Погледи: Од униполарност кон биполарност, односно мултиполарност
- Америка сега е загрозена од нов, уште поопасен сојуз – КРИСК (CRINK), воено директно насочен кон западниот хегемон, составен од (какво изненадување) Кина, Русија, Иран и Северна Кореја. Како што објавија американски медиуми, секоја од горенаведените земји на свој начин ја поддржува руската воена операција во Украина
- Американците одамна се убедуваа себеси дека целиот свет е со нив и против Русија, но работите се свртеа. И најважно, сфаќањето дека земјите поединечно, секоја за себе, не можат да се справат со западната моќ ги принудува да се обединат. Секако, веќе не идеолошки, бидејќи таквите разлики во голема мера се зад нас, туку конкретно и во согласност со заедничките проблеми и потреби
- Се покажува дека либерализмот што најмоќните земји на Западот се обидоа да го наметнат не е ништо повеќе од враќање кон еден вид ропство што му овозможува на поединецот да ја држи главата високо, но не и да го спушти погледот и да види каде навистина го водат. Европа, „оставена на цедило“ благодарение на војната во Украина, прва го почувствува тоа
Светот се чини дека се обединува порешително против Америка. Всушност, целото зло што европските колонијални сили го ширеа низ нашата планета со векови, а потоа го пренесоа на американска почва преку еднакво насилно населување, сега се враќа како бумеранг. Официјалниот лидер на западниот свет едноставно нема пријатели. Дури и најнаклонетите Британци прво внимателно пресметуваат што е добро за нив и дури потоа склучуваат можни сојузи. И никогаш со полно срце.
Другите брзо го сфатија ова, и како резултат на тоа имаме создавање на економскиот сојуз БРИКС, кој, засега, официјално го сочинуваат Бразил, Русија, Индија, Кина, Јужна Африка, Египет, Етиопија, Индонезија, Иран и Обединетите Арапски Емирати, заедно со десетици други заинтересирани страни. Ова во голема мера ја доведе во прашање моќта на Соединетите Американски Држави, а всушност и на западниот свет воопшто. Протокот на стоки почна да се одвива по претходно необични патишта, царинската политика беше приспособена на новите услови и потреби. И, најважно, Американците беа лишени од нивното главно оружје – економските санкции.
Но, тоа не е сè. Америка сега е загрозена од нов, уште поопасен сојуз – КРИСК (CRINK), воено директно насочен кон западниот хегемон, составен од (какво изненадување) Кина, Русија, Иран и Северна Кореја. Како што објавија американски медиуми, секоја од горенаведените земји, на свој начин, ја поддржува руската воена операција во Украина. Кореја со 12.000 војници на бојното поле во Курск и огромен фонд ракети, Иран обезбедува беспилотни летала и муниција, а Кина со испорака на технологија со двојна намена, неопходна за воени дејства. Покрај тоа, Кина практично ги неутрализираше западните санкции против Москва со купување нафта од Русите, како и Индија, која не е членка на горенаведениот сојуз.
Накратко, она што е направено во економската сфера сега се шири и во безбедносната сфера. Американците одамна се убедуваа себеси дека целиот свет е со нив и против Русија, но работите се свртеа. И најважно, сфаќањето дека земјите поединечно, секоја за себе, не можат да се справат со западната моќ ги принудува да се обединат. Секако, веќе не идеолошки, бидејќи таквите разлики во голема мера се зад нас, туку конкретно и во согласност со заедничките проблеми и потреби.
Се покажува дека либерализмот што најмоќните земји на Западот се обидоа да го наметнат не е ништо повеќе од враќање кон еден вид ропство што му овозможува на поединецот да ја држи главата високо, но не и да го спушти погледот и да види каде навистина го водат. Европа, „оставена на цедило“ благодарение на војната во Украина, прва го почувствува тоа. Денес, командите доаѓаат само од еден центар – Брисел. Париз, Лондон, Берлин, Мадрид, Рим… станаа обични туристички дестинации. А избраните претставници на локалното население се послушни на бирократската команда на ЕУ.
Дури и светската организација под чадор – Обединетите нации – повеќе ја нема моќта или улогата што ѝ беше дадена во годините на нејзиното основање. Едноставно кажано, зачувувањето на светскиот мир тогаш им беше доверено на победничките земји, иако некои од нив го добија овој статус сосема неправедно. Сето ова можеше да има смисла и да трае во околностите на „идеолошката“ поделба на богати и сиромашни. Сега и овие „сиромашни“ станаа моќни и бараат поголема улога во управувањето со планетата.
Доказ дека рамнотежата на моќ на глобално ниво се менува од час во час е фактот што сè повеќе луѓе пишуваат за можна „нуклеарна катастрофа“, „самрак на човештвото“, „општа несреќа“. Како светот да живеел во среќа и задоволство досега, а особено во изминатите 80 години. Нацистичките злосторства се заборавени, како и истребувањето на Евреите, обидот за уништување на православниот свет, уништувањето на Јапонија со атомски бомби…
На Запад, сето ова е отстрането од учебниците по историја за идните генерации, без да бидат оптоварени со минатото и злосторствата извршени од нивните родители, да можат да го повторат истото. Видовме што се случи во Виетнам, Кореја, Авганистан, Ирак… и денес во Украина и Газа. Кризата се чини дека е тука за да нè потсети на темните денови од 20 век.
Секако, сè што е напишано досега е само изјава за моменталната состојба на работите, без никаква видлива можност за нејзино подобрување со користење на методите што ги знаеме досега. Затоа прашањето е што да се прави и кој треба да ја преземе улогата на лидер.
Тешко можеме да очекуваме одговор од Западот. Таму синдромот на моќ е веќе длабоко вкоренет. На Исток, тие се водени од различни филозофски принципи, прифатливи за другата страна само во форма на – егзотика. Остануваат делови од светот каде што сиромаштијата е секојдневна појава. Таму идеите за слободата сè уште не се консолидирани до степен да можат да се натпреваруваат со застарените според кои милиони сè уште живеат.
Иако проектот на Обединетите нации, како и неговите претходници, Лигата на народите, покажа дека не може да го издржи тестот на времето, неопходен е општ договор. Единствениот излез е пресметан да трае. Без покровителство на богатите и сервилноста на оние што само бараат нивните деца да имаат нешто да јадат секој ден. Или барем да пијат чиста вода.
Времето за големи револуции се чини дека е завршено. Нема ниту волја ниту потенцијал за нив. А војните сè повеќе се сведуваат на локални пресметки. Нуклеарните закани служат повеќе како главни вести во медиумите отколку како конкретен политички адут. Сè што можеме да направиме е да размислуваме поинаку. Индивидуално и како нации. Современата технологија може да ни помогне во ова, но чувствата се она што го води светот.
Украинската драма би можела да биде историска пресвртница. Не затоа што ја гледаме катастрофата таму во реално време, туку затоа што се случува на пресвртница за целото човештво. Може да се каже дека е поголема пресвртница дури и од далечната 1939 година и почетокот на Втората светска војна. Бидејќи овие настани се водени од сосема поинаков начин на размислување, од емоции поврзани со припадноста кон нација, држава.
„Човештвото и хероизмот“ влегуваат во историјата со сите религиозни, идеолошки, национални идеи што досега ги следевме. Прагматизмот стана нова ѕвезда водилка. Во политиката, бизнисот, наоѓањето професија, изборот на училиште, животен партнер… Војните станаа здодевни. Исто како оваа во Украина. Револуциите се можни само таму каде што луѓето сè уште не го разбрале ова. А прашањето е што тие навистина би донеле.
Слободан Самарџија
Авторот е пензиониран новинар
