Автор: Владимир Вулетиќ
Десничарите демонстрираат против мигрантите, левичарите демонстрираат против десничарите. Центристите, кои се на власт во повеќето европски земји, алармираат за зајакнување на екстремната десница и на екстремната левица. Малкумина се занимаваат со причините за незадоволство, кои ги угнетуваат сите заедно.
Се покажа дека политичкиот инстинкт на Макрон и овој пат не изневери. Кога пред еден месец неговата политичка група беше поразена на изборите за Европскиот парламент, а Националниот собир стана најсилната партија што ја претставува Франција во Европа, Макрон сфати дека нема веќе шега и дека ако не направи ништо, истото тоа може да се случи за две години и на многу поважните избори за националниот парламент. Апсолутно мнозинство во националниот парламент, во тој случај, би било само отскочна штица за победата на Марин Ле Пен на претседателските избори.
Резултатите од вториот круг од вонредните парламентарни избори покажаа дека барем краткорочно, а и онака долгорочно сите сме мртви, тој беше во право. Главниот конкурент, таканаречената екстремна десница, беше поразен со освојување на помалку пратенички места, не само од обединетата левица туку и од коалицијата Заедно на Макрон. Да бидат работите поинтересни, дури ни шарената коалиција на леви партии не победи, па дури и тие, во случај да го прифатат мандатот за формирање нова влада, би зависеле од Макрон, односно од малцинската поддршка што би им ја дала неговата коалиција.
Без да навлегуваме во суптилностите на француската политичка кујна, која нуди различни менија, останува само да потсетиме дека не би било првпат некој зад релативно слаба партија да има најголемо политичко влијание во земјата. На крајот на краиштата, тоа го видовме и овде, кога Воислав Коштуница успешно балансираше меѓу два силни меѓусебно спротивставени блока, претставени од СРС од десната страна и од ДС од левата страна.
Меѓутоа, она што повеќе треба да го загрижи Макрон е фактот што неговата ослабена политичка позиција дома влијае и на падот на неговиот рејтинг во странство. Новиот британски премиер пред да ги распакува куферите на Даунинг стрит 10, го покани својот германски колега и го испрати министерот за надворешни работи во Берлин, навестувајќи го враќањето на Велика Британија во европската политика. Несомнената последица од оваа интервенција ќе биде слабеењето на оската Париз – Берлин и маргинализирањето на позицијата на Франција во европската крчма.
Забавени со дневнополитичките комбинаторики, честопати имаме тенденција да го изгубиме од вид она што е важно, а тоа се причините што доведоа до колапс на центристичкиот политички поредок што доминираше во Европа во последните неколку децении. Центризмот, кој се рефлектираше во доминацијата и повремените промени на власта на левите и десните централни партии, кои личеа идентично едни на други, за првпат беше загрозен во средината на минатата деценија со победата на СИРИЗА во Грција и зајакнувањето на Подемос во Шпанија. Тие политички пресврти во полупериферијата беа сигурен знак за претстојниот земјотрес во најважните земји на Западот. Победата на Трамп на претседателските избори во САД во 2016 година го претставуваше токму тоа.
Иако центристичките аналитичари и медиумите ги поврзаа овие пресврти со личните карактеристики на политичарите и нивниот наводен популизам, беше тешко да не се забележи дека вистинската причина за сопнувањето на центризмот беа неговите неисполнети ветувања, т.е. фактот дека во САД и во повеќето земји на Западна Европа, условите за живот и животните перспективи за сè повеќе граѓани стануваа сѐ полоши и полоши. За првпат по Втората светска војна, значителен број жители, припадници на средната класа, живеат полошо, или барем со полоша перспектива, од генерацијата на нивните родители. Пандемијата на ковид-19 само дополнително ги изложи и ги влоши проблемите.
Десницата ја виде причината за тоа во зголемувањето на бројот на имигранти, кои, наводно, земаат работа од староседелците додека ја намалуваат цената на трудот. Левицата го виде проблемот во намалувањето на даноците, што предизвика пад на квалитетот на јавните услуги, пред сѐ здравството, како и мерките за штедење, кои пред сѐ го ограничија растот на приходите на средната класа.
На прв поглед и двете се точни и очигледни. Сепак, не се гледа дека и двете од овие работи имаат иста причина. Тоа е тенденцијата на големите, по правило, транснационални корпорации да ја зачуваат стапката на профит и економската активност, од една страна, со тоа што не дозволуваат раст на платите, а од друга страна, со намалување на даночните расходи. Така, товарот на системската криза, која кулминираше дури во 2008/2009 година, е префрлен врз грбот на средните класи.
Ова во основа економско прашање беше „пресоблечено“ во културно руво, а класните борби беа заменети со културни војни меѓу две фракции од средната класа.
Десницата, наводно, се бори да го зачува културниот идентитет и да го спречи ширењето на исламот и миграцијата. Таканаречената либерална левица, наводно, се бори за правата и слободите на поединците и мултикултурализмот, кој е загрозен од десницата. Имајќи предвид дека човековите права и слободи се универзални, оваа и онаа левица во исто време им даваат алиби на центристите да интервенираат под изговор дека се борат за овие права и слободи таму каде што се загрозени. Ова отвора простор за пристап до евтини суровини и нови инвестиции како уште еден извор за зачувување на високите стапки на профит. Областа на бојното поле така е проширена и насочена кон надвор. Поттикнувањето на русофобијата и синофобијата служи за внатрешна мобилизација, но и како оправдување за ширење на западното влијание.
Сето тоа потсетува на децениите и годините пред Втората светска војна. Меѓутоа, постои една важна разлика. И фашистите и тогашните комунисти ја имаа работничката класа зад себе. Етосот на таа класа, како и карактерот на нивните водачи, беше различен. Ја фалсификуваа историјата. Ова што сега се случува изгледа како евтина фарса чии главни протагонисти се хедонисти посветени на консумеризмот.
