Децата сѐ помалку говорат и се отвораат пред своите наставници, педагози,
психолози, кои никогаш ги нема доволно. Очигледно недоволно и несоодветно разговараат и со своите родители, што делумно се должи на возраста и
потребата за изградба на свој интимен свет, но и поради „презафатеноста“
или површноста на родителите во пристапот кон децата. Ова е црвен аларм
токму за родителите. Врз адолесцентите треба да се бдее. Не нападно и напорно, туку со мислите, со очите ширум отворени и со квалитетни разговори,
колку и да се ретки или краткотрајни
Да не беа вишокот слободно време и филмофилијата, никогаш немаше да реагирам толку брзо на препораката „најмногу лајкови“ и да кликнам на зборот „Адолесценција“… да и психологијата. Моите деца одамна не се адолесценти, а основните термини и особености за таа возраст ги имам апсолвирано преку образованието, но што е ова? Останав запрепастена. Токму како и, чинам, половина планета, односно милионите следачи и гледачи на платформата Нетфликс. Знам дека Британците се мајстори за драмски приказ на која било тема, но ова… ова беше врв! Се изгледува во еден здив и за исто толку време ја растерува маглата што долго ја носиме во главата. Околу децата, нивното созревање и проблемите со кои се соочуваат на оваа возраст – во адолесценцијата.
Дали ние на Балканот сме хиперсензитивни на темите поврзани со адолесценцијата по трагедиите од 3 и 4 мај (случајот „Коста К.“ и масовното убиство во Младеновац) или по македонската трагедија на 59 деца (доминантно адолесценти), но едно е неспорно: Адолесцентскиот меч постојано ни е над главата или, поточно, мечот е најостар во адолесценцијата.
Немам толку умеење да го оценувам уметничкиот филмски приказ (во еден кадар) на случајот со детето убиец во мини-серијата „Адолесценција“, но затоа не е отповеќе повторно, којзнае по кој пат, да ги отвориме темите за родител-дете, созревање, социјални медиуми, образование, училиште и државата воопшто.
За врсничкото насилство се зборува сѐ повеќе и поотворено, дури се документира низ слики и видеозаписи, токму преку социјалните мрежи со цел или да се укаже на присутноста, опасноста или растечкиот проблем. Еднакво толку се говори и за влијанието на социјалните мрежи врз адолесцентната публика и малолетните корисници, но што од тоа? Дали сме тргнале чекор понапред? Во серијата, жртва на сексуално насилство е девојче, адолесцентка чии фотографии на голи гради преку социјалните мрежи се вртат низ училиштето меѓу соучениците. Таа е убиена од тринаесетгодишно момче врз кое самата врши насилство обележувајќи го како Incel (involuntary celibat), неволен целибат што главно се однесува на мажи што чувствуваат дека не можат да имаат романтични или сексуални односи иако би сакале. И оваа „кованица“ е продукт на сајбер-просторот и главно се употребува во негативна конотација, а за личноста на која се однесува ѝ се припишува агресивно однесување (иако не задолжително).
Тоа може да биде појдовен мотив за ова убиство на малолетникот, но и не мора, ако се занемарат влијанието на социјалните мрежи, експлозивниот карактер на ултраинтелигентното момче (повторно асоцира на Коста К.), немоќта на наставниот кадар да ги подготват децата во што повеќе сфери на сознанијата и животот, освен предметот што им го предаваат, и конечно родителите, кои многу напорно и со љубов се трудат да им дадат на своите деца што повеќе, но очигледно никогаш доволно.
Кога ќе се поврзат сите нишки од серијата „Адолесценција“, сепак крајот би можел да оди кон комуникацијата или недоволната комуникација со децата. Дали ние доволно разговараме со нив или дали воопшто разговараме?
Комуникацијата во интернет-просторот доби сосема друг облик и насока. Од серијата гледаме дека децата веќе комуницираат со нов знаковен јазик, преку емотикони што различно се толкуваат дури и од она како се насликани. Тој јазик, голем дел од возрасните, пред сѐ родителите не го разбираат. Во почеток е загрижувачка интернет-комуникацијата што сѐ повеќе преовладува (оној секојдневен мачен и збунувачки поглед кон клупата во паркот каде што седат пет-шест момчиња и девојчиња и сите до еден гледаат и „чаткаат“ на нивните мобилни, без да се погледнат во очи). Децата сѐ помалку говорат и се отвораат пред своите наставници, педагози, психолози, кои никогаш ги нема доволно. Очигледно недоволно и несоодветно разговараат и со своите родители, што делумно се должи на возраста и потребата за изградба на свој интимен свет, но и поради „презафатеноста“ или површноста на родителите во пристапот кон децата. Ова е црвен аларм токму за родителите. Врз адолесцентите треба да се бдее. Не нападно и напорно, туку со мислите, со очите ширум отворени и со квалитетни разговори, колку и да се ретки или краткотрајни.
Но дали е доволно да забраниме употреба на мобилни телефони на училиште (им го одвлекува вниманието на учениците!?!). Пробано – ништо подобро. Дали треба да се врши сексуална едукација на адолесцентите (ССО за кое се дигна цела фама и кај нас се изопачи основната идеја до максимум) или да се почне со обука за етика колку што може порано (и таа системски и систематски се потиснува). А од каде ќе научат децата што е добро, што е лошо и што е емпатија? Како ќе се самозаштитат од социјалните мрежи, кои први и најмногу ги затруја токму возрасните со непримерен јазик, говор на омраза, стигматизација и сите потиснати фрустрации и поделби.
Чекаме регулација или саморегулација, некој закон. Па и тие што се во сила не се почитуваат или се применуваат селективно, најчесто за политичка коректност, што е далеку од овој горлив проблем.
Кога дебело загазуваме во светот на вештачката интелигенција или во краен момент ќе се обидеме да дофатиме нешто од испуштените нишки во образованието и комуникацијата со децата, или ние или некој друг ќе го земе тоа во свои раце, и не секогаш на најдобар начин и по наша волја.
Виолета Цветковска
