Неодамна се вратив по три недели поминати во Либан, каде што најдов луѓе подготвени за инцидент што може да ескалира во целосна војна меѓу Израел и Хезболах. Одмаздите во регионот изгледаат загрижувачки како токму вакви судири. Секој удар и контранапад меѓу Израел и неговите непријатели го зголемува ризикот неговата катастрофална војна во Газа да прерасне во регионален конфликт со Иран и неговите сојузнички милиции во Ирак, Либан, Сирија и Јемен. Џо Бајден изјави дека негов главен приоритет е спречување на таква војна. Следните неколку дена, тогаш, може да се покажат како критични. Минатата недела израелски воздушен напад врз јужен Бејрут го уби високиот командант на Хезболах, Фуад Шукр, кого Израел го обвини за организирање на ракетниот напад во кој загинаа 12 деца, неколку дена претходно. Убиството на Шукр беше засенето неколку часа подоцна со атентатот на политичкиот лидер на Хамас, Исмаил Ханије, во Техеран. Тој напад ги шокира и ги засрами иранските лидери, кои беа домаќини на Ханије и десетици други сојузници за инаугурацијата на новиот ирански претседател.
Дрското убиство на Ханије беше особено понижувачко за иранската револуционерна гарда, која е задолжена за заштита на странските достоинственици што доаѓаат во посета и за координирање на таканаречената „оска на отпорот“, голем број регионални милиции финансирани и поддржани од Иран, кои ги вклучуваат Хезболах и Хамас. Иран вети дека ќе се одмазди за убиството на Ханије на негова територија.
Но атентатот на Шукр има потенцијал да биде уште посмртоносно буре барут затоа што се пробива низ раседот што е најблиску до разгорување регионална војна надвор од Газа: границата меѓу Израел и Либан. Во говорот преку видеоврска на погребот на Шукр, лидерот на Хезболах, Хасан Насрала, јасно стави до знаење дека неговата група ќе се одмазди за убиството на командантот и предупреди дека конфликтот со Израел влезе во „нова фаза“.
Насрала рече дека Израел ја преминал „црвената линија“ со нападот на Харет Хреик, густо населена шиитска населба во јужните предградија на Бејрут, каде што живеат голем број лидери на Хезболах, а групата има повеќе канцеларии. Во минатото Насрала се закануваше дека ќе возврати за секој израелски напад врз Бејрут или неговите предградија со лансирање проектили и ракети кон Тел Авив. Шукр беше долгогодишен функционер на Хезболах, кој наводно бил близок со Имад Мугније, поранешен воен командант на групата и организатор на бомбардирањето на американската касарна во Бејрут во 1983 година. САД понудија награда од пет милиони долари за Шукр, за неговата наводна улога во бомбардирањето во кое загинаа 241 припадник на американскиот воен персонал.
Додека Шукр со години беше во видното поле на Израел, неговото убиство дојде откако израелската војска соопшти дека тој е одговорен за ракетниот напад на 27 јули на фудбалско игралиште во оддалечениот град во Голанската Висорамнина окупирана од Израел, во кој загинаа 12 деца. Израел и САД го обвинија Хезболах за смртоносниот напад врз градот Мајдал Шамс, а израелскиот премиер Бенјамин Нетанјаху вети „жесток“ одговор.
Хезболах ја негираше одговорноста за нападот, иако призна дека истрелал низа ракети претходно во текот на денот врз блиските израелски воени постројки на Голанската Висорамнина. Хезболах и неговите поддржувачи тврдат дека експлозијата на фудбалскиот терен била предизвикана од дефект во ракетниот одбранбен систем „Железна купола“ на Израел, кој се користи за соборување на дојдовните ракети. И покрај спротивставените сметки, ова е токму таков инцидент за кој многу луѓе на Блискиот Исток се плашеа дека ќе предизвика ескалација што ќе доведе до целосна војна меѓу Израел и Хезболах, најмоќниот член на иранската „оска на отпор“.
Еден ден по нападот на 7 октомври од страна на милитантите на Хамас врз јужен Израел, Хезболах почна да истрелува ракети и беспилотни летала во северниот дел на Израел – во она што лидерите на либанската милиција го опишаа како чин на солидарност со Палестинците, што требаше да ги пренасочи израелските воени ресурси подалеку од Газа. Израел возврати со силни воздушни напади и артилериско гранатирање низ јужен Либан, при што загинаа околу 350 борци на Хезболах и повеќе од сто цивили, вклучувајќи деца и медицински лица. Израелската војска соопшти дека до минатата недела најмалку 25 цивили и 18 војници се убиени во нападите на Хезболах од октомври. Десетици илјади цивили од двете страни на границата се принудени да ги напуштат своите домови.
Речиси секојдневната размена на оган преку границата меѓу Израел и Либан се намали, додека израелската брутална војна против Газа се интензивираше во последните девет месеци. И покрај бурата од тврдокорните израелски политичари и воени претставници, Израел и Хезболах инсистираа дека не сакаат поширока војна, која би била погубна за двете земји. Но, како што секоја страна ги тестира границите на другата, постои поголема опасност конфликтот да се прошири надвор од граничните области, случајно или по погрешна пресметка – ако не по дизајн.
Пред воздушниот напад во вторникот врз Бејрут, израелските власти изјавија за западните медиуми дека нивниот одговор ќе доведе до неколкудневни засилени борби. Но ниту една страна нема јасен пат за деескалација дури и во рок од неколку дена. Се чини дека Нетанјаху ги игнорираше молбите на американската администрација да избегне целење на Бејрут или неговите јужни предградија, така што Хезболах ќе има помала веројатност да ескалира како одговор.
Целосна војна меѓу Израел и Хезболах, слична на онаа што ја водеа двете страни во летото 2006 година, може да ги заплетка Израел и САД во поширок конфликт со Иран и неговите сојузници. Од своја страна, Иран користеше милиции – вклучувајќи ги Хамас, Хезболах, Хутите во Јемен и неколку шиитски групи во Ирак и во Сирија – за да нападне израелски и американски цели низ регионот во обид да го зголеми притисокот врз нив да ја запрат војната во Газа.
Израел само објави војна на Блискиот Исток – конфликт што не може да се надева дека ќе го добие.
Од октомври Бајден и неговите водечки соработници инсистираа на тоа дека нивен најголем приоритет е да спречат израелската инвазија на Газа да се прошири токму во овој вид регионален пожар. Но Бајден го избегна најдиректниот пат за деескалација на сите фронтови: американската администрација да задржи дел од 6,5 милијарди долари во оружје и друга безбедносна помош што ѝ ја вети на владата на Нетанјаху од октомври и да изврши притисок врз Нетанјаху да прифати прекин на огнот. Наместо тоа, Бајден ја потроши значајната моќ што ја има врз израелскиот премиер, кого некои го обвинуваат дека се обидува да ја продолжи војната во Газа за да избегне серија обвиненија за корупција што се влечат низ израелските судови со години и независна истрага за безбедноста на неговата влада, неуспеси што доведоа до 7 октомври.
Една од најголемите грешки на администрацијата на Бајден во изминатите неколку месеци беше да ги постави долготрајните преговори за прекин на огнот меѓу Хамас и Израел како фокусирани само на Газа, без да се признае дека сите сојузници на Иран во регионот, особено Хезболах и Хутите, јасно ставија до знаење дека и тие ќе се откажат откако ќе престанат борбите во Газа.
Во последниве недели имаше трошка надеж: администрацијата на Бајден ѝ сигнализираше на владата на Нетанјаху дека можеби нема да добие толку голема американска воена поддршка што ќе ѝ треба за да започне целосна војна во Либан. Но, за да се спречи конфликтот меѓу Израел и Хезболах да излезе од контрола, САД и нивните западни сојузници мора да инсистираат на итен прекин на огнот во Газа – и Нетанјаху да престане со ескалација на регионалните напади и да ги наведува Иран и неговите сојузници кон разорна војна. Алтернативата е впуштање во натамошно крвопролевање и бесмислено уништување.
Мохамед Бази
