Еден од филмовите за Џејмс Бонд е „Утрешнината никогаш не умира“. Насловот е инспириран од една песна на Битлси – „Утрешнината никогаш не (се) знае“ – алузија на „утрешнината никогаш не доаѓа“, зашто кога доаѓа – станува денес, но никогаш утре.
Ако пребарате на интернет, ќе видите дека првичниот наслов на филмот е „Утрешнината никогаш не лаже“. По грешка, зборот лаже е прочитан како умира (во англискиот јазик, зборовите умира и лаже се разликуваат само во првата буква). Факс-машината е веројатно виновна за превидот (во 1997 година сè уште се користеше обемно за службена преписка). Така, утрешнината што никогаш не лаже станува иднина што никогаш не умира. Но МГМ („Метро-Голдвин-Мајер“) ја прифаќа грешката во преносот како еурека.
Веста (не римската божица на огништето и семејството, а онаа објавена во медиумите) не само што никогаш не лаже, ами станува бесмртна, а најдобро ако е „зготвена“ вчера. Мало појаснување: во филмот, Џејмс Бонд се пресметува со медиумски моќник, кој за добар наслов сонува „добра“ војна – колку поголема, толку потиражна, а најдобро светска. Во таа медиумска и филмска кујна, утрешниот настан (и наслов) се составуваат денес, или, што е исто – денешниот настан (и наслов) се смислени вчера. Веста и новото се привид – веќе се случиле/одлучиле. Треба само да се објават и примат како вест – маска на нивниот творец.
Пред три години, кога Собранието на „туркање“ ратификува уште еден асиметричен „добрососедски“ договор за Македонија, бездруго се туркаше и онаа утрешнина од насловот, како антипод на минатото, лажното и мртвото.
„Добрососедски“ се тврдеше (и тогаш и сега) дека историјата (нè) лаже, дека со неа никаде не се стигнува и со неа нема живот, а за разлика од неа, утрешнината никогаш не лаже и никогаш не умира, и безусловно – со неа се тргнува во (подобар) живот. Па, сепак, сè во логосот (разумот, духот и смислата) укажува дека никогаш не умира само она што никогаш не се родило, ниту може да не лаже она што прегазило преку вистини, ниту пак може да се тргне од место каде што претходно не се стигнало.
Таа и таква утрешнина може да постои без денес и без вчера, но само како филмска еурека, која јажето го „прочитала“ како надеж, кривото како живот, а небиднината како иднина. Таквата утрешнина е само маска, која треба да се облече на карневал (каде што и припаѓа), за да ги предупреди – иднината од небиднина, животот од кривото, а надежта од јажето.
Долго пред Шекспир, вевчанци знаат за светот како театарска сцена и карневал, каде што сите (мажи и жени) се само учесници што влегуваат и излегуваат од него како од онаа река на Хераклит, а во најопасните денови ги облекуваат маските на своите терори(затори) и стравови, да го извадат злото на светлина и да го изгонат од своите огништа и животи.
Ако Хераклит се родеше во Вевчани, наместо во Ефес, веројатно ќе оставеше запис дека не можеме да стапнеме двапати на ист карневал, зашто ниту карневалот ниту учесниците и маските се исти. Бидејќи сè е во непрестано движење и промена, тогаш ниту реката, ниту натопените во неа се исти и сè е еден непостојан карневал, каде што постојано влегуваат само нови учесници и маски…
Ако по некоја случајност, во истото село, поточно во истата „држава“ се родеше и Парменид Елеецот, веројатно еднакво древно ќе го тврдеше спротивното, имено – дека не постои суштинска промена меѓу две влегувања во река од кал, оттука и меѓу два карневала, па и калта и карневалот сосе маските се во суштина едни и исти (Парменид, како и другите елејци, мислел дека сè што постои, постоело отсекогаш и од ништо не може да се создаде нешто).
Каде е вистината меѓу овие две одомаќени филозофии веројатно им е искуствено познато на вевчанци, како и на сите други на овие простори. Не мора да се биде Емпедокле (ниту воинот на коњ), за да се расплетка јазолот меѓу Хераклит и Парменид и да се разбере дека сè настанува низ борбата, a човечката душа е основната животворна сила; дека само живото гори и битието е жив оган што со мера се пали и со мера се гасне; дека љубовта ги врзува нештата, а омразата ги разделува; дека треба да им се верува на сопствените сетила, како и на сопствениот разум и дека иако во основа ништо не се менува, нештата се преобразуваат. Сета утрешнина е во суштина напишана и неброена препишана во историјата. Исти се човечките радости и страдања, ротираат само страдалниците, вестите за нив и маските на нивните маченици…
„Поганите денови“ на Вевчанскиот карневал се поклопуваат со поганите денови за Македонија, а еднакво на двете им се закануваат опасните денови. Маските на подземјето го пробија обрачот на некрстени денови и шетаат на слобода. Не им можат ништо греаната ракија и вино. Некои други маски изгледаат добрососедски. Трети трчаат накај утрешнината како стампедо, газејќи сè пред себе и зад себе. Четврти влегуваат во секоја уличка и тропаат на сечија врата. Слободата на телото и духот е сардисана од нив. Дури и маската на Глупавиот Август (кој, како и старите дворски шутови, ја зборува вистината за власта пред самата власт, за таа да се погледне онака како што народот ја гледа и да го слушне она што за неа се зборува) – е замолчувана од „августот“ на еуфилските маски. Сериозноста затскриена зад шегата (хуморот) е разбиена, а шегата затскриена зад сериозноста (иронијата) – пробиена. Шегата си ги пакува куферите: маските на новото време ги проголтаа карневалските маски.
– И како помина годинава карневалот – го прашувам мојот вевчански пријател.
– Свечено и религиозно – имаше толку униформи што сите се крстевме – ми одговори.
Случајно (или не), зачестија униформираните денови – еднообразни, хигиенски и задолжителни, како хируршки маски. Дозволени се отстапувања во еднообразноста, дури и естетски поттикнувани – слободниот дизајн на замолчувањето е маска за безгласноста.
Но ЕУ-река-та наводно чека: застоена, матна и со блуткав вкус. Одговорот за нејзината судбина не е во притоките, ами во нејзините извори, а Македонија се откажува од својата бистрина уште пред да се влее во неа, таму – во утрешнината што никогаш не умира. И кога не лаже, само кога нè умира.
