Силната поддршка што транснационалната елита им ја дава на различни иницијативи и партии на таканаречениот лев центар и на зелените сведочи за фактот дека тие се препознаени како последен ешалон што треба да го брани постојниот глобален поредок. Оттука, не треба да чуди што зелените, свесно или не, станаа најрадикалните провоени јастреби, а левичарските либерали се крстоносци против десничарскиот популизам, и на домашен и на меѓународен план
Комунистите користеа зборови како лево и десно скршнување за да ги нападнат другите комунисти со кои би дошле во конфликт, што честопати беше увертира за таканаречените чистки. Иако чистките, поради бруталноста со која беа извршени во еден период од владеењето на Сталин, се поврзуваат исклучиво со физичка елиминација на оние што размислуваат поинаку, за време на комунистичкото владеење тие почесто беа помалку брутални и едноставно значеа отстранување од функција и од јавниот живот на носителите на разни „идеолошки скршнувања“. За многумина ова општествено убиство беше построга казна од физичката елиминација, а душевната болка што ја предизвика ги изјадуваше во текот на целиот живот. Потребата да се ублажи болката ги направи или покајници или дисиденти.
Сепак, да не бидеме нефер кон комунистите. Тие не ги измислија чистките. Од античко време е позната институцијата на остракизам, што во пракса се претвори во инструмент за политички пресметки. Кога би биле доволно вешти, политичарите би успеале да ги убедат атинските граѓани дека нивните конкуренти ја поддржуваат тиранијата, а потоа би биле протерани од градот на десет години.
Анатемата или екскомуникацијата имаа слична функција во христијанството за зачувување на монолитот на црквата со исклучување од црковната заедница на оние што имаат различни ставови за некои важни прашања.
Во либерално-демократските општества, идејата за отстранување на луѓето со различни ставови од јавниот живот се нарекува лустрација. Првичната идеја беше да се исклучат од јавноста оние што ги прекршиле законите или додека биле на власт извршиле злосторства против човештвото за да се спречат да го сторат истото тоа во иднина. Но, како и во претходните случаи, благородната идеја брзо ќе почне да се злоупотребува од новите моќници на кои таа институција им послужила за воспоставување ново едноумие.
Во постполитичката ера, начинот на дисциплинирање на оние што размислуваат поинаку е таканареченото откажување, односно бришење од колективната меморија и откажување на јавните настапи на личности за кои се оценува дека отстапуваат од нормите на прифатливо однесување или со своите постапки ги доведуваат во прашање официјално пропагираните вредности.
Фактот дека уште од античко време постоела желба да се елиминираат различните мислења сведочи за значењето на идеите за дејствување на луѓето, а со тоа и за текот на историјата. Сепак, често се заборава дека идеите не можат да се задушат. Прекрасна поговорка вели дека можеш да убиеш птица, но не и нејзиниот лет. Идеите, според тоа, можат да бидат маргинализирани, да пропаѓаат, но да се појавуваат, во основна или изменета форма, кога ќе се создадат околности што го фаворизираат нивното прифаќање.
Политичките режими во својата терминална фаза немаат ниту интерес ниту сила да ги променат околностите што го фаворизираат зајакнувањето на алтернативните идеи, па затоа се обидуваат да го обезбедат или барем да го продолжат својот опстанок со елиминирање на поинаквите и протежирање на сопствената идеологија. Војната е скапа и претставува последна опција, па разни идеолози политиколози што „веруваат“, некои општествени и политички групи ги претставуваат како универзална вистина и несомнен факт, односно како што еднаш убаво кажа еден од нив – крајот на историјата.
Ова што се случува денес, дел од тие политиколози го претставуваат како „крај на крајот“ на историјата, обидувајќи се да укажат на агресивноста на оние што го загрозуваат тој научно докажан идеален поредок. Различни помошни термини или всушност етикети беа измислени за да се дискредитираат оние што од различни причини се противат на постојниот поредок. Една од побенигните етикети е популизмот, кој во своето медиумско значење има изразито негативна конотација. Популист е, накратко, демагог што ги користи стравовите на населението за да се наметне како автократ што нема други желби или амбиции, освен да ги зајакне својата моќ и личното владеење.
Во извесна смисла тоа не е неточно. Навистина, стравовите ги прават луѓето покорни и апатични, но во одреден момент тие можат да предизвикаат гнев на масите. Оние што успеваат до одреден степен да го артикулираат овој гнев и да го насочат во некоја насока, старите елити ги етикетираат како популисти. Во зависност од насоката во која го насочуваат, тие се нарекуваат леви или десни популисти.
Она што претежно идеолози политиколози не го одговараат, ниту го поставуваат прашањето, е од каде се првичната апатија и стравот. Што е тоа што ги прави луѓето незадоволни и лути и што кај нив буди револт? Поставувањето на тоа прашање, се разбира, би ги открило противречностите на поредокот, а целта е да се турнат под тепих.
Клучната противречност на либерално-демократскиот поредок, кој се држи под тепих, се состои во тоа што тој се легитимира како демократски, а всушност оневозможува каква било дебата и разлика во мислењата. Повеќе од триесет години, изборот меѓу навидум спротивставените страни е само избор помеѓу исти пакувања обоени во различни бои. Заедничко им е тоа што и двајцата силно ги поддржуваат принципи што се сведуваат на флоскули за пазарна економија и повеќекратна претставничка демократија (полиархија) на кои паразитира транснационалната капиталистичка класа.
Така исчезна вистинскиот политички избор, а политиката почна да ја водат таканаречените „експерти“. Проблемот настана во моментот кога економската криза од 2008 година ја разоткри логиката на системот што ги фаворизираше неговите архитекти, а трошокот на кризата, со политиката на штедење, глобалната инфлација и измислувањето на разни нови еколошки и слични стандарди, ја префрли на грбот на масите.
Како одговор на таа криза се јавуваат левиот популизам, олицетворен во, на пример, СИРИЗА и Подемос, а подоцна и десничарскиот популизам, за кој се обвинети политичките партии како Алтернатива за Германија, Националниот фронт или личности како што се Трамп и Орбан.
Силната поддршка што транснационалната елита им ја дава на различни иницијативи и партии на таканаречениот лев центар и на зелените сведочи за фактот дека тие се препознаени како последен ешалон што треба да го брани постојниот глобален поредок. Оттука, не треба да чуди што, свесно или не, зелените станаа најрадикалните провоени јастреби, а левичарските либерали се крстоносци против десничарскиот популизам, и на домашен и на меѓународен план.
Владимир Вулетиќ, професор на Филозофскиот факултет во Белград
