Развојот на туристичкиот сектор на една држава е многу повеќе од економски потфат; тоа е длабок чин на национално брендирање и за мала земја како Република Македонија, каде што човечките и финансиските ресурси се често ограничени, а глобалната видливост претставува огромен предизвик, туризмот претставува не само најсилна алатка за промоција на нашиот уникатен идентитет туку и столб за градење одржлива економија. Најефективните алатки за таков вид трансформација не се наоѓаат во традиционалното рекламирање туку во стратешката употреба на туристичкиот потенцијал преку разумно менаџирање и активно користење на новинарството и убедливите медиумски наративи. Успешната туристичка стратегија задолжително треба да се движи надвор од едноставен список на атракции за да може да прерасне во стратегија за раскажување приказни со наратив што е прифатлив, како за нашите „црвени линии“ така и за очекувањата на посетителите од сите континенти на планетата Земја. Денес, патниците не се задоволуваат само со гледање места и слушање описи; тие сакаат да се чувствуваат поврзани, да доживеат автентични искуства и да научат локални приказни. Овде лежи моќта на наративот – имаме ли капацитет да предизвикаме емоции со македонска промоција, можеме ли да им ја инспирираме имагинацијата на оние што сѐ уште се мислат дали да нѐ посетат и да создадеме врска со заинтересираните посетители и туристи многу пред да започнат нивните патувања кон Македонија? Или ќе останеме хаотичната „северна за сите луѓе“ во која гостите уште ќе се чудат зошто народот се навредува од употребата на новата придавка на името, држава и народ со некаков нов измислен идентитет, со запуштени културни знаменитости, загадени природни атракции и нејасна промоција на сопствениот идентитет. За почеток, треба да се создаде тим што ќе ја анализира целосната досегашна работа за менаџмент и маркетинг на туристичкиот потенцијал и ќе започне со создавање сосема нова стратегија. Потоа, пожелно е да се премине од „кажување на луѓето што да прават – посетете го древното езеро…“ кон предизвикување емоции за дестинацијата, нормално во склад со реалната слика на терен. Кога плански би се мапирале регионите во кои се потребни туристички капацитети и достапните средства за субвенционирање и кофинансирање би се насочиле организирано, може да се размислува и на тоа како преку туризмот да се намалат иселувањата, но и да се создадат услови за враќање барем на дел од иселените.
Статистичките споредбени коментари, со кои се потенцира дека во овој или оној квартал или полугодие имало толку и толку проценти зголемен број на ноќевања, не се доволни за да ги претстават реалната слика и потребностите што се неопходни за подобро менаџирање со туристичкиот потенцијал и се очекува да бидат дополнети со споредбени проценти на новоотворени сместувачки капацитети, подобрување на категоризацијата на дел од постојните, статистички податоци за создавање услови за отворање нови сместувања во региони каде што недостигале или воопшто не постоеле, но и со конкретни бројки на – субвенции од државата, ИПАРД и други мерки и добиените приходи од инвестирањето на истите тие. Поголемиот дел од територијата на државата се смета за „рурална“ (населени места со помалку од 30.000 жители), а не гледаме никаква јасна координација меѓу централната власт, центри за развој – плански регионални, и секторите за локален економски развој во општините, во кои е вклучен туризмот. Па така, додека се чека на најавениот совет за туризам и нова национална стратегија, не гледаме никакви конкретни мерки и чекори во пресрет на локалните избори, кои би покажале дека постојат некаков план и јасна комуникација за начините на управување и маркетинг на туризмот. Националната стратегија за туризам не само што недостига, веќе е очигледно дека не доцни, туку сè уште не постои. Она што се смета за „сезона“ во Република Македонија како период во годината привршува и многу е веројатно дека наместо решителни чекори, храбри мерки и меритократија во управувањето со туристичкиот потенцијал, претстојните есен и зима ќе слушаме планови за некакви си големи стратегии и визии, дополнети со обични статистички показатели од број на ноќевања, „реорганизирани“ институции – доколку изборот на човечките ресурси ангажирани во најавениот совет за туризам при Министерството за култура и туризам биде сведен на партиски вработувања и „пресоблекувања дресови“, можеме да очекуваме и многу фотографии на социјалните мрежи од секојдневните активности на оние што земаат плата за да го развиваат туризмот, и како и досега – слабо натпреварување на Македонија на светскиот туристички пазар.
Трошењето ресурси за фотографирање работни состаноци и секојдневно спамирање на социјалните мрежи под маската дека „демек нешто се работи“ е исто како работникот на поле секој ден да ја слика мотиката, само што на поле нема климатизери, службени возила и возачи, патни трошоци. Како и досега или од сега, па натаму од ново? Бидејќи се покажа и докажа дека досегашниот пристап, став и однос кон туристичкиот потенцијал се далеку од она што ѝ е потребно на Македонија, а нивото на менаџмент и маркетинг не само што не се складни со она што реално можеме да го понудиме туку и се застарени и до толку неорганизирани, што за многу посетители и туроператори од странство сè уште изгледаме како некоја заостаната „земја од Третиот Свет“, колку и ние да сакаме да си го признаеме тоа или не.
Клучна, иако често занемарена, е неразделната врска меѓу медиумската средина на една земја и нејзиниот развој на туризмот. Примерите од други земји покажуваат дека нецензурираната медиумска средина, која се карактеризира со слобода на говорот и отсуство на пристрасност, е клучен модератор за раст на туризмот и економска еднаквост. Оваа врска не е случајна, туку фундаментална бидејќи служи како институционална заштита и укажува на транспарентност и добро управување, што е многу привлечно за меѓународни туристи, но и за инвеститори. Кога новинарите се слободни да известуваат за една земја без вознемирување или владина цензура, а туристичките водичи ја раскажуваат македонската приказна, нивните наративи се перципираат како поверодостојни и поавтентични од која било државна промотивна кампања. Спротивно на тоа, контролирана медиумска средина, обележана со цензура и корупција, секогаш активно го попречува развојот на туризмот, особено во економиите во развој. Затоа, за Република Македонија целосно да го реализира својот туристички потенцијал, пожелно е активно да поттикнува медиумска промоција не само на статистички податоци туку и да го претстави потенцијалот за туристички развој – не само пред странците туку и пред македонскиот народ, со цел привлекување странски, но и домашни инвестиции. Секоја државна кампања не е веродостојна доколку е во спротивставеност со реалноста на терен, па затоа се пожелни решителни чекори и јасно позиционирање преку соодветен менаџмент, модерен маркетинг и транспарентно претставување на вистинскиот туристички потенцијал и македонскиот идентитет.
Многу е веројатно дека, доколку се соберат „на куп“ средствата што месечно се трошеа за Агенцијата за промоција и поддршка на туризмот, центрите за развој на планските региони и ЛЕР во општините и се споредат со реалната ситуација преку мерење на ефективноста и ефикасноста, би се покажал „вирусот во системот“, кој е присутен во целата државна администрација. Затоа, препорачливо е создавање експертски тим, кој со многу помалку финансиски ресурси би донел поголеми резултати за неспоредливо побрзо време отколку тешкиот и бавен систем. Како што е споменато во почетокот на овие написи, итно треба да се направи државна база на сместувачки капацитети, туристички водичи, туристички продукти и услуги, модерна платформа преку која транспарентно би се развивал туризмот. Исто така, создавање регионални и локални канцеларии за туризам и туристички информативни центри и нивно вмрежување и менаџирање од еден државен центар би придонело не само за појасно информирање пред посетителите и туристите туку и за организирање на потенцијалот за инвестиции и привлекување инвеститори, со предност на домашните инвестиции и инвестициите од македонското иселеништво. Стратешкиот императив треба да овозможи туризмот да стане најстабилниот столб за развој на македонската економија и најсилна алатка за промоција на македонскиот идентитет.
Авторот на овој фељтон, м-р Никола Ристевски во 2017 година со магистерска теза ги поставува основите за менаџмент и маркетинг на туристичкиот потенцијал на неговиот роден крај – Овче Поле. Од 2013 година, па досега, преку соработка со меѓународна научна организација, домашни универзитети, активна промоција на Македонија на балкански и светски медиуми, продуцирање промотивни видеа и документарни филмови, онлајн промоција и објавување книги има предизвикано илјадници туристи да ги посетат мистичните локации на древната Македонија. Со овие 10 текста претставивме дел од неговиот опус за развој на туризмот во Македонија преку разумно управување и модерен маркетинг на туристичкиот потенцијал. Неговите текстови во „Нова Македонија“ можете да ги читате секој понеделник, среда и сабота.
Авторот на овој фељтон, м-р Никола Ристевски, во 2017 година со магистерска теза ги поставува основите за менаџмент и маркетинг на туристичкиот потенцијал на неговиот роден крај – Овче Поле. Од 2013 година, па досега, преку соработка со меѓународна научна организација, домашни универзитети, активна промоција на Македонија на балкански и светски медиуми, продуцирање промотивни видеа и документарни филмови, онлајн промоција и објавување книги има предизвикано илјадници туристи да ги посетат мистичните локации на древната Македонија. Со овие 10 текста претставивме дел од неговиот опус за развој на туризмот во Македонија преку разумно управување и модерен маркетинг на туристичкиот потенцијал. Неговите текстови во „Нова Македонија“ можете да ги читате секој понеделник, среда и сабота.
М-р Никола Ристевски
