Вработените секојдневно поминуваат по осум часа на работното место, месец по месец, година по година. Затоа на нивното ментално и физичко здравје значително влијае емоционалната клима што владее меѓу вработените, било во позитивна или негативна смисла. Иако различни настани во рамките на една компанија или организација се извор на емоционални реакции на вработените, тоа се краткорочни реакции, додека за подолготрајните – расположението на вработените, најважни се меѓучовечки односи што владеат во компанијата.
Оптималните односи во компаниите и организациите се оние во кои вработените чувствуваат дека меѓусебно се почитуваат и ценат. Исто така, за добро расположение важно е секој вработен да чувствува дека неговата работа дава значителен придонес кон заедничките цели. Во тој случај луѓето се чувствуваат добро со својата работа, дури и кога мислат дека нивната плата може да биде поголема.
Во таквите работни организации луѓето развиваат емотивна врска со другите вработени, така што тие имаат чувство на припадност кон групата, што ги мотивира да работат. На негативната емоционална клима значително влијаат меѓучовечките односи меѓу вработените што се на исто организациско „ниво“, но најмоќно влијание се оние односи што ги диктира претпоставениот или шефот, со оглед на формалниот авторитет што тој го има во одредена организација или компанија.
Задачата на шефот е да управува со луѓе, одреден тим на луѓе во кој има поделени улоги што се насочени кон работната цел на конкретниот тим. Луѓето се многу различни, поинаку перципираат одредени ситуации и пораки, различни мотиви ги поттикнуваат, па менаџирањето со луѓето од позиција на самопочит и почит не е лесна задача. Интересно е што во компаниите често се станува шеф врз основа на способностите и резултатите што некој ги постигнал во улога на вработен. Врз основа на неговата работна компетентност, тој се унапредува во шеф, иако можеби нема развиено компетентност да води други вработени. Во тој случај таквата личност ја следи својата идеја за тоа како треба да се однесува шефот и како вработените да реагираат на тоа. Тоа е всушност претстава на авторитет што одредена личност ја усвоила од своето семејство и подоцна од искуствата во својот живот. Додека голем број претпоставени, шефови и директори ја вршат својата работа доволно добро, она што се нарекува „токсичен шеф“ се појавува и во теоријата на управувањето.
Постојат голем број начини, од кои некои се отворени и директни, а некои се многу суптилни, на кои шефот може да ја расипе емоционалната клима во работната организација и да создаде непотребен стрес кај вработените, па затоа не можеме да ги опфатиме во овој текст. Токму овој непотребен стрес што трае со години на дневна основа е главната причина за негативните здравствени последици што ги имаат подредените. Така, на пример, една британска студија покажа дека негативното влијание на претпоставениот е главната причина за кардиоваскуларни проблеми на подредените.
Ако, на пример, на шефот му е важно да се докажува пред претпоставените, додека мисли дека неговите подредени се неодговорни, тогаш тој ќе одбие да ја сподели одговорноста со нив и ќе се смета себеси за одговорен за резултатот на секој вработен. Од таквата поставка следува претераната контрола на секој вработен, таканаречениот „микроменаџмент“. Овој вид шеф не само што ќе им кажува на вработените што да прават туку ќе им дава детални инструкции за точниот начин на кој треба да го направат тоа, а потоа ќе ги контролира и самиот работен процес и неговиот резултат. Овој пристап ја задушува мотивацијата на вработените бидејќи ја отпишува нивната способност и креативност, па шефот често ќе биде незадоволен и разочаран. Ваквиот шеф ќе има впечаток дека само тој работи, а за тоа се виновни вработените, што само ќе ги потврди тие првични верувања за нив. Негова главна карактеристика е тоа што тој не ја гледа сопствената токсичност, поради што не се менува или не учи менаџерски вештини.
Еден од сигналите дека некој е „токсичен шеф“ е значително поголем процент на боледување во споредба со други слични оддели или компании. Друг важен сигнал е високиот обрт на вработените. Кога вработените ќе сфатат дека шефот нема да се смени и дека со нив создава таков однос што им го нарушува психичкото и физичкото здравје, ги демотивира за работа, веднаш штом имаат можност, тие одат во друга компанија, мислејќи дека можеби ќе има подобра емоционална клима.
Зоран Миливојевиќ
