства почести се главоболка, дијареја, запек, вртоглавица, сонливост, гадење, повраќање и исип на кожата. Инхибиторите на протонска пумпа се општо прифатени како најдобар начин за контрола на хиперацидитет и редовно се користат при ГЕРБ, ерадикација на хеликобактер и пептички улкус. Имаат посилен антациден ефект од другите лекови и дејство од околу 24 часа поради што имаат практично дозирање еднаш на ден. Притоа најбрзо дејство и највисока стапка на излекување има есомепразол, додека најбезбеден за употреба е пантопразолот.
Поради инхибиција на одредени ензими, некои ИПП покажуваат интеракции со често употребувани лекови како: дијазепам, циталопрам, фенитоин итн. поради што треба внимателно да се користат. На крајот не треба да заборавиме за опасните последици од долготрајна и/или повторлива појава на киселини и во ваква ситуација важно е задолжително да се упатиме на лекар за да се утврдат причините (евентуална заднинска болест) и да се ординира соодветна терапија.
Авторот е м-р по фармација и топедукатор
