Семејното насилство, често затворено во тивките и невидени ѕидови на нашите домови, е сѐ поголем проблем во нашето општество. Порастот на ова грозоморно злосторство врз жените во Македонија е вознемирувачки. Мислам дека оваа трагедија не е приватна или фамилијарна работа, туку општествено прашање што бара итна акција.
Минатата година нашата држава забележа пораст од шест отсто на случаите на семејно насилство, со 1.117 поврзани кривични дела регистрирани од Министерството за внатрешни работи. Алармантно, овој проблем доведе до седум убиства и два обида за убиство, главно извршени од сопрузи, а потоа од синови и вонбрачни партнери. Овие податоци се само врвот на ледениот брег, бидејќи многу жртви во руралните средини сè уште не пријавуваат, поради длабоко вградените патријархални и традиционални норми и стравот од јавен срам.
Имаме институции наменети да ги заштитат овие жртви, но, за жал, тие се чини дека не ги извршуваат своите должности. Има жени што со децении трпат злоупотреба од рацете на нивните сопрузи поради неефикасноста на овие институции. Честопати тие се соочуваат со потсмев кога се обидуваат да го пријават насилството, што нѐ потсетува дека нашиот систем има потреба од итна реформа.
Центрите за поддршка на жените жртви на семејно и родово базирано насилство, како оние што беа отворени во Радовиш и Конче, вложуваат напори за обезбедување безбедно засолниште за овие жртви. Сепак, борбата против семејното насилство не може да се ограничи во овие центри. Мора да работиме на едукација на сите членови на нашето општество, особено во руралните заедници. Време е колективно да сфатиме дека семејното насилство е проблем што негативно влијае на социјалното ткиво на нашето општество.
Освен тоа, нашата борба против семејното насилство не е само за ставање на сторителите зад решетки туку за лекување на жртвите, обновување на нивните животи и враќање на нивната изгубена самодоверба. Советувалиштата во Радовиш и Куманово, обезбедувајќи психолошка поддршка и кариерно советување, играат клучна улога во овој процес на лекување. Сепак, темпото со кое ги формираме овие центри е премногу бавно споредено со тежината на проблемот.
Како загрижен граѓанин, ја повикувам Владата да го зајакне нашето законодавство за да обезбеди поцврста легислатива против семејното насилство. Приоритет треба да биде формирање поспецијализирани советувалишта и мерки за психосоцијален третман на сторителите. Во согласност со Истанбулската конвенција, ни треба најмалку едно советувалиште на секои 50.000 жители. Ние сме далеку зад овој стандард и треба да ги забрзаме нашите напори.
Исто така, ние мажите играме инструментална улога во борбата против семејното насилство. За почеток, ние треба да се едуцираме за родовото насилство, да ги разбереме неговите основни причини, последиците и превентивните мерки. Ова знаење може да помогне да се катализира пошироко општествено разбирање на проблемот. Еднакво од витално значење е борбата против штетните стереотипи и норми што водат до насилство. Од сексистички шеги до однесување и ставови со непочитување, ние треба жестоко да се спротивставиме на какви било постапки или мисли што ги понижуваат жените.
Дополнително, треба да ги третираме жените со почит и праведност во сите аспекти на животот, од личните односи до работното место. Ако жртва на семејно насилство го сподели своето искуство, ние треба да ѝ дадеме поддршка, да ѝ веруваме и да ѝ дадеме помош.
Одговорноста се протега и на следната генерација. Ние мора да ја всадиме важноста на почитта и еднаквоста во децата и младите. Можеме да ја дадеме својата поддршка за кампањи, настани во заедницата или организации што работат против семејното насилство. Ваквото учество испраќа моќна порака до општеството за посветеноста на оваа борба. Преку овие дејства можеме да се надеваме дека ќе изградиме општество во кое сите се третираат со почит и достоинство, а насилството е неприфатлив и незамислив концепт.
Да се потсетиме дека секој случај на семејно насилство што останува непријавен, секоја институција што не дава помош и секоја жртва што не добива соодветна поддршка е вдлабнатина во нашата колективна општествена совест. Како општество, тоа им го должиме на нашите сограѓани, жените.
Заедно, да се заложиме да создадеме средина во која ниту една жена не се чувствува заробено во „кафез на семејно насилство“ и сите се чувствуваат „слободно и среќно“. Затоа што едно општество не може да биде навистина слободно кога значителен дел од него живее во страв.
Стефан Вељановски
Авторот е доктор по економски науки
