Под водство на унгарскиот премиер Виктор Орбан, новата десничарска група – Патриоти за Европа – стана трет блок по големина во Европскиот парламент. Успехот на иницијативата на Орбан е извонредно достигнување. Унгарскиот лидер успеа да ја реорганизира европската десница околу својот имиџ и на неговата партија Фидес, откако ја напушти централнодесничарската група на Европската народна партија во 2019 година. Унгарскиот лидер успеа да изгради коалиција на истомисленици што ја споделуваат неговата стратегиска цел – создавање „Европа на национални држави“
Создавањето на групата „Патриоти за Европа“ покажува како Орбан е значително помалку изолиран отколку што првично се мислеше. Тој е способен да изгради коалиција на истомисленици што ја споделуваат неговата стратегиска цел – создавање „Европа на национални држави“. Тоа сугерира дека екстремно десничарските групи во ЕУ се поусогласени со оваа визија отколку кога било. И тие претставуваат директен предизвик за попрагматичниот популизам што го застапува италијанската премиерка Џорџа Мелони.
Орбан го консолидираше својот сојуз со францускиот Национален собир, најголемата десничарска партија на континентот и покрај нејзиниот неуспех да постигне мнозинство на предвремените избори во земјата. Слично на тоа, холандската десничарска Партија на слободата (ПВВ) на Герт Вилдерс, исто така, се пресели во Патриотите од поранешната екстремно десничарска група во парламентот – Идентитет и демократија – откако победи на минатогодишните холандски избори и за првпат влезе во коалициска влада.
Сепак, оваа консолидација нема сосема да ја промени рамнотежата на силите во парламентот и, веројатно, нема значајно да влијае врз креирањето на политиките на ЕУ – барем на краток рок.
Центристичките про-ЕУ партии задржаа значително мнозинство во Брисел. И покрај зелените, тие лесно имаа доволно гласови за повторно именување на претседателката на Европската комисија, Урсула фон дер Лајен, за втор мандат, како и поддршка на нејзините законодавни приоритети потоа.
Значи, Патриотите ќе останат во опозиција, со ограничена можност да влијаат на законодавниот процес на ЕУ. Големината на групата ќе ѝ овозможи дополнително финансирање, видливост и важност во парламентарните постапки, но ќе ѝ биде ускратена каква било значајна застапеност во парламентарните раководни тела. Сепак, среднорочните предизвици се многу позагрижувачки.
Како што споменавме, Патриотите претставуваат директен предизвик за „третиот пат“ на конструктивен популизам на Мелони. Групата на европските конзервативци и реформисти (ЕЦР) со која таа претседава нема да се спои со Патриотите. И нејзините двајца главни членови – партијата Браќа на Италија на Мелони и главната полска опозициска партија Право и правда – одбија да му се придружат на Орбан.
Ова значи дека, засега, Мелони ќе продолжи да се движи на теренот меѓу екстремната десница и естаблишментот на ЕУ, додека ги држи отворени нејзините опции. Нејзините пратеници сега го поставуваат ЕЦР како мост меѓу двата табора. И фактот дека напредокот на Националниот собир беше проверен во вториот круг од француските парламентарни избори ѝ даде уште една причина да купува време и да продолжи да работи конструктивно со Брисел, Берлин и со Париз за да ги унапреди приоритетите на Италија.
Но ЕЦР ја губи позицијата. Нејзините амбиции да стане трета група по големина во Собранието беа спречени. И покрај силните односи со Браќата на Италија, шпанската партија Вокс замина за да им се придружи на Патриотите.
Покрај тоа, откако ја доби поддршката од зелените, Фон дер Лајен сега ќе биде помалку зависна од италијанската лидерка – што делумно објаснува зошто таа се воздржа од одлуката на Европскиот совет да ѝ додели уште еден мандат на Германката. Тоа беше обид повторно да се потврди нејзината важност и да се воспостави одредено влијание врз Фон дер Лајен во иднина.
Ова е затоа што со текот на времето, промените во рамнотежата на силите во Советот – вистинското седиште на моќта во ЕУ – веројатно ќе се покажат повеќе консеквентни.
Во моментов, Патриотите контролираат само едно место во Советот – на Орбан. Тие имаат индиректно влијание и врз уште две места, Холандија и Италија, каде што ПВВ и екстремно десничарската партија Лига се партнери во владејачките коалиции на нивните соодветни земји и на тој начин можат да извршат одредено влијание врз Владата. Сепак, среднорочните предизвици се многу позагрижувачки.
Сепак, бројот на патриоти во Советот веројатно ќе расте со текот на времето, бидејќи неколку национални избори закажани за следните месеци и години имаат добри шанси да произведат повеќе екстремно десничарски влади. На пример, изборите треба да се одржат во Австрија во септември, каде што екстремно десничарската Партија на слободата води на анкетите, и во Чешка следната есен, каде што цврсто во водство е партијата Акција на незадоволните граѓани на поранешниот премиер Андреј Бабиш.
Така, додека десничарските партии продолжуваат да се мачат со внатрешните поделби околу политиката, а Фон дер Лајен сè уште ќе може да управува од центарот, исходот од неколку национални избори може да ѝ даде на групата поголема застапеност. И овој развој би ризикувал да ја поткопа кохезијата на ЕУ во клучните области, особено буџетот на ЕУ, проширувањето и надворешната политика – особено кога станува збор за Украина.
Преку спој на ласкање и финансиски притисоци, ЕУ досега наоѓаше начини да ги заобиколи повеќекратните вета на Орбан за Украина. Но поголема и порешителна група на неволни влади ќе биде многу потешко да се задржи.
Сепак, ова не е однапред завршен заклучок. Мелони ја задржа гласната поддршка за Киев. Популистичкиот премиер на Словачка, Роберт Фицо, не ги исполни критиките за воената помош за Киев и не го искористи своето вето. Истото важи и за холандската ПВВ, која ја ублажи својата позиција откако се согласи да ја задржи поддршката на Хаг за Украина како дел од коалициската влада на десниот центар.
Можно е и други десничарски партии пријателски настроени кон Русија да бидат кооптирани на сличен начин. Но ризикот дека европската кохезија ќе биде компромитирана – особено ако поранешниот американски претседател Доналд Трамп победи на претседателските избори во ноември – сега јасно се зголемува.
Авторот е аналитичар во консултантската компанија „Евроазија група“
