Додека светот се бори да најде ефективни решенија за климатските промени и загадувањето со пластика, научниците од Универзитетот во Кембриџ направија значаен пробив што може да го промени начинот на кој го гледаме отпадот – не како товар, туку како ресурс. Во свет што се бори да избегне климатска катастрофа, секоја иновација што, како оваа, ги комбинира обновливите извори на енергија со решавање на проблемот со отпадот – може да игра клучна улога.
Новата технологија на британските научници користи сончева светлина за претворање на јаглеродниот диоксид и пластичниот отпад во одржливи горива и корисни хемикалии, што го прави процесот еколошки и исклучително ветувачки во борбата за зачувување на планетата. Во центарот на оваа иновација е соларен реактор што „се храни“ со два од најголемите еколошки проблеми на современиот свет – емисиите на јаглерод диоксид и пластичен отпад – и создава нешто корисно од нив.
Истражувачите успеаја да развијат уред што, користејќи ја само енергијата на сонцето, го трансформира индустрискиот или атмосферскиот јаглерод диоксид во синтетички гас, клучен градежен блок за производство на течни одржливи горива.
Во исто време, пластичниот отпад, како обичните ПЕТ-шишиња, во овој реактор се претвора во гликолна киселина, супстанција што има широка примена во козметичката индустрија, но и во фармацијата, пренесува „Њу саентист“.
За разлика од претходните обиди да се создадат т.н. соларни горива, овој тим научници отидоа чекор понатаму. Наместо да користат чист лабораториски подготвен јаглерод диоксид, истражувачите користеа реален извор на јаглерод диоксид – како што е димниот гас од индустриските постројки, па дури и ЦО2 директно од воздухот. Притоа, тие покажаа дека е можно да се направи одржливо гориво дури и од најразредените извори на овој „стакленички гас“.
Процесот функционира така што најпрво се „заробува“ и се концентрира јаглеродниот диоксид, а потоа, под влијание на сончевата светлина и специјалните катализатори се претвора во синтетички гас – мешавина од јаглерод моноксид и водород. Овој гас подоцна може да се преработи во различни течни горива, како што се дизел, метанол или керозин, кои се компатибилни со постојната инфраструктура.
– Постојат различни опции, најчестата е „зафаќање“ јаглерод диоксид од индустриски извори на фосилни горива – потоа транспортирање преку гасовод или со брод – вели Саманта Мекала, која раководи со единицата за зафаќање и складирање јаглерод (ЦЦС) во Меѓународната агенција за енергија.
Овој процес вклучува инјектирање на емисиите во таканаречениот апсорбер, кој содржи растворувач. Јаглеродниот диоксид се собира, додека се ослободуваат други гасови. За да го одвојат растворувачот од јаглеродниот диоксид, научниците користат топлина. Растворувачот потоа се рециклира, а прочистениот јаглерод диоксид се складира длабоко под земја во карпеста почва.
Друг начин да се фати јаглерод диоксид е да се отстрани од атмосферата директно од воздухот.
– Во секој случај, го складирате во длабоки геолошки формации за да го извадите од циклусот на јаглерод што придонесува за глобалното затоплување – додава таа за Би-би-си.
– Доколку светот сака да ги избегне најлошите последици од климатските промени, емисиите на стакленички гасови мора да се приближат до нула пред 2050 година – што значи дека отстрануваме онолку јаглерод од атмосферата колку што внесуваме во неа – велат водечките експерти на Обединетите нации, кои предупредуваат дека моментално сме на пат да го надминеме проектираниот глобален пораст на температурата од два Целзиусови степена.
Иако технологијата за зафаќање јаглерод диоксид сè уште е во фаза на тестирање и потребни се дополнителни подобрувања за да се направи погодна за индустриска употреба, резултатите објавени во престижното списание „Џул“ укажуваат на огромниот потенцијал на овој метод.
– Сè уште е млада технологија – изјави за Би-би-си Кристоф Гебалд, коосновач на „Клајмворкс“, првата комерцијална фабрика што извлекува јаглерод диоксид директно од воздухот.
– Нашата работа е да изградиме вентилатори што ќе го отстранат јаглеродот од атмосферата и трајно ќе го складираат во земјата – објаснува тој.
За разлика од растенијата, кои директно се поврзани со изворите на фосилни горива, „Клајмворкс“ го прочистува воздухот околу фабриката.
– Ние сме со седиште во Исланд, но она што го правиме влијае на нивото на јаглерод диоксид насекаде во светот. ЦЦС ги доловува емисиите пред да влезат во атмосферата. Ние го снимаме она што е веќе на небото – додава тој.
Научниците веруваат дека овој тип технологија може да понуди алтернатива за фосилните горива во иднина, без потреба од нивно еколошки штетно ископување и согорување.
Драгана Шубаревиќ
