Изразувањето самољубие и самовозвишување не е секогаш лоша работа, бидејќи е важно за успех. Но ако себичноста се пренагласи, тоа може да доведе до конфликт и недоразбирање
Тој се смета себеси за центар на универзумот. Сè се врти околу него, важно е што тој мисли, сака, бара, како се чувствува. Не, тој не е дете. Тој е егоцентричен. Тоа не е секогаш лоша работа, бидејќи одредено ниво на егоцентричност е неопходно за самоизразување и успех. Но, ако себичноста стане премногу изразена, може да доведе до конфликти и недоразбирања.
Сè е прашање на мерка, бидејќи, како што велат психолозите, сите до одреден степен сме егоцентрични, почесто отколку што сме свесни за тоа. Некој ќе се втурне пред редот во банка без да размислува за другите, друг ќе доцни на закажаниот состанок, третиот цело време ќе зборува за себе, без воопшто да го праша соговорникот како е. Егоцентризмот се манифестира во односите и комуникацијата со другите луѓе.
Кај децата е нормална појава
Егоцентризмот е типичен кај децата. Како период во размислувањето на детето се развива егоцентризмот на возраст од две до седум години. Детето ги гледа работите само од своја перспектива и затоа мисли дека тоа е причината за секоја појава и дека сите луѓе го доживуваат истото како него. Да речеме дека мисли дека мама и тато се среќни што му купиле играчка. Егоцентризмот не треба да се меша со себичноста. Кога детето ќе седне така што нема место за никого, не е себично, туку едноставно мисли дека и другите можат да седнат. Подоцна, како тинејџери, тие веруваат дека нивното гледиште е единственото правилно и можно, додека апсолутно не ги прифаќаат сите други. Родителите често го доживуваат егоцентризмот на тинејџерите како незрелост, проблематична и неразумна бунтовност, објаснува Драгана Станковиќ, училиштен психолог, уредничка на порталот „Психологија онлајн“.
Потоа, како што објаснува таа, егоцентризмот во адолесценцијата има своја развојна улога. Размислувањето, испрашувањето и анализирањето на вредносните системи им помагаат на младите да се одделат од другите, да станат понезависни и да формираат сопствен идентитет. Дури и ако на почетокот се убедени дека само тие се во право, со длабинска анализа на себе и на светот околу себе, почнуваат да ги разбираат општествените норми, прифатливите начини на однесување и постапките на другите.
Егоцентризмот се губи преку развојот. Тоа не е дијагноза, туку начин на размислување низ периодите на растење, што може да се промени со ваша и со помош на другите.
Во зрелоста, егоцентризмот може да биде проблем во комуникацијата, недоразбирањето, некооперативноста, да доведе до конфликт, бидејќи кога не ја забележуваме оваа тенденција, тешко ни е да ги цениме туѓите потреби, чувства и мислења.
Меѓу карактеристиките типични за егоцентричните луѓе, обично прво се споменува дека – не знаат да ги слушаат другите. Можеш да разговараш со нив еден час, но тешко дека ќе добиеш збор. Ако започнете разговор за вашите потреби, тие ве прекинуваат зборувајќи за нивните достигнувања.
Секоја работа што им се случува е многу важна. Тие се хранат со драма и, кога ја нема, самите ја создаваат. Тие зборуваат за себе и за сè што прават во суперлативи, додека ги омаловажуваат другите луѓе. Тие ги избираат своите пријатели врз основа на користа што ја очекуваат од нив. Кога имаат криза, очекуваат светот да се врти околу нив, но кога ситуацијата е обратна, немаат емпатија за другите и нивните проблеми.
Задоволувањето на своите интереси, според експертите, не е егоистично ако се води грижа и за другите.
Причините за егоизмот може да бидат различни. На пример, ако некое лице има длабоко чувство на несигурност и ранливост, тоа може да развие егоизам како начин да ја надмине таа непријатност со наметливо ставање себеси на прво место. Себичната личност може да покаже сериозна агресија и лутина ако мисли дека некој може да го загрози нејзиното его.
Лекот за ваквото однесување е поставување добри граници: јасно и смирено кажување на вашата позиција и заштита на вашите интереси.
Егоистите секогаш гледаат себичност кај другите
Начините на кои можеме да престанеме да бидеме егоисти е да обрнуваме внимание на другите, на нивните потреби и чувства, да се грижиме за другите. Мора да бидеме и благодарни кога некој ќе направи нешто за нас.
Интересно е што егоистите кај другите гледаат само себичност. Всушност, повеќето луѓе ги оправдуваат своите себични ставови жалејќи се на себичноста на другите.
Себичноста не треба да се меша со грижата за себе и ставањето на личните потреби на прво место. Исто така, пожелно е да се постават граници, бидејќи некои не сфаќаат дека ги искористуваат другите. Клучот е да се постигне рамнотежа помеѓу личниот интерес и обѕирот кон другите. Неконтролираниот егоизам може да доведе до осаменост.
Славица Ступарушиќ
